Dit is een essay die ik heb geschreven voor het vak Endocrinologische neuropsychologie aan de VU. Alle 44 opgegeven artikelen staan er in en zijn met elkaar vergeleken. Zo zijn er overeenkomsten en tegenstrijdigheden tegen elkaar uitgezet. Daarnaast worden er 3 originele onderzoeksvoorstellen uitge...
Neuropsychologische problematiek bij endocriene
aandoeningen
M.T.D. Vo
Essay Endrocrinologische Neuropsychologie (P_MENDNEU)
Vrije Universiteit van Amsterdam
M.T.D. Vo (2750089)
Docent: Prof. Dr. M. L. Drent
Datum: 18 april 2022
Woorden: 5500
, Neuropsychologische problematiek bij endocriene aandoeningen
Inleiding
In dit essay worden de onderwerpen acromegalie en groeihormoondeficiëntie, M.
Cushing en hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie en hypothyreodie, obesitas en het Prader Willi
syndroom, diabetes mellitus 1 en diabetes mellitus 2 en gonaden en genderdysforie met elkaar
vergeleken doormiddel van de 44 artikelen. Na een korte inleiding over de aandoening(en)
zelf worden overeenkomsten en verschillen tussen de neuropsychologische problematiek van
deze aandoeningen benoemd. Artikelen die in overeenstemming of in tegenstrijd met elkaar
waren worden of benoemd in de tekst of doormiddel van bronvermelding tussen de haakjes
geplaatst. Op het einde worden er 3 onderzoeksvoorstellen geïntroduceerd.
Endocriene aandoeningen
Acromegalie en groeihormoondeficiëntie
Acromegalie is een zeldzame hormonale aandoening ten gevolge van een afwijkende
secretie van het groeihormoon (GH) in de hypofyse en de toename van de insulineachtige
groeifactor (IGF-I) (5). De meest voorkomende oorzaak van een te hoge GH-productie is een
adenoom in de hypofyse (5). Actieve acromegalie wordt geassocieerd met psychopathologie,
persoonlijkheidsveranderingen, cognitieve disfuncties op het gebied van geheugen (3) en
verminderde kwaliteit van leven (KvL) (6). Ook rapporteerden patiënten met acromegalie
meer negatieve ziektepercepties dan patiënten met acute ziekten, maar meer positieve
ziektepercepties dan patiënten met chronische ziekten (4). Onderzoek naar lange-termijn
blootstelling aan verhoogde niveaus van GH en IGF-I bij patiënten met naïeve acromegalie
liet verminderde activiteit van de rechter dorsolaterale prefrontale cortex (DLPFC), de rechter
parahippocampale cortex, de rechter inferieure frontale kwab en de bilaterale dorsolaterale
frontale kwab bij deze patiënten zien (2). Deze hersengebieden worden geassocieerd met
geheugen en zouden een verklaring kunnen zijn voor de verminderde geheugenprestaties bij
acromegalie-patiënten in vergelijking met gezonde controles (2; 5). Hoe hoger de GH-niveaus
gemeten in acromegalie patiënten, hoe ernstiger de geheugenklachten (2). Hierbij waren het
korte- en lange termijn geheugen het meest aangedaan (2), maar werd een verslechtering van
het werkgeheugen ook gevonden (5). Daarnaast heeft ook de blootstellingsduur van de te
hoge GH-spiegels invloed op de ernst van de neurocognitieve complicaties, waarbij langere
duur van onbehandelde acromegalie geassocieerd is met ernstigere neurocognitieve
disfuncties (5). Opvallend is dat ook bij groeihormoon deficiëntie (GHD), waarbij juist een
tekort aan GH aanwezig, tevens resulteert in stoornissen in de cognitie, stemming en het
geheugen (1). Zo wordt er bij GHD-patiënten juist een verhoogde activiteit gevonden in de
, DLPFC (1) in plaats van een verminderde activiteit net als bij acromegalie-patiënten (2),
terwijl beide patiëntgroepen geheugen klachten ervaren. De verminderde geheugenprestaties
bij GHD-patiënten zouden verklaard kunnen worden doordat bij verschillende andere
neurologische stoornissen, zoals een obsessieve-compulsieve-stoornis en schizofrenie, tevens
verminderde geheugenprestaties en verhoogde activatie van de DLPFC zijn waargenomen (1).
Het valt daarom ook op dat zowel een te lage activatie van de DLPFC als een verhoogde
activatie van de DLPFC kan leiden tot geheugenklachten. Een tweede verschil tussen
acromegalie- en GHD-patiënten is dat bij genezen acromegalie-patiënten cognitieve
deficiënties lijkten te blijven bestaat (3), maar bij GH-substitutie bij GHD-patiënten de
cognitie lijkt te normaliseren en stemming lijkt te verbeteren (1). Zo zijn er verbeteringen
gevonden in het lange termijn geheugen en het werkgeheugen na GH-substitutie bij GHD-
patiënten in vergelijking met controles (1). Patiënten die al langere tijd waren genezen van
acromegalie scoorden significant slechter op verbale geheugen testen en vertoonden een
hogere prevalentie van psychopathologie en onaangepaste persoonlijkheidskenmerken in
vergelijking met controles en behandelde niet functionerend hypofyse-macroadenoom
(NFMA)-patiënten (3). Omdat dergelijke resultaten ook waren te zien na lange-termijn
blootstelling van GH en IGF-I bij acromegalie (2), zouden deze resultaten kunnen duiden op
onomkeerbare effecten van het eerdere GH-overschot (3). Door deze verschillen in
uitkomsten na behandeling bij acromegalie- en GHD-patiënten, lijkt een dergelijk GH-
overschot erger te zijn dan een GH-tekort. Na remissie lijken acromegalie-patiënten een goed
ziektebesef te hebben, maar juist een gebrek aan persoonlijke controle waardoor deze
patiënten minder snel medische hulp zoeken (4). Dit is opvallend, aangezien onderzoek
aantoonde dat biochemische remissie van acromegalie onvoldoende was om de KvL te
verbeteren (6). CGT in groepsformaat is echter wel effectief gebleken op zowel de korte als
de lange termijn in het verbeteren van de KvL in acromegalie-patiënten (6). Kortom, zowel
acromegalie als GHD lijken invloed te hebben op cognitieve functies. Na behandeling lijken
deze cognitieve disfuncties bij acromegalie te blijven bestaan en bij GHD te verbeteren. KvL
bij acromegalie zou echter wel verbeterd kunnen worden.
M. Cushing en hypopituïtarisme
Patiënten met het Cushings syndroom (CS), worden blootgesteld aan overmatige
endogene glucocorticoïde spiegels die meestal veroorzaakt worden door ACTH-producerende
hypofyse adenomen (8). In geval van een ACTH-producerend hypofyse adenoom, wordt dit
ook wel de ziekte van Cushing genoemd (CD) (7). CD wordt geassocieerd met verminderde
KvL (13), cognitieve disfuncties (9) en stemmingsstoornissen als depressie, manie en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mai-ly. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
