Inleiding sociologie
Hoorcollege 1
a.l.den.besten@law.leidenuniv.nl
wat is sociologie?
Van verschillende perspectieven -> naar het identificeren van verschillende patronen
Zijn onze keuzes rationeel?
Sociologische invalshoek:
- Maatschappelijke verwachtingen
Bijv. jongen die deur open deed: iedereen kijkt naar je
- Infrastructuur
Sociale infrastructuur
- Tijdsdruk
Hoe snel moeten we keuze maken
- Welke keuzes nemen anderen?
sociologie
Rationaliteit is beperkt, verschillende invalshoeken hebben invloed op onze keuzes. Keuze
mogelijkheden worden gereguleerd.
Keuzes o.b.v. vrij wil VS maatschappelijke dynamiek
In het vak wil je het algemene in het bijzondere zien, zo kan je trends zien, etc.
Voorbeelden over keuzes: partner en kinderen nemen
Een persoon heeft geen vrije wil, er zit een duidelijk patroon in. De sociale context doet er altijd toe.
We willen het algemene in het bijzondere
Stanford prison experiment
Hoe wordt gedrag beïnvloedt door de sociale context.
Psychologisch experiment, met een sociologische uitkomst.
Inzichten in machten en gedrag op basis van toegeschreven rollen en functies, maar ook:
- Gezien als ethische mislukking
- Ethische richtlijnen opgesteld naar aanleiding van het experiment
Wat is sociologie
“het sociologisch perspectief brengt met zich mee dat we het bekende idee dat we zelf bepalen hoe ons
leven eruitziet, moeten loslaten voor de in eerste instantie vreemde gedachte dat de samenleving
beslissingen en ervaringen beïnvloedt”
Alles wat er in de samenleving gebeurt roept bij een socioloog vragen op:
Welke rol heeft sociale media bij face-to-face communicatie, bijv in het gezin of in vriendengroepen
Waarom kunnen supporters van Ajax en Feyenoord niet normaal met elkaar om gaan, maar bij
wedstrijden van Oranje wel
, Sociologische verbeeldingskracht: the vivid awareness of the relationship between private
experience and the wider society:
Bijv. tentamen niet gehaald -> persoonlijk probleem, als iedereen het tentamen niet heeft
gehaald, dan ligt het misschien niet aan de persoon, maar iets anders.
Je legt dus dingen in bredere maatschappelijke context.
Probleem van individueel persoon plaatsen in een bredere situatie van de samenleving.
Alles staat met elkaar in verbinding
Ontstaan van de sociologie
Hoofdvragen van de sociologie
1. Sociale ongelijkheden
Wie krijgt wat, en waarom?
2. Groepsprocessen, sociale cohesie en socialisatie
Wat verbindt en scheidt mensen, en waarom. Wie beïnvloedt elkaar en waarom?
3. Sociale veranderingen
Welke maatschappelijke veranderingen vinden plaats, waarom en hoe beïnvloeden deze
veranderingen ons gedrag
Ontstaan van de discipline sociologie: Comte; introduceert de sociologie
Wet van de drie stadia (Comte)
1. Theologisch stadium (tot 1350)
Wat we niet wisten, verklaren door god
2. Metafysisch stadium (1500)
Ziel en de rede ging meer de boventoon voeren
3. Positivistisch stadium
Problemen aan de hand van systematische methoden kunnen onderzoeken
Comte: Wetenschappelijke benadering van fysici en astronomen ook gebruiken om de samenleving te
bestuderen
Hoofdvragen van de sociologie
Verklaren van sociale veranderingen in de maatschappij
1. Sociale ongelijkheden: Marx (1818-1883):
Industrialisering, kapitalisering
Segregatie
Sociale veranderingen door economische conflicten die ongelijkheden produceren
Machines ter vervanging van mensen
De kapitalistische samenleving als klassenmaatschappij
Kapitaalbezitters versus arbeiders/proletariaat
Political theory
➢ Vervreemding
➢ Disconnectie
➢ Lage lonen (hoge opbrengsten – uitbuiting)
➢ Instabiliteit kapitalisme (crises?)
Wat gebeurt er bij crisis
➢ Sociale structuren (bijv. huwelijk op basis van rijkdom)
Adam Smith versus Karl Marx
, Toename van welvaart voor iedereen in vrije markten versus ongelijkheden door
kapitalisering ten koste van arbeidende klasse; lonen van arbeidende klasse dalen
(Verelendung)
Toename welvaart, er zijn misschien wel ongelijkheden, maar iedereen gaat er uiteindelijk van
vooruit zegt Smith. Marx zegt de ongelijkheden groeien dan nog steeds, dus dat is dus nog
steeds slecht
2. Sociale groepen: Durkheim (1858-1917) over sociale wanorde
Sociale veranderingen resulteren in verschillende onderliggende bindingen tussen mensen
(cohesie)
Gaat over iedereens functies
Modernisering/industrialisering → toenemende arbeidsverdeling -> minder sociale
cohesie
Van mechanische solidariteit naar organische solidariteit
Risico op anomie door toename van diversiteit
Sociale cohesie trekt snelle veranderingen niet, je weet niet meer met wie je in verbinding
staat en door wie je wat moet doen
Geluk hangt af van hoe wij met elkaar in verbinding staan
Waardoor ongelukkige in kapitalistische maatschappij?
1. Individualisme
2. Hoop
3. Te veel vrijheid
4. Atheisme
5. Zwakkere banden
Sociale groepen en cohesie:
•% zelfdodingen goede graadmeter voor anomie
•Invloed van cohesie op zelfmoord
% zelfmoord hoger bij mannen, protestanten, rijken, ongehuwden
•Bewijs voor hoe sociale factoren individueel gedrag beinvloeden
3. Rationalisering: Weber (1864-1920) over rationalisering (ordenen en systematiseren van de
maatschappij)
Proces van rationalisering
1. Industrialisering
Groei van het kapitalisme en de Industriële Revolutie (vanaf 1750)
2. Groei van steden
Het ontstaan van sociale problemen
3. Politieke veranderingen
Franse revolutie (1789): (a) vrijheid, (b) gelijkheid en (c) solidariteit
Sociale veranderingen door proces van rationalisering (verschuiving in manier van
denken)
Sociale veranderingen heeft invloed op hoe wij met elkaar omgaan
Traditie – rationaliteit
Invloed van rationalisering (modernisering)
Individualisering
Nadruk op kennis en wetenschap vs. Religie
Onttovering: praktische problemen niet meer met magie maar met technologie op te
lossen
+ • Wetenschap kan technologische en organisatorische wonderen voortbrengen
-•Iron cage: Samenleving als een ijzeren kooi van efficientie, stroomlijning, regels en
bureaucratie
-•Gevaar voor menselijke vrijheid
, Kortom
•Klassieke sociologen houden zich bezig met verklaringen voor en gevolgen van sociale verandering;
•Mogelijke gevolgen (relevant voor criminologie):
Marx Durkheim Weber
vervreemding anomie individualisering
•Opkomst en ontwikkeling industriële samenleving vormde gemeenschappelijke interesseveld, maar
verschillende ideeën over oorzaken/gevolgen.
Theoretische perspectieven samengevat:
Conflictsociologie
Samenleving = ‘Arena’ van ongelijkheid, conflict en verandering
Marx
Sociale veranderingen -> sociale ongelijkheid
Structureel functionalisme
Samenleving = Complex systeem, in evenwicht, met sociale structuur en functies
Durkheim
Sociale veranderingen -> gebrek aan sociale cohesie
Symbolisch interactionisme
Samenleving = Resultaat van interacties tussen individuen
Weber
Sociale veranderingen -> rationalisering
Rationele keuze benadering: Samenleving = Resultaat van (individuele) kosten-baten afwegingen
Tot slot: waarom een introductie sociologie voor criminologen
3 redenen:
1. Crimineel gedrag, slachtofferschap, en systemen: “public issues” ipv “private troubles” (Mills)
➢ Ingebed in maatschappelijke context
➢ Netwerk van individuen en hun relaties onderling
➢ Gerelateerd aan structurele ongelijkheden (bijv. sociale klasse, gender, etniciteit)
2. De samenleving vormt de context waarin criminaliteit en de reactie op criminaliteit plaatsvindt
3. Onderscheid tussen normaal en afwijkend gedrag door de samenleving
Belang van inzicht in functioneren samenleving en de wijze waarop het leven wordt beïnvloedt.
Sociologisch perspectief op normaal versus afwijkend gedrag
- Rol omgeving
- Rol sociale netwerken
- Rol nieuwe omgevingen
Sociologisch perspectief op de manier waarop het strafrechtsysteem of andere systemen reageren op
crimineel of afwijkend gedrag
- Rol perspectieven
- Organisatiecultuur en structuur
- Rol netwerken
Nieuwe richtingen in de sociologische studie van criminaliteit (sampson, 2000)