1
Behandelingsmethoden
& Klinische Vaardigheden
Master Medische Psychologie 2021 - 2022
Floortje Koppen
Hoi slimmerik :-)
Ik hoop dat mijn samenvatting je gaat helpen!
Het is een combi van de collegeslides en mijn aantekeningen.
Ik heb steeds de leerdoelen als leidraad genomen. Dus als het goed is ben je met deze
samenvatting helemaal READY voor het tentamen.
Ook heb ik natuurlijk leuke kleurtjes en plaatjes gebruikt zodat je het beter kunt onthouden
(yup, dat is aangetoond).
Voorbeelden of casussen staan in de lichtgrijze blokken, want op het tentamen krijg je
waarschijnlijk een hoop casusmateriaal.
Succes met leren. You can do it!!
Liefs,
Floortje
Ps. De nummers van de colleges zijn iets anders dan in de syllabus omdat ik practica van CGT
samen heb gevoegd met de hoorcolleges daarover.
, 2
College 1. Registratie & exposure
Leerdoelen
a) Wat zijn registratie-opdrachten en wanneer zet je ze in?
b) Hoe ontwikkel je een registratieformulier?
c) Wat is exposure en wanneer is deze techniek geïndiceerd?
d) Wat is het verschil tussen cognitieve technieken en gedragsmatige technieken?
e) Hoe behandel je fobieën voor bloed, injecties en verwondingen?
Wat zijn registraties en waarom zet je ze in?
Registratie-opdracht
Voor een bepaalde tijd moet iemand de frequentie/ tijdsduur of inhoud van bepaalde klachten of
gedrag bijhouden.
Soorten registraties
A. Frequentie & tijdsduur
B. Dagboekformulieren / toekennen van cijfer
C. Gedachtenrapporten
Wanneer?
Om inzicht te krijgen in […] van de klachten:
1. Aard
2. Omvang
3. Frequentie
4. Intensiteit
+ Het kan bewustwording en inzicht creëren bij de patiënt (onder/overschatting)
+ Je kunt er behandeleffecten mee meten over de tijd heen
Voorbeeld casus Mevrouw M.
Reden van aanmelding:
Mevrouw M, een 40-jarige vrouw wordt aangemeld door haar oncoloog wegens
copingsproblematiek na diagnose coloncarcinoom (september 2020).
Informatie na intake:
Patiënte slaapt slecht sinds de diagnose, piekert erg veel. Ze is erg bang om te sterven. Ervaart
geen controle over haar gedachten
→ turven is hier niet zo handig.
→ ga daarom in tijd laten registeren: hoeveel minuten per dag pieker je hierover?
⇩
Registreren: Tijdsduur registratie
- Welke tijdseenheid (minuten) hanteer je?
- Welke frequentie van rapporteren (per dag, dagdeel, uur)?
, 3
Voorbeeld casus meneer L.
Reden van aanmelding:
Meneer L, 20 jaar, bekend met ziekte van Lyme. Ondersteuning gewenst bij forse
vermoeidheidsklachten.
Informatie na intake:
Vermoeidheid beïnvloedt dagelijks leven, moeite met volhouden studie/werk.
→ turven en bijhouden tijd heeft niet zoveel zin hier. Hier ga je dagboek bijhouden en dan
specifiek gericht op vermoeidheid.
⇩
Registreren: Dagboekregistratie vermoeidheid
→ cijfers toekennen aan activiteiten en tijden.
Je ziet vaak bij mensen met vermoeidheidsklachten dat ze weinig ontspannen en weinig rust
nemen.
Hoe ontwikkel je een registratieformulier?
1. Bepaal welk gedrag je wilt gaan meten (aangrijpingspunt van de behandeling).
Zo specifiek mogelijk! (positief/negatief?)
2. Over welke periode wil je gaan meten (belastbaarheid patiënt)
3. Ben je geïnteresseerd in de frequentie van het gedrag (‘turven’) of wil je het beloop over een
periode kunnen zien (tijdseenheden)?
4. Kies je voor digitaal of pen-en-papier?
5. Wanneer wil je dat iemand registreert (tijdstip?)
(bepaald moment van de dag, als het gebeurt, achteraf?)
6. Wie wil je dat registreert? (in meeste gevallen patient, maar anders ouders)
7. Welke aanvullende informatie wil je geregistreerd hebben?
Denk bv. aan activiteiten die plaatsvonden (plezierig, voldoening), vermijdingsgedrag,
medicatie-inname, samenhang met gedachten, het resultaat/de gevolgen, bijkomende
emoties (eetgedrag), positief gedrag (wat is wel gelukt of goed gegaan)
, 4
Wat is exposure en wanneer is het geïndiceerd?
Exposure is een gedragsmatige interventie. Iemand wordt herhaaldelijk blootgesteld aan situaties die
angst oproepen, zonder dat de gevreesde gevolgen uitkomen (extinctie).
- Interne angstprikkels: duizeligheid, hart slaat over, …
- Externe angstprikkels: liften, honden, hoogtes, spinnen, …
Soorten exposure
1.Exposure in vivo
blootstelling in levende lijve
2. Exposure Virtual Reality (VR)
3. Imaginaire exposure (in vitro)
Je gaat het herbeleven
4. Interoceptieve exposure
Je gaat het oproepen in je lijf
Doel van exposure is nieuwe leerervaringen (inhibitorische associaties) opdoen die in contrast staan
met de angstopwekkende associaties.
Intentie is om inhibitorische associaties zo sterk maken dat ze dominant worden over de
angstopwekkende associatie.
Stel, je hebt een spinnenfobie.
De angst neemt toe totdat de
spin weggaat of je zelf weggaat
uit de situatie met de spin. Dan
zakt de angst. Je leert hierdoor
dat je de angst kan laten zakken
door weg te gaan uit de situatie.
Er is altijd sprake van vermijding
bij angst.
Bij exposure wil je dat iemand
zich blootstelt aan de situatie
en dan bij zichzelf toetst of
hetgeen wat hij zo vreest, wel
écht uitkomt. Je hoopt dat dat dan dus niet gebeurt. Als er maar genoeg goede leerervaringen
komen, dan zal de angst steeds meer zakken en krijg je een ‘nieuw pad’. Het gaat er niet over dat de
angst helemaal weg gaat, maar het gaat over de verwachting.
Wanneer exposure?
A. Angststoornissen
a. paniekstoornis
b. sociale angststoornis
c. specifieke fobie
d. obsessief-compulsieve stoornissen
e. PTSS
B. Andere angstklachten waarbij men (ten onrechte) bepaalde negatieve consequenties vreest
C. Afhankelijk van problematiek verschillende vormen exposure
Wanneer is exposure in vivo minder (niet) geschikt?
Soms niet praktisch of ethisch niet haalbaar
- Bij dure, druk bezette of vervelende medische procedures
