Jeugdrecht begrepen (zevende herziene druk)
I Personen- en familierecht
Hoofdstuk 2 De ouders van de jeugdige
2.1 Inleiding
-Het gaat over de juridische relaties tussen ouders en kinderen en tussen echtgenoten.
-Dit hoofdstuk gaat over afstamming, dit wil zeggen over de familierechtelijke relatie tussen een
jeugdige en zijn ouders.
2.2 Juridische moeder
-Moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is. De vrouw die het kind ter wereld brengt, is de
moeder. Deze regel geldt ook als er bij de bevruchting genetisch materiaal van anderen is ingebracht.
Draagmoederschap
-Draagmoederschap wil zeggen dat een vrouw voor een andere vrouw een kind ter wereld brengt.
Omdat het BW het draagmoederschap niet erkent, is de kern van de afspraken tussen de
draagmoeder en de wensmoeder over de overdracht van het kind voor het recht ongeldig. De
draagmoeder blijft de juridische moeder. Stappen om van de wensmoeder de juridische moeder te
maken:
-Is de draagmoeder niet getrouwd, dan kan de wensmoeder het kind erkennen.
-Rechtbank vragen om het gezag naar haar over te hevelen.
-Na minstens een jaar voor het kind zorgen en opvoeden kan wensmoeder het kind
adopteren.
-Wat als de draagmoeder wel getrouwd is?
-Draagmoeder en man zijn de juridische ouders.
-De rechtbank zal het gezag moeten beëindigen.
-Wensmoeder kan het kind als pleegkind in haar gezin opnemen.
-Na een jaar kan de vrouw het kind adopteren.
-Het kabinet Rutte III heeft in juli 2019 aangekondigd dat het met een wetsvoorstel zal komen,
waardoor draagmoederschap van een kind een wettelijke bassi krijgt. Hier zouden de wensouders
meteen bij de geboorte de juridische ouders worden. Hier zitten voorwaarden aan:
-Er is een genetische band tussen het kind en één van de wensouders.
-Draagmoeder en wensouders leggen hun afspraken vóór de conceptie vast en laten deze
voor de rechter toetsen.
-Draagmoeder en minstens één van de wensouders moet de Nederlandse nationaliteit
hebben of als vreemdeling legaal in ons land wonen.
-Wensouders zijn verplicht de ontstaansgeschiedenis, waaronder de persoon van de draag-
moeder en eventuele donoren vast te leggen, zodat het kind deze later kan achterhalen.
-Als wensouders bij de aangifte van de geboorte de door de rechter goedgekeurde afspraken
kunnen tonen, kunnen de wensouders meteen bij de aangifte van de geboorte bij de
burgerlijke stand in de geboorteakte worden opgenomen als de juridische ouders.
2.3 Juridische vader
-De juridische vader is de man:
-Die bij de geboorte met de moeder is gehuwd.
-Die de jeugdige heeft erkend.
, -Van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld.
-Die de jeugdige heeft geadopteerd.
Met de moeder getrouwd
-Vader van het kind wordt de man die getrouwd is met de vrouw die het kind ter wereld brengt.
Geregistreerde partner van de moeder
-Dezelfde regel geldt voor de man die op het moment van de geboorte de geregistreerde partner van
de moeder is. Dit is zo sinds 1 april 2014.
Vaderschap ontkennen
-Daarom kunnen de man, de vrouw en het kind de rechtbank verzoeken het vaderschap dat door een
huwelijk is ontstaan, te ontkennen. Voorwaarde voor een dergelijk verzoek is dat de man niet de
biologische vader is van het kind -> aantonen met DNA of bloedproef.
-Moeder en vader kunnen het vaderschap niet ontkennen:
-Als de man eerder instemde met kunstmatige inseminatie, of met in-vitrofertilisatie met
donorzaad.
-Als de man wist dat de vrouw zwanger was van een ander toen hij met haar trouwde.
-Alleen ontkennen als hij door de vrouw is bedrogen.
-Overlijdt een man tijdens het huwelijk en brengt de vrouw een kind ter wereld binnen 306 dagen na
dit overlijden, dan wordt de overleden man gezien als de juridische vader van het kind. Men gaat er
vanuit dat de bevruchting nog plaats heeft gevonden toen de man leefde.
Erkenning
-Een jeugdige die geen juridische vader heeft kan door een man worden erkend. Hij wordt dan de
juridische vader van de jeugdige.
-Een man die een jeugdige erkent, zegt daarmee niet dat hij de biologische vader is. Bij erkenning
gaat het om een juridische daad: de man schept door de erkenning een familierechtelijke relatie
tussen hem en de jeugdige.
Procedure van erkenning
-Hij moet bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaren dat hij de juridische vader van de
jeugdige wil zijn. Hier wordt een akte van gemaakt, die wordt ingeschreven in de registers van de
burgerlijke stand.
Toestemming van moeder en kind
-Voor de erkenning van een jeugdige tot 16 jaar heeft de man toestemming van de moeder nodig. Is
de jeugdige tussen de 12 en 16 jaar, dan moeten jeugdige en moeder beiden toestemming geven. Is
de jeugdige ouder dan 16 jaar, dan moet alleen de jeugdige toestemming geven.
Geen toestemming, toch erkenning
-Een man die kan aantonen dat hij de verwekker is van de jeugdige, kan de rechtbank inschakelen en
om vervangende toestemming van erkenning vragen. De rechter geeft de man toestemming voor
erkenning als hij meent dat de erkenning:
-De belangen van het kind niet zal schaden.
-De belangen niet zal schaden die de moeder heeft bij een ongestoorde verhouding met haar
kind.
-Verzoek om vervangende toestemming is kansrijk als:
-De man en vrouw een relatie hebben gehad.
-Niet ter discussie staat dat de man de biologische vader is.
-Er geen geschiedenis van geweld tussen man en vrouw is.
,-Als een moeder een andere man toestemming geeft voor de erkenning, terwijl de biologische vader
een procedure voert (of duidelijk is dat hij deze zal gaan starten), deze toestemming moet worden
gezien als een voorwaardelijke toestemming. Alleen als de biologische vader geen vervangende
toestemming van de rechter krijgt, kan de andere man op basis van de toestemming van de moeder
het kind erkennen.
-Ook de man of vrouw die donor is heeft het recht om de rechtbank om vervangende toestemming
te vragen. Voorwaarde is wel dat de man of vrouw in een nauwe persoonlijke betrekking tot de
moeder of het kind staat of heeft gestaan.
-Als ertussen de donor en de moeder een relatie is of was.
-Als de donor op enigerlei wijze is of was betrokken bij het kind.
Erkenning niet mogelijk
-Erkenning is niet mogelijk:
-Door een man die, vanwege te nauwe verwantschap, geen huwelijk met de moeder zou
mogen sluiten.
-Door een man die nog geen 16 jaar oud is.
-Door een man die onder curatele staat, tenzij hij toestemming heeft van de kantonrechter.
-Als de jeugdige al twee ouders heeft.
Ongedaan maken van de erkenning
-Alleen als de erkenner niet de biologische vader is, zet de wetgever de deur voor ongedaanmaking
van de erkenning op een kleine kier. Een kind dat ontdekt dat zijn erkenner niet zijn biologische
vader is, kan de rechtbank verzoeken om vernietiging van de erkenning.
-3 jaar de tijd voor vanaf het jaar waarin het kind deze ontdekking doet.
-Minderjarig kind kan t/m zijn 20e jaar verzoek indienen.
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap
-Gaat het bij erkenning om een man die vrijwillig een vader-kindrelatie aangaat, bij de gerechtelijke
vaststelling van het vaderschap legt de rechter het juridisch vaderschap aan de verwekker op.
-Van deze mogelijkheid kan ook gebruik worden gemaakt als een man overlijdt voordat hij het kind
heeft erkend, of als een verwekker weigert om zijn kind te erkennen.
Duo-ouderschap
-Ook voor een vrouw is het sinds 1 april 2014 mogelijk om de tweede juridische ouder, de zogeheten
duo-ouder te worden. Door deze nieuwe wetgeving:
-Wordt de vrouw met wie de moeder bij de geboorte is getrouwd automatisch de tweede
ouder van het kind.
-Kind is verwerkt met genetisch materiaal dat is verstrekt door officiële donorbank
waardoor de identiteit van de donor beschermd wordt.
-Kan een vrouw in alle andere gevallen met toestemming van de moeder een kind erkennen.
-Heeft een vrouw die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met een daad van
verwekking van het kind, het recht om vervangende toestemming voor de erkenning te
vragen bij de rechtbank.
-Kunnen de moeder en het kind gerechtelijk het duo-ouderschap van een vrouw laten
vaststellen indien deze vrouw de levensgezel is van de moeder en heeft ingestemd met een
daad van verwekking van het kind.
-Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben. Krijgt een vrouw van een bekende
zaaddonor een kind, dan moet ze kiezen of ze haar vrouwelijke partner het kind laat erkennen, of dat
ze de zaaddonor toestemming geeft voor de erkenning.
, 2.4 Adoptie
-Ook door adoptie kun je een juridische vader of moeder worden. Gelijktijdig worden de juridische
banden met de oorspronkelijke ouders verbroken. Adoptie is een uitzondering op de regel dat
juridisch ouderschap een levenslange band schept tussen ouder en kind.
-Interlandelijke adopties hebben in het verleden nogal eens geleid tot wantoestanden: bemiddelaars
die voor hun diensten zeer hoge bedragen aan ouders vroegen of die kinderen ter adoptie aanboden
van wie het niet duidelijk was of de ouders echt vrijwillig afstand van hun hadden gedaan. Om dit
tegen te gaan heeft in 1993 een groot aantal landen het Verdrag betreffende interlandelijke adoptie
gesloten met heldere afspraken over de te volgen procedure en over de eisen die aan
bemiddelingsbureaus worden gesteld. Dit verdrag is voor Nederland nader uitgewerkt in de Wet
opneming buitenlandse kinderen ter adoptie.
Adoptieprocedure
Gezinsonderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming
-Ouders die een buitenlands kind willen adopteren, moeten een verzoek indienen bij het ministerie
van Justitie en Veiligheid. Dan volgt een onderzoek door de Raad naar de geschiktheid van de ouders
om een buitenlands kind op te voeden.
Voorlichtingscurus
-Daarna volgen de ouders de verplichte voorlichtingscursus over de gevolgen van een mogelijke
adoptie.
Beginseltoestemming
-Na de cursus krijgen de ouders toestemming, als zij geschikt zijn gevonden door de Raad en als ze
aan de leeftijdseisen voldoen, van de minister voor adoptie.
Bemiddeling
-Met deze beginseltoestemming kunnen de ouders zicht tot een door de overheid erkend
bemiddelingsbureau wenden. Dit bureau zoekt met behulp van zijn contacten in het buitenland een
adoptiekind voor de ouders.
-Is er in het land van herkomst nog geen officiële adoptie uitgesproken die door ons land wordt
erkend, dan kunnen de adoptiefouders na een bepaalde periode een verzoek indienen bij de
rechtbank, waarin ze vragen om de adoptie van hun pleegkind. Als de rechter dit verzoek in zijn
uitspraak toewijst, is de adoptie een feit.
Voorwaarden voor adoptie
-Er is een algemene voorwaarde en daarnaast gelden er voorwaarden voor de jeugdige, voor de
biologische ouders en voor de adoptiefouders.
Algemene voorwaarde
-Adoptie is alleen mogelijk in het kennelijk belang van de jeugdige. Het gaat dan om een afweging
van belangen: hoe zwaar is het voor de jeugdige als de banden met zijn ouders worden verbroken en
wegen daar de nieuwe banden met zijn adoptiefouders tegen op?
-Een andere voorwaarde is dat de jeugdige, voor zover nu valt te voorzien, van zijn eigen ouders, in
hun ouderrol, niets meer te verwachten heeft. Alleen dan kan adoptie een oplossing zijn.
Voorwaarden adoptiekind
-Een jeugdige kan alleen geadopteerd worden als hij op het moment van het adoptieverzoek nog
minderjarig is. Is de jeugdige 12 jaar of ouder, dan moet de rechter hem vragen hoe hij over adoptie
denkt. Ten slotte mag het adoptiekind geen kleinkind zijn van zijn adoptiefouders.
