Hey! Ik zit in 6 humane wetenschappen. Een super interessante richting met leuke vakken, die af en toe wel veel zijn om samen te vatten. Daarom heb ik hier alvast een paar hoofdstukken voor jullie samengevat zodat jij dit niet meer hoeft te doen ;)
Veel succes ermee,
Groetjes
H1 De democratische rechtsstaat
Politieke interesse
Burgerzin= dat je als burgers openstaat voor de politieke, economische, sociale aspecten vd
samenleving waarvan je deel uitmaakt en bereid bent om eraan deel te nemen bv klimaatmars
Burgerzin en politiek?
Burgerzin veronderstelt dat je participeert aan je eigen leefwereld en de democratie in het
algemeen. Daarvoor is kennis en inzicht in de werking vd politiek noodzakelijk
Wat is politiek?
Politiek= collectieve activiteit waarbij uiteenlopende opinies en belangen verzoend worden via
dialoog en debat waarvan de beslissingen resulteren in een beleid dat de samenleving officieel
erkent
- Houdt bezig met afspraken en regels
- Zorgt voor dagelijks bestuur vd samenleving
- Zaken die met de polis te maken hebben
Over staten, naties en regeringen
Staat
staat = abstract, verschillende definities (toch enkele centrale kenmerken)
Soevereiniteit
Betekent dat het gezag van staat onbeperkt is en hoogst in zijn soort. Staat is m.a.w onafhankelijk
van binnen- en buitenlandse krachten en kan zelfstandig zijn regeringsvorm, interne organisatie en
beleid bepalen & uitvoeren
Territoriale integriteit
Om soeverein te kunnen regeren is er duidelijk afgebakend territorium nodig waarbinnen de
autonomie geldt. Grondgebied is noodzakelijk om als staat te worden erkend
Legitimiteit
Is een factor in de relatie tussen de staat en burgers. Betekent dat de burgers de machtsuitoefening
van de staat algemeen aanvaarden en dat ze ook het resultaat van die machtuitoefening niet
bestrijden.
Geweldsmonopolie
Is fundamenteel onderdeel van de statelijke soevereiniteit. Extern verwijst het naar het staatsleger
waarmee het eerder aangehaalde grondgebied gevrijwaard kan worden, intern verwijst het naar het
politionele apparaat van de staat dat geweld mag gebruiken in duidelijk omschreven gevallen.
,Publieke instellingen
Staat kenmerkt zich ook door het publieke karakter van zijn instellingen, betekent dat de staat i.t.t
private groeperingen, collectieve beslissingen zal nemen die algemeen belang dienen
kenmerken tonen aan dat staten belangrijke organisaties zijn die het fundament vormen van
het politieke systeem, ook het geval op internationaal vlak
zo kunnen enkel staten toetreden tot de VN en spelen enkel nationale staten een hoofdrol in
Europese besluitvorming
Failed state: Als er aan 1 van de principes niet voldaan wordt
BV: Oekraïne geen territoriale integriteit door Rusland
Fragiele staten:
BV: demografische druk, mensenrechten, aantal vluchtelingen & mate eco groei of verval
hoe hoger de score, hoe fragieler het land, totale score boven 90 wordt als erg fragiel
beschouwd
vooral Afrika en Azië zijn fragiel, Westen doet het goed
ontstaan vaak in dictatoriale regimes (schending mensenrechten, oorlog, vluchtelingen)
Natie
Wordt soms foutief als ‘staat’ gebruikt, afgeleide begrippen zijn ‘nationaliteit’ en ‘nationale’ politiek.
Natie mag een territoriale component hebben, begrip wordt beter in culturele dan in politieke
termen geduid
= namelijk concept met eerder psychologische en emotionele basis dan wettelijke of functionele
natie = een diep gedeelde, fundamentele identificatie en /of attitude onder groep mensen
Nationalisme = de politieke ideologie die stelt dat de staat als politieke eenheid moet voortvloeien
uit de natie als sociaal-culturele eenheid.
Die politieke opvatting leidt vaak tot concrete acties om een eigen staat te vormen of om binnen de
staat zelfbeschikkingsrecht of autonomie af te dwingen.
België ‘natie zonder staat’: er loopt veel fout, complex, geen eendracht, zwakke federale staat, natie
is wel aanwezig doordat volk zich 1 voelt en gebruiken en tradities blijven daarom België failed
state
Regering
Ook een regering valt niet samen met een staat: het is een orgaan binnen en dus een onderdeel van
de staatkundige operatie dat belast is met de uitvoerende macht van een bepaald gebied
Waar een staat permanent is en onpersoonlijk is een regering tijdelijk en specifiek. Het personeel van
een staat is neutraal terwijl leden van regering ideologisch gekleurd
Federale regering: ministers, geholpen door staatssecretarissen, moeten alles uitvoeren, de wet
controleren en zorgen dat het nageleefd wordt
Premier: leider federale regering
Andere machtsniveaus: Eu, gewesten, gemeenschappen
, Overheid
= hoogst bevoegde gezag in een bepaald grondgebied
Zo bestaat er in BE o.a een federale, provinciale en gewestelijke overheid. Meestal wordt
wetgevende als uitvoerende en rechterlijke macht tot de overheid gerekend
Fed & Vl overheid bestaan uit respectievelijk verschillende overheidsdiensten of ministeries. Op
Vlaams niveau zijn die gegroepeerd in beleidsdomeinen, die op hun beurt een departement en
verschillende agentschappen hebben
Democratie
Demos = volk Kratein = regeren
volk regeert, macht om te besturen staatsbestuur van, door en voor het volk
Directe vs indirecte democratie
Mate verschilt waarin volk deelneemt aan de macht, op basis daarvan ontstaat er onderscheid tussen
(in)directe democratie
Directe democratie
Burgers nemen zelf rechtstreeks deel aan het besluitvormingsproces
rechtstreekse democratie
Zuivere vormen van de directe democratie waarbij er m.a.w geen vertegenwoordigend stelsel
bestaat zijn erg zeldzaam
BV: Zwitserse bergkantons Appenzell
Vaker komen vormen van directe democratie voor in samenhang met een stelsel van
vertegenwoordigende democratie zoals een referendum
Indirecte democratie België
Burgers dragen via verkiezingen hun beslissingsmacht over aan volksvertegenwoordiging. Gekozen
vertegenwoordigers ontwikkelen het beleid in naam van het volk
representatieve democratie
Politieke vs associatieve democratie
Rol burgers in democratie kan verschillend zijn, op basis daarvan ontstaat er onderscheid tss:
politieke en associatieve democratie
Politieke democratie
Burgers kunnen meepraten en meebeslissen over de samenleving maar blijft hun betrokkenheid
beperkt. De pol democratie komt in BE vooral voor op federaal vlak
Associatieve democratie (doe-democratie)
Burgers nemen concrete zaken in publieke domein zelf of samen met overheden en instanties op.
Het maatschappelijke zelfbestuur van burgers staat centraal.
BV informele zorg & welzijn aanbieden, buurthuis of moestuin organiseren en beheren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alinemennes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
