Hoofdstuk 3: Sensatie en perceptie
Hoe weten we of de wereld die we in onze geest ‘zien’, overeenkomt met de
buitenwereld? Hoe weten we of we de wereld net zo zien als anderen?
Stimulatie sensatie
Sensatie (1e gewaarwording, biologisch perspectief): een vroeg stadium van
perceptie waarin de neuronen van een receptor een stimulus omzetten in een
patroon van zenuwimpulsen. Waarneming/perceptie (cognitief en biologisch
perspectief): aan patroon van sensorische zenuwimpulsen wordt een
gedetailleerde betekenis toegekend. Beïnvloedt door herinnering, motivatie,
emotie en andere psychologische processen.
Perceptie creëert interpretatie van sensatie.
Kernconcept 3.1: De hersenen nemen de wereld indirect waar, omdat de
zintuigen alle stimuli omzetten in de taal van het zs: neurale impulsen.
Alle zintuigen hebben met elkaar gemeen: transductie, sensorische adaptatie en
drempels. &:
- Fysieke stimuli worden omgezet in neurale impulsen;
- Gevoeliger voor verandering dan voor constante stimuli;
- Elk een eigen gespecialiseerd gebied in hersenen.
Stimulatie transductie sensatie perceptie
Transductie: stimulatie in sensatie veranderen / fysieke stimuli omgevormd/
omzetting van stimulusinformatie in een zenuwimpuls. Prikkeling via receptor
omgezet in zenuwimpuls.
Alle informatie die zintuigen opvangen, worden door neuronen in de vorm van
neurale impulsen naar de hersenen verstuurd. Sensorische adaptatie:
zintuigen minder gevoelig naarmate stimulus langer aanhoudt (op hetzelfde
niveau).
Sensatie: drempel: minimale grens om een stimulus op te merken - absolute
drempel: hoeveelheid stimulatie die nodig is voordat de stimulus wordt
opgemerkt (in praktijk: de stimulus moet de helft van het aantal pogingen
worden opgemerkt).
- Klassieke psychofysica: experimenten waarbij drempelwaarden van
verschillende typen prikkeling worden vastgesteld.
- Verschildrempel: het kleinst mogelijke verschil waarbij de stimulus nog
de helft van het aantal pogingen wordt opgemerkt (JWV: juist
waarneembare verschil) - Wet van Weber: stelt dat de grootte van het
JWV proportioneel samenhangt met de intensiteit van het stimulus (JWV
groot als intensiteit stimulus groot is en JWV klein als int stim klein is).
1
, Perceptie: Signaaldetectietheorie (Green & Swets, 1966): sensatie is
afhankelijk van de kenmerken van de stimulus, de achtergrondstimulus en de
detector invloed op de drempelwaarde.
Geeft accurater beeld dan de klassieke psychofisca (want voegt kenmerken van
de waarnemer toe).
Overeenkomsten / verschillen zintuigen
Kernconcept 3.2: In grote lijnen werken de zintuigen allemaal op dezelfde manier,
maar elk zintuig pikt zijn eigen soort informatie op en stuurt die naar zijn eigen,
gespecialiseerde verwerkingsgebied in de hersenen (gevolg: verschil in
sensaties).
Gezichtsvermogen:
Anatomie: licht valt door de lens en beeld valt op netvlies (omgekeerd), lens
zorgt voor scherpte. Haalt informatie uit lichtgolven (vorm van
elektromagnetische energie). Transductie (omzetting naar neurale signalen) vindt
plaats in de retina (= netvlies, achterin het oog) waarin fotoreceptoren (licht-
gevoelige cellen) zich bevinden: staafjes en kegeltjes.
- Staafjes (125mlj): gevoelig voor zwak licht, niet voor kleuren;
- Kegeltjes (7mlj): gevoelig voor kleuren, niet voor zwak licht. Vooral in
centrum van retina;
- Fovea/gele vlek: hier zie je het scherpst, alleen kegeltjes hier; 3 soorten
(rood groen blauw). Hier bevinden zich de meeste kegeltjes.
Andere cellen in de retina die niet rechtstreeks op licht reageren:
- Bipolaire cellen: uitlopers (axon en dendriet), verzamelen impulsen die
groepjes naburige fotoreceptoren uitzenden en geven die door aan de
ganglioncellen: zenuwcel die in contact staat met de oogzenuw (alle
axonen bij elkaar): geleid informatie naar de hersenen.
- Receptorcellen: gevoelig voor randen en grenzen van
voorwerpen/reageren op licht, schaduw+ beweging.
Blinde vlek: de plek waar de optische zenuw het oog verlaat, in dit gedeelte van
de retina geen fotoreceptoren (maar blinde vlek eigenlijk altijd gecompenseert
door beeld ander oog).
Verwerking van visuele sensaties door de hersenen: in visuele cortex: kleur,
vorm, omtrek en beweging. Kan 3D beeld creëren en linkt beeld met
herinneringen, motivaties en emoties en met de sensaties van lichaamspositie en
tastzin die passen bij onze behoeften en belangen van het moment.
- Helderheid wordt veroorzaakt door de intensiteit (amplitude) van
lichtgolven
- Kleur is een psychologische sensatie, afgeleid uit de golflengte van
zichtbaar licht: klein gedeelte van het elektromagnetische spectrum
wat onze ogen kunnen waarnemen:visueel spectrum
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EmmaVroegop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.