Endodontologie en orthodontie.
Literatuur opgegeven door docenten.
ENDODONTOLOGIE.
Hoofdstuk 1: de inleiding.
- De pulpa is de zachte bindweefselkern van een element.
o De buitenste cellaag bestaat uit dentine vormende odontoblasten.
- Endodontologie is de leer van het endodontium.
o Houdt zich bezig met het op kunstmatige wijze afsluiten van het ‘lek’ in de
eptiheelbekleding.
o Het onderdeel in de tandheelkunde dat zich bezig houdt met de bouw en functie van
het endodontium en de daarmee verband houdende aandoeningen van de weefsels
die een element omgeven.
- Bij het foramen apicale van elke wortelpunt en bij de uitmonding van de accessorische
kanalen komt het endodontium samen met het parodontium.
o Hier komen de problemen vanuit het endodontium in het parodontium.
▪ Dit gebied heet het meta-endodontium.
- Het gebied rond de wortelpunt = periapex.
- Om er achter te komen hoe de kanalen lopen in een element kan je alleen een röntgenfoto
nemen.
o Alleen relatief grote kanalen worden hierop afgebeeld.
o De kleinere afsplitsingen in bijkanalen of accessorische kanalen met een eigen
foramen zijn zelden zichtbaar.
- Als een deel van de odontoblasten verloren gaat door bijvoorbeeld gevolg van cariës
wordt dit vanuit de pulpa opgevuld met nieuwe odontoblasten.
o Tertiair dentine.
- Regeneratie van de pulpa is beperkt .
o De afsluiting moet vaak meer proximaal plaatsvinden, waarbij de pulpa of een deel
van de pulpa verloren gaat.
- De therapie in endodontologie is gericht op het behoudt van het element en preventie van
de gevolgen die pulpa-aandoeningen en pulpa-necrose hebben op de algehele
gezondheid.
,Hoofdstuk 2, gevaren voor de pulpa.
- Het endodontium wordt beschermd door glazuur en het parodontium.
- Een lek in deze bescherming zorgt voor blootstelling aan toxinen en antigenen.
o Dit kan als gevolg hebben dat er een lokale ontsteking vormt.
o Deze leidt bijna altijd tot irreversibele pulpitis en vervolgens tot pulpanecrose.
- Pulpa letsel kan een natuurlijke oorzaak hebben of gevolg van behandeling
o Gevolg van behandeling = iatrogeen
- Aandoeningen die de pulpa bedreigen zorgen voor vernauwing en obliteratie van de
pulpaholte.
o Of juist het achterblijven van de afzetting van secundair/tertiair dentine.
▪ Dit leidt weer tot een abnormaal grote pulpaholte en ‘open’ pulpahoorns.
Abnormaal grote pulpaholte.
- Aandoeningen geassocieerd met een abnormaal grote pulpaholte en ‘open’ pulpahoorns.
o Odontodysplasie .
o Shell teeth.
o Enkele vormen van opalescent dentine.
o Osteomalacie.
o Rachitis.
o Taurodontie.
o Abnormaal hoge pulpakamer.
Vernauwing en obligatie van de pulpaholte.
- Aandoeningen geassocieerd met vernauwing en obligatie van de pulpaholte.
o Meeste vormen van opalescent dentine.
o Dentinedysplasie.
o Pulpadysplasie.
o Dentogenesis imperfecta.
o Hoge doses vitamine D.
o Progeria (premature aging syndroom).
o Nierinsufficiëntie.
o Nierdialyse.
o Corticosteoïdtherapie.
o Niertransplantaat.
o Hemodialyse.
o Leeftijd.
o Chronische pulpitis.
o Luxatie.
o Tandletsel op jonge leeftijd.
o Le Fort 1 osteotomie.
Degeneratieve veranderingen in de pulpa.
- Aandoeningen geassocieerd met degeneratieve weefselveranderingen, onregelmatige
verkalkingen en pulpastenen.
o Homozygote sikkelanemie.
o Herpes zoster, andere virusinfecties.
o Diabetes mellitus.
o Ziekte van Paget.
o Leeftijd.
o Cariës.
o Parodontopathie.
o Luxatie.
,Attritie.
= gebitsslijtage door het heen en weer bewegen over elkaar van elementen.
- Door natuurlijk trauma.
- De glazuur- dentinetubuli kunnen open liggen door afslijting van glazuur.
o Hierdoor kunnen toxinen en antigenen vanuit de mond in de pulpa komen.
- De tubuli zijn niet leeg.
o Transport van macromoleculen is hierdoor beperkt.
o De tubuli bevatten:
▪ Vezels van Tomes.
▪ Collageenvezels.
▪ Plasmaproteïnen.
▪ Kristallijn materiaal.
o Veel tubuli bevatten ook nog zenuwweefsel.
- Door attritie is de odontoblastenrij verstoord en kunnen odontoblasten in de tubuli komen.
o Zijn dode odontoblasten.
o Na ongeveer 20 dagen verdwijnen deze weer.
- Aan het pulpale einde van de geopende tubuli ontstaat een ontsteking in het pulpaweefsel.
- De geprikkelde odontoblasten maken peritubulair dentine.
o Dit sluit de tubulus gedeeltelijk af.
▪ = dentinesclerose.
- De tubulus wordt afgesloten door:
o Peritubulair dentine.
o Materiaal uit speeksel.
o Naar buiten gerichte dentinevloeistof.
- Naar buiten gerichte dentinevloeistof bevat eiwitten (fibrogeen en serumalbumine).
o Deze coaguleren en sluiten zo de tubuli af.
- Op de plek waar odontoblasten afgestorven zijn worden nieuwe ongedifferentieerde
pulpacellen gevormd.
o De nieuwe dentinecellen vormen dentine en vormen nieuwe tubuli.
Pulpitis en necrose.
- Aandoeningen geassocieerd met pulpitis en pulpanecrose.
o Odontodysplasie.
o Shell teeth.
o Sommige gevallen van opalescent dentine.
o Osteomalacie, rachitis.
o Homozygote sikkelcelanemie.
o Herpes zoster, andere virusinfecties.
o Diabetes mellitus.
o Neoplasma en metastasen.
o Ziekte van Struge-Weber.
o Histiocytose-X.
o Leukemie.
o Cariës.
o Foramen caecum.
o Dens evaginatus.
o Wortelgroeve, palatinale groeve.
o Kroon- en wortelfractuur.
o Luxatie.
o Cervicale externe wortelresorptie.
, Heterotopische pulpitispijn.
- Aandoeningen soms geassocieerd met pulpitispijn bij een (klinisch) gaaf element.
o Odontodysplasie.
o Shell teeth.
o Opalescent dentine.
o Osteomalacie, rachitis.
o Homozygote sikkelcelanemie.
o Lyme-borreliose.
o Diabetes mellitus.
o Ziekte van Struge-Weber.
o Histiocytose-X.
o Leukemie.
o Cariës.
o Foramen caecum.
o Dens evaginatus.
o Wortelgroeve, palatinale groeve.
o Kroon- en wortelfractuur.
o Luxatie.
o Cervicale externe wortelresorptie.
Cariës.
- Cariës is de belangrijkste oorzaak van pulpaontsteking en pulpanecrose.
- Bij glazuurlaesies raakt de pulpa al betrokken bij het cariësproces.
- De eerste zichtbare reactie van de pulpa:
o Reductie van het odontoblast-predentinegebied grenzend aan de tubuli onder de
laesie en krimp van de odontoblasten.
- De reactie van de pulpa lijkt op die van wat er gebeurt bij attritie, alleen is de aanval
anders.
o Bij attritie is er een relatief schoon oppervlak wat steeds wordt gereinigd door
speeksel, met sterk antimicrobiële werking.
o Bij cariës, zeker bij dentinelaesies, is het aantal micro-organisme groot en is de
reinigende werking van speeksel vrijwel afwezig.
- Omdat er bij cariës geen reinigende werking van speeksel is, is er een sterke productie
van enzymen, toxinen en antigenen.
o Deze kunnen via de tubuli makkelijk bij de pulpa komen.
- Regressieve veranderingen in de odontoblastenlaag gaan samen met chronische
ontstekingscellen en proliferatie van kleine bloedvaten.
- De doorlaatbaarheid van dentine en de afstand tussen laesie en pulpa bepalen de ernst
van de ontsteking.
- De pulpa probeert zich te verweren door afzetting van tertiair dentine.
o Dit is onregelmatig, en dus doorlaatbaar voor enzymen, toxinen en antigenen.
- Destructie van pulpaweefsel wordt veroorzaakt door microbiële producten (zuren),
immuunreacties en producten van het ontstekingsproces.
- In de pulpa vormen onregelmatige verkalkingen door de precipitatie van kalkzouten in
necrotisch of necrotiserend weefsel.
- De ontsteking gaat over naar een acute fase als het cariësproces te dicht bij de pulpa is
of in het tertiaire dentine komt.
o In deze fase kunnen er micro-abcessen gevormd worden.
- Massale invasie van de pulpa door micro-organismen leidt tot irreversibele pulpitis en
pulpanecrose.
o Commensale bacteriën in de mond worden onder de veranderde omstandigheden
pathogeen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jaellestraat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
