Handboek psychologische interventies bij
chronisch-somatische aandoeningen
Hoofdstuk 1 – Inleiding: Chronische ziekte en
psychologische hulp
Dit geeft aan wat er in elk hoofdstuk besproken wordt.
Hoofdstuk 2 – Richtlijnontwikkeling in de psychosociale
zorg voor chronisch zieken: Een overzicht van de
mogelijkheden
2.1 – Inleiding
Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de stand van zaken van
richtlijnontwikkeling in de psychosociale zorg voor chronisch zieken in
Nederland. Er wordt gekeken naar een overzichtsstudie met een
inventarisatie van de actuele psychosociale zorg en een meningspeiling
onder de betrokken hulpverleners.
2.2 – De relevantie van richtlijnontwikkeling: Een korte voorgeschiedenis
Er is meer aandacht voor chronische aandoeningen en het welbevinden
van deze patiënten, en dus ook voor psychosociale interventies bij deze
patiënten. Begin jaren 90 deed de Nationale Commissie Chronisch
Zieken (NCCZ) studies naar zorg, opvang en begeleiding van chronisch
zieken.
Schrameijer: Veel psychosociale interventies zijn redelijk effectief, maar
het is onduidelijk welke elementen van de interventies hiervoor zorgen.
Veel interventies hebben het karakter van een multicomponent-
programma (meer is beter, zonder theoretische verantwoording). Dit
maakt richtlijnontwikkeling moeilijk.
In 1997 werd het NWO-onderzoeksprogramma Zorg, Opvang en
Begeleiding van chronisch zieken opgezet, met als doel het stimuleren
van de ontwikkeling van evidence-based psychosociale zorg.
Richtlijnontwikkeling had hierin een marginale plaats. Er bestaat discussie
of richtlijnontwikkeling bottom-up (op basis van expertise aanwezig in het
veld) of top-down (gestuurd door empirische gegevens over de effecten
van interventies) zou moeten plaatsvinden.
Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) kwam met een
standaard voor psychosociale zorg voor chronisch zieken in de
huisartsenpraktijk, en er komen steeds meer richtlijnen voor specifieke
chronische aandoeningen. Ontwikkeling voor richtlijnen voor psychosociale
zorg voor chronisch zieken lijkt iets achter te lopen op ontwikkelingen in de
ambulante geestelijke gezondheidszorg (AGGZ).
2.3 – Struikelblokken bij de richtlijnontwikkeling voor psychosociale zorg
Er bestaat nog geen handzame reeks richtlijnen. Dit komt door
onduidelijkheid van de afbakening van de zorg en over de manier waarop
richtlijnen geformuleerd moeten worden.
a. Een nadere omschrijving van psychosociale zorg.
, Belangrijk struikelblok: Afbakening van het terrein van de psychosociale
zorg en van de plaats die deze inneemt binnen het geheel van de
medische zorg voor chronisch zieken. Er zijn minstens 2 vormen: Gegeven
door artsen en verpleegkundigen (geïntegreerd in het totale
hulpaanbod, veel erkenning en informatie) en meer specialistische zorg
door psychologen en maatschappelijk werkers (op indicatie verleend,
niet voor iedereen nodig). Er zijn nog geen goede indicatiecriteria wie
behoefte zou hebben aan de extra vorm. Onderscheid tussen de vormen is
belangrijk bij richtlijnontwikkeling.
b. Is de gouden standaard van evidence-based medicine
bruikbaar?
Zijn richtlijnen voorschrijvend of richtinggevend bedoeld? Bedoelt men
dwingende behandelrichtlijnen of globale afspraken en suggesties? Als
richtlijnen meer worden opgevat als aandachtspunten voor de
behandeling kunnen de eisen minder streng zijn. Er is nog weinig
empirische evidentie over de effectiviteit van psychosociale zorg
bekend, dus soepele richtlijnen zijn onontkoombaar. Afspraken moeten
gedocumenteerd en geëvalueerd zijn, maar worden niet dwingend
opgelegd. Deze vorm van richtlijnontwikkeling (consensusvorming is
belangrijk) wijkt af van de gouden standaard van evidence-based
medicine, waarin bewezen effectiviteit de leidraad is. Richtlijnontwikkeling
op basis van consensusvorming is echter belangrijk omdat er sprake is van
herwaardering van bottum-up strategieën waarbij afspraken gemaakt
worden op basis van praktisch bewezen nut, zeker bij grey zones of
medicine.
c. Ziektegenerieke of ziekespecifieke interventies.
De meeste psychosociale interventies zijn in hoge mate ziekte-specifiek
van opzet. Dit komt omdat de zorg voor bepaalde aandoeningen sterk
verkaveld is naar locaties en beroepsgroepen. Aandoeningen die grote
inhoudelijke overeenkomsten hebben pleit voor een ziekte-generieke
aanpak. De UvA heeft onderzoek gedaan naar ziekte-generieke
aanpakken, en dit toonde aan dat sommige aandoeningen meer
lichamelijke last veroorzaken dan andere, maar ze laten geen
overeenkomsten zien in de psychosociale problemen.
Lorig: Patiënten waarderen een heterogene samenstelling van
patiëntengroepen en vinden genoeg erkenning bij mensen met een andere
ziekte. Lotgenotencontact wordt vaak als een essentieel onderdeel van
de psychosociale interventie beschouwd. Met de toenemende co-
morbiditeit is een meer ziekte-generieke benadering in de toekomst
waarschijnlijk onvermijdelijk, anders krijg je tegengestelde adviezen.
Chronische pijn, whiplash, fibromyalgie en CVS veroorzaken angst voor
pijn en vermoeidheid, waardoor patiënten inspanning en beweging gaan
vermijden, wat leidt tot afname van conditie en toename van beperkingen.
Als behandeling wordt met CGT geprobeerd de cirkel van angst, vermijding
en inactiviteit te doorbreken.
Idee: Een basisformat voor een interventie dat kan worden aangevuld
met ziekte-specifieke modellen. Met name uitwisseling van ervaringen
met verschillende interventies is belangrijk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stuviauni. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.