Kennistoets 2 HBO Verpleegkunde blok B, Hogeschool
Utrecht
CGO casus 1
Zelfmanagement: de mogelijkheid van het individu om de symptomen, behandeling, fysieke en
psychosociale, consequenties en de veranderingen en levensstijl die inherent (= symptoom die erbij
komt) zijn aan het leven met een chronische aandoening te managen. = toetsvraag!!
3 aandachtsgebieden zelfmanagement:
1. Leven met de ziekte
2. Eigen aandeel in de zorg
3. organiseren van zorg- hulpbronnen
De zorgverlener is de coach en de zorgvrager de ontvanger. Als zorgverlener versterk je de
zelfredzaamheid van de zorgvrager.
Canmeds rol die hierbij hoort: zorgverlener en gezondheidsbevorderaar
Zelfmanagement wordt ondersteund met het 5A model. =belangrijk!
Achterhalen
Adviseren
Afspreken
Assisteren
Arrangeren
Uitkomstindicatoren:
- Kwaliteit van leven
- Ziekte, kennis en specifieke vaardigheden
- Vertrouwen,
- Wegwijs in de zorg.
Shared decision making is een gezamenlijke besluitvorming. Hierbij wordt de mogelijkheid geboden
de behandelopties van de patiënt samen met de zorgprofessional te bespreken en de
behandeldoelen samen te vatten.
Model dat hoort bij shared decision making:
Paternalistische besluitvorming (hirarchie, vpk of arts maakt besluit)
Informed consent (informeren en toestemming vragen)
Gezamenlijke besluitvorming
Geïnformeerde besluitvorming (informeren daarna neemt patiënt zelf besluit)
Gesprekken shared decision making:
- Choise talk
- Option talk
- Decision talk
Wijkverpleegkundige
Canmeds rollen: zorgverlener, gezondheidsbevorderaar (preventief zorg verlenen)
- Eerstelijnszorg
,Zelfredzaamheid: Eigen regie (ook wel zelfredzaamheid) gaat over het vermogen om dagelijkse
activiteiten zelfstandig te kunnen doen. Denk aan dag invulling, administratie of relaties
onderhouden. Zelfredzaamheid is een term die veel voorkomt in de ouderenzorg en thuiszorg.
Eigen regie: Een belangrijk onderdeel van zelfredzaamheid is eigen regie, of zelfregie. Dit staat voor
het zelf beslissingen maken over je leven, zorg en ondersteuning daarbij. Eigen regie is het vermogen
om je eigen leven en noodzakelijke ondersteuning te regelen en het praktische vermogen om jezelf
te redden in lichamelijk, sociaal en psychisch opzicht.
Onder eigen regie vallen 4 aspecten:
1. Uitgaan van het positieve: wat kan ik wel als patiënt, waar ligt mijn kracht?
2. De patiënt versterken door inzicht in zijn/haar eigen drijfveren en situatie: wat gaat goed en
op welke gebieden gaat het minder goed, wat wil ik nog kunnen of weer kunnen doen?
3. De zeggenschap over ondersteuning en hulp zoveel mogelijk bij de patiënt laten. Wat wil ik
met mijn leven, waar wil ik aan werken, welke hulp heb ik nodig en hoe gaat dit eruit zien?
4. Het versterken en inschakelen van informele en sociale netwerken.
Geschiedenis van de verpleegkunde
De oorsprong van het verplegen is te vinden bij de oudste cultuurvolkeren. In deze tijd was het
verplegen en verzorgen nog een intuïtieve handeling. Waarschijnlijk werden hiervoor nog geen
specifieke personen aangewezen. Verplegen werd gedaan door directe naasten zoals familieleden of
stamgenoten. Binnen deze eerste vormen van verplegen speelde de medicijnman een sleutelrol. De
belangrijkste handelingen waren wrijvingen/massage, wassingen, wondverzorging en het toepassen
van kruidenpreparaten.
De rol van de verpleging (toen ziekenzuster-ziekenbroeder, later verpleegster – verpleger,
verpleegkundige) veranderde aan het eind van de 19de eeuw. Hygiënisch handelen waarbij de
verpleegkundige zorg de medische behandeling aanvulde. Omdat de voorwaarden hiervoor thuis
ontbraken verplaatste de zorg zich - ook voor de welgestelden - naar de daarvoor bestemde
instellingen. Een belangrijke impuls voor de ontwikkeling van de ziekenhuizen. In 1948 wordt de
World Health Organization door de Verenigde Naties opgericht. Met als doel wereldwijde aspecten
van de gezondheidszorg in kaart brengen en coördineren ter bevordering van de gezondheid van de
wereldbevolking.
Emancipatie van de vrouw leidde tot gelijke rechten en de toegang tot opleidingen en universiteiten.
Florence Nightingale (1820-1910) (= grondlegger hygiënemaatregelen) zorgde voor de erkenning van
het verplegen als volwaardig beroep voor beschaafde vrouwen. Henri Dunant (1828-1910) richtte,
mede geïnspireerd door het werk van Florence Nightingale, het Rode Kruis op. De eerste opleidingen
voor verpleegsters werden opgericht. Op 15 september 1890 verscheen het eerste vakblad in
Nederland. Dit vakblad bestaat nog steeds: TvZ (Tijdschrift voor Ziekenverpleging). Tussen 1880 en
1900 kwam de verpleegkunde in Nederland sterk op. Drie vrouwen speelden hierbij een grote rol:
Anna Reynvaan, Jeltje de Bosch Kemper en Frederike Meyboom.
In de jaren vijftig verdween de roeping als eerste inspiratiebron om in de zorg te gaan werken. De
verpleegkunde werd functioneel, met meer aandacht voor verpleegtechniek. De afstand tot de
patiënt werd vergroot. Mentaal, maar ook fysiek: de eerste verpleegposten - afgezonderd van de
patiënten - waarin de verpleegkundige kon rapporteren verschenen in de ziekenhuizen.
Verpleegkundigen werden getypeerd als hardwerkend, doortastend, bekwaam, ordelijk en
afstandelijk. Het aantal mannen in de verpleging groeide onder andere doordat die zich
aangetrokken voelden tot de technische kant van verplegen.
,Vanaf 1966 werd het begrip verpleegster vervangen door verpleegkundige. De professionalisering
van de verpleegkundige steeds meer gestalte in de jaren 1960. Als vooropleiding voor de
verpleegkundige opleiding werd mulo -niveau een vereiste. Eind jaren 1960 kwamen er ook
opleidingen voor leidinggevende verpleegkundigen, de zogenoemde de kaderopleidingen. Die in
Nijmegen, waarvan de religieuze zr. Matthée de stuwende figuur was, werd als eerste erkend als
verpleegkundige HBO-opleiding.
In de jaren 1970 volgde hierop een reactie. Maatschappelijke ontwikkelingen en de opkomst van de
sociale- en menswetenschappen leidden ertoe dat in de zorg meer aandacht kwam voor de
psychosociale kant van de zorg. Daarnaast kwam er toenemende aandacht voor theorieontwikkeling
en professionalisering van de verpleegkundige beroepsgroep. De patiënt werd steeds meer
beschouwd vanuit een holistische visie. Uiteindelijk leidde dit in de jaren 1980 tot de opkomst van
het methodisch verplegen, onder andere naar de ideeën van Mieke Grypdonck en patiëntgericht
verplegen.
In 1972 gingen in Nederland de eerste middelbare en hogere beroepsopleidingen (hbo-V) van start.
De Wet tot bescherming van het diploma van verpleegkundige (1977) werd van kracht waarmee de
verschillende aantekeningen (zoals wijkverpleegkundige en IC-verpleegkundige) werd geregeld.
De jaren tachtig waren de jaren van de bezuinigingen. Door de toenemende werkdruk die hierdoor
ontstond zagen verpleegkundigen hun idealen botsen met wat mogelijk was. De totale
mensbenadering bleek niet mogelijk. Het patiëntgericht verplegen stond onder druk.
Hieruit ontstond een protestbeweging De Witte Woede in 1989 om aandacht te vragen voor de
salarisachterstand, hoge werkdruk en het gebrek aan erkenning. Dit had in de jaren negentig drie
gevolgen:
In 1991 werd een nieuwe vakbond opgericht NU'91.
De regering reageerde met het instellen van de commissie-Werner. In 1991 bracht
deze commissie het rapport In hoger beroep uit, met daarin aanbevelingen ter
verbetering van de positie, arbeidsomstandigheden en opleidingen van
verpleegkundigen en verzorgenden. Hieruit ontstonden de volgende initiatieven:
o In 1993 werd het Landelijk Centrum Verpleging en Verzorging (LCVV)
opgericht met als doel de belangen van verpleegkundigen en verzorgenden te
verbeteren.
o In 1994 werd de Commissie Verzorging geïnstalleerd om de problemen bij
verzorgenden en helpenden te onderzoeken.
o Er ontstond een nieuwe Kwalificatiestructuur en een samenhangend
opleidingsstelsel voor de diverse niveaus in de zorg. Deze nieuwe opleidingen
startte in 1997. De oude inservice opleiding werd opgeheven en alleen door
middel van een beroepsopleiding op mbo- of hbo-niveau kon je nog
verpleegkundige worden.
In 1996 richtten ruim vijftig verenigingen de koepelorganisatie AVVV op. Die werd de
spreekbuis en aanspreekpunt namens de talrijke vakverenigingen die lid waren. In al die
jaren hebben verpleegkundigen en verzorgenden zich namelijk op allerlei manieren
verenigd, vaak rond hun specialisme. Zo is er bijvoorbeeld een vereniging voor
kinderverpleegkunde, dermatologie en reumatologie. In 2006 fuseren een groot aantal
van deze vakverenigingen tot de beroepsvereniging V&VN.
In 1993 werd de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG-wet) van kracht.
Verpleegkundige werd vanaf deze tijd een bij wet beschermde titel. Elke verpleegkundige is vanaf
deze tijd opgenomen in het BIG-register. Ook gingen verpleegkundigen vallen onder het tuchtrecht
, (1997). Een andere voor verpleegkundigen belangrijke wet kwam er in 1995: de Wet op de
geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO).
Verpleegkundigen probeerden in de jaren tachtig ook in toenemende mate zeggenschap te krijgen in
het zorgbeleid van een instelling. De eerste Verpleegkundige Adviesraden (VAR) werden opgericht.
Vanaf 1999 nam de ontwikkeling van de VAR toe als de Inspectie voor de volksgezondheid en de
Commissie Health Care Governance onafhankelijk van elkaar het oprichten van en samenwerking
met een VAR binnen een gezondheidsinstelling adviseren.
Vanaf 2000 nam de invloed van de wetenschap toe. De volgende voorbeelden laten dit zien:
- De opkomst van de Nurse Practitioner.
- De oprichting van het Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging (LEVV) (in 2011
met Sting en V&VN gefuseerd tot V&VN).
- De invloed van Evidence Based Practice.
- Opleiding Verplegingswetenschappen.
2012: in 2012 is het profiel de canmeds rollen gekomen
2015: wijkverpleging valt onder de wet zorgverzekeringswet.
Overige lessen uit casus 1 zijn introductie lessen deze hebben geen leerdoelen voor de kennistoets.
CGO casus 2
De student kan benoemen wat de kenmerken zijn van verpleegkundige observatie.
Gedurende het verpleegkundig proces maakt het verpleegkundige gebruik van observaties.
Observeren = de doelgerichte en systematische waarneming van gedragingen, kenmerken en
uitingen van een of meer personen of van een gebeurtenis. Voor de verpleegkundige betekent dit
het bewust en gericht waarnemen van feiten die voor het verplegen relevant zijn. Observeren is een
actief proces en een vaardigheid die vereist dat het gehele waarnemingsvermogen optimaal
ingeschakeld wordt.
Bij het verlenen van zorg aan een patiënt kan elk moment een observatiemoment zijn. Wanneer je
een patiënt verzorgd, kijk je naar de gelaatskleur, luister je naar de ademhaling, voel je de
temperatuur van de huid en ruik je de wondgeur.
De student kan informatie uit diverse bronnen in de verschillende fasen van het verpleegkundig
proces verzamelen en combineren.
NIC (Nursing Interventions Classification)= is een classificatie van verpleegkundige interventies. De
NIC is een uitvoerige en gestandaardiseerde lijst termen, waarmee verpleegkundige de door hen
uitgevoerde handelingen kunnen beschrijven. De NIC heeft 7 domeinen:
1. Elementaire fysiologische functies à Gericht op de ondersteuning van de functioneel
gezondheidstoestand. (vb; bevorderen van activiteiten en lichaamsbeweging, zorg bij uitscheiding)
2. Complexe fysiologische functies à Gericht op de ondersteuning van homeostatische en
regulerende pro cessen. (zorg bij geneesmiddelengebruik, zorg bij elektrolytenbalans)
3. Gedrag à Gericht op de ondersteuning van het psychosociaal functioneren en van veranderingen
in de leefstijl. (gedragstherapie, cognitieve therapie, bevorderen van de communicatie)
4. Veiligheid à Gericht op de ondersteuning van de bescherming tegen letsel en schade. (omgaan
met crisissituaties)
5. Gezin en familie à Gericht op de ondersteuning van gezin en familie. (zorg rondom de geboorte
/opvoeding)
6. Gezondheidszorgstelsel à Gericht op de ondersteuning van een optimaal gebruik van
zorgvoorzieningen. (bemiddeling/beheer in zorgvoorzieningen)
