College-aantekeningen Criminaliteitsvormen & Misdrijven - 2e bach Criminologische Wetenschappen KU Leuven - GESLAAGD!
18 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Private Veiligheidszorg (C02A4A)
Instelling
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Aantekeningen van alle colleges (vragencollege uitgezonderd) v.h. vak Criminaliteitsvormen & Misdrijven behorend tot de 2e bach Criminologische Wetenschappen aan de KU Leuven en gegeven door mevr. Sofie Royer in academiejaar . In 1x op door!
, COLLEGE 1 [16-02-2022]
1. Criminaliteit in de pers
2. Wat is criminaliteit?
Wat is criminaliteit en waarom is dit zo belangrijk voor de criminologie? Criminaliteit heeft invloed op allerhande zaken:
1. Het voorwerp van de criminologische wetenschap: Wat bestuderen?
2. Hoeveel criminaliteit? Wat moeten we tellen? Hoe moeten we tellen? Is tellen wel zinvol? Cf. criminografie, discussies
over zin en onzin van criminaliteitsstatistieken en surveys, …
3. Wetenschappelijk karakter van de criminologie? Fundamenteel of toegepast; zelfstandige wetenschap of hulpwetenschap?
‘We are compelled to admit that ‘criminology’ as a traditionally conceived is a bastard science grown out of public
preoccupation with a social plague’.
4. Theoretische en methodologische voorkeuren van de criminoloog: Kwantitatieve vs. kwalitatieve onderzoeksmethoden.
2.1 Alledaagse definities van criminaliteit
Afhankelijk van tijd en plaats, bijv. drugs, sekswerk, overspel, corona-inbreuken.
Rol van eigen ervaringen en achtergronden: dader eenvoudige winkeldiefstal versus slachtoffer hold-up.
De rol van de media: bestendigend stereotype criminaliteitsbeelden, berichten over nieuwe vormen criminaliteit,
voedingsboden voor angst – morele paniek (en voor geweld?) en publieke (politieke) verontwaardiging.
Aandacht voor bepaalde misdrijven:
1. ·Boemanconcept: ‘de veronderstelling over misdadigers, waarin op irrationele gronden negatieve kenmerken aan hen
worden toegeschreven’.
2. ·Telelensreflex: ‘veel zien van heel weinig en zonder context. Meestal het schokeffect van een misdaad zien’.
Hoe ernstig is criminaliteit? Verschillende parameters?
Belang van de geschonden norm: bijv. cannabis/cocaïnegebruik (gevaar voor gezondheid?).
Cf. indeling Strafwetboek.
Aard van het slachtofferschap: Hoe zichtbaarder schade/leed, hoe ernstiger.
Aard en zwaarte van de juiste reactie (straf): dierenmishandeling vs. kinderverwaarlozing.
2.2 Strafrechtelijke definities van criminaliteit
Criminaliteit is … wat in het Strafwetboek (Sw.) staat (of waarop een strafrechtelijke sanctie is gesteld).
Ook bijzondere Strafwetten buiten het Sw.: bijv. Drugswet.
Straf: opsluiting, gevangenisstraf, werkstraf, autonome probatiestraf, straf onder ET, TBS, (strafrechtelijke)
geldboete…
Resultaat van politieke besluitvorming.
Processen van criminalisering en decriminalisering
Criminalisering belaging (art. 422 bis Sw. -1998) – andere voorbeelden later in de cursus.
Decriminalisering de facto (feitelijk), bijv. gedoogbeleid drugs in bepaalde landen.
Decriminalisering de jure (juridisch), bijv. overspel, euthanasie, abortus, sekswerk (discussie)…
Waarom (de)criminaliseren? Drie perspectieven:
Consensus: over de regels die moeten worden gevolgd en gehandhaafd (algemeen belang, burgers zijn het
eens).
Pluralisme: verschillende groepen zijn het oneens over waarden (wat?), maar eens over procedure (hoe?) –
regels = resultaat van politieke besluitvorming (dynamisch).
Conflict over wat en hoe. Regels = resultaat van macht. Bijv. kapitalisten – verschillende vormen van diefstal.
,2.3 Criminologische definities van criminaliteit
Criminologie = autonome wetenschap of hulpwetenschap?
“Misdaad is een (1) ernstige antisociale handeling waarop (2) de Staat door toevoeging van een leed (straf of maatregel)
bewust reageert”. (Bonger, 1932).
Doorheen de geschiedenis diverse pogingen om afhankelijkheid t.a.v. het strafrecht te doorbreken:
Zoektocht naar autonome ‘wetenschappelijke’ definitie: afstand van het strafrecht, meer focus op gedragsnormen in het
algemeen.
Zoektocht naar eigen cijfers: Criminalitetisstatistiek als officiële statistiek waarbij criminoloog geen vat heeft op
dataverzameling.
Edwin Sutherland en witteboordencriminaliteit
Edwin Sutherland en onderzoek naar witteboordencriminaliteit: 1940: onderzoek onder behoud van statistieken destijds toonde
aan dat criminaliteit eerder voorkomt in lagere sociale klassen (moord, doodslag, diefstal, zedenmisdrijven…) en werd
voornamelijk gelinkt aan armoede. Sutherland onderzoekt onethisch gedrag in het bedrijfsleven (belastingfraude, omkoping,
…) met oog voor financiële schade én maatschappelijke schade (door financieel én door wantrouwen). Doorprikt gangbare
opvattingen en theorieën over criminaliteit (zoals hierboven) door het ter discussie stellen van de definitie van criminaliteit =>
criminaliteit als wederrechtelijk of onrechtmatig gedrag.
Deviantie sociologie en aandacht voor strafbaarstelling
Deviantie sociologie en proces van etikettering. Reacties staan centraal (met strafbaarstelling als een belangrijke vorm van
reageren). Complexiteit van causaliteitsvraagstuk. Reactie die zelf criminogeen kan zijn ten gevolge van impact van
stigmatiserende stempel.
“Sociale groepen brengen deviantie tot stand door regels te formuleren die deviantie opleveren als ze worden overtreden, en
door die regels toe te passen op gedragingen van bepaalde mensen en hen te bestempelen als buitsenstaanders.” (Becker, 1963)
Deviantie: geen kenmerk van het gedrag van de betrokkene, maar gevolg van de reactie van de anderen (etiket opgeplakt).
De Schwendigers en mensenrechtenschendingen
1975 – Criminaliteit als elke schending van fundamentele rechten (menselijke waardigheid, gelijkheid, antiracisme, …).
Misdrijven van de staat: daders zijn slachtoffers die gestraft worden door de staat + criminologen moeten eigen referentiekader
scheppen. Maar geen eenduidige interpretatie van fundamentele rechten => politieke dimensie. Wel navolging door andere
wetenschappers in verband met misdaden tegen de mensheid (bijv. genocide) => moet ook door criminologen worden
onderzocht, toenemende belangstelling.
Moeten we criminaliteit afschaffen?
Louk Hulsman (1923-2009): hoogleraar strafrecht en criminologie (1964-1986). Boegbeeld van het abolitionisme in
jaren zeventig en tachtig> Niet: leedtoevoeging aan criminaliteit. Maar: rechtsherstel voor problematische
gebeurtenissen. Abolitionisme – concept criminaliteit heeft geen ontologische realiteit. Criminaliteit =
problematische gebeurtenissen die gebeuren voor verschillende redenen en in verschillende situaties (dus een
standaardantwoord is niet effectief) => problemen oplossen in leefwereld van betrokkenen.
Een 'social harm benadering'
Criminaliteit heeft geen ontologische realiteit: criminaliteit heeft geen intrinsieke kenmerken, maar wordt geconstrueerd.
Criminaliteit als de mythe van het alledaags leven in stand gehouden door criminologie. ‘Criminaliteit’ omvat vele zaken die
relatief onbelangrijk zijn (vaak zonder ernstige schade of gedekt door verzekering), maar bestrijkt niet een heel domein van
ernstige vormen van maatschappelijke schade. Criminaliteitsbestrijding is gericht op leedtoevoeging en is inefficiënt. Straffen
brengen sociale schade teweeg (verlies job, familiale banden, …) en treffen disproportioneel kwetsbare mensen. Bestendiging
gevestigde machtsrelaties.
Pleidooi voor een 'social harm' benadering
Wat is ‘social harm’?
Physical harm: vroegtijdig overlijden, blootstelling aan giftige stoffen, verkeersongeluk…
Financial/economic harm: verlies van vermogen, armoede, prijszetting door kartels…
, Emotional//psychological harm: moeilijker te definiëren.
Cultural safety: autonomie, toegang tot culturele en intellectuele bronnen.
Waarom ‘social harm’? Tegenslagen alledaagse leven: beter beeld van wat mensen meemaken tijdens hun leven (criminaliteit
is vaak vastgepind op een specifiek moment). Vraagstuk van verantwoordelijkheid kan ruimer onderzocht worden (i.t.t. focus
op individuele verantwoordelijkheid van een dader). Gepaste politieke reacties (beleid) met als doel zo weinig mogelijk harm.
‘Mass harms’ door bedrijven of overheden passen moeilijk in concepten zoals gedraging, nalaten, opzet… Focus op hele
maatschappij als reactie op te individualistische risicomaatschappij.
Conclusie
1) Strafrechtelijke definities van criminaliteit zijn momentopnames, gesitueerd in tijd en plaats. Belang van processen van
strafbaarstelling en de contextuele factoren. 2) Strafrechtelijke definities van criminaliteit worden betwist. Dus aandacht voor
de huidige situatie, de stand van zaken. Analyse van misdrijfvormen zoals we deze terugvinden in het Strafwetboek en andere
relevante wetgeving = het bijzonder strafrecht. Maar ook: aandacht voor historiek, context en maatschappelijk debat. Waarom
(de-)criminalisering? Hedendaagse debatten: bijv. sekswerk, cannabisgebruik, doxing, ecocide…
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 5amengevat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,09. Je zit daarna nergens aan vast.
