Tijdvakkendossier geschiedenis
Tijdvak 1 Tijd van de jagers en boeren 1
Kenmerkend aspect 1: 1
Kenmerkend aspect 2: 2
Kenmerkend aspect 3: 3
Tijdvak 2 Tijd van de Grieken en Romeinen 5
Kenmerkend aspect 4: 5
Kenmerkend aspect 5: 6
Kenmerkend aspect 6: 7
Kenmerkend aspect 7: 8
Kenmerkend aspect 8: 9
Tijdvak 3 Tijd van monniken en ridders 11
Kenmerkend aspect 9: 11
Kenmerkend aspect 10: 13
Kenmerkend aspect 11: 14
Kenmerkend aspect 12: 15
Tijdvak 4 Tijd van steden en staten 17
Kenmerkend aspect 13: 17
Kenmerkend aspect 14: 18
Kenmerkend aspect 15: 19
Kenmerkend aspect 16: 20
Kenmerkend aspect 17: 22
Tijdvak 5 Tijd van ontdekkers en hervormers 23
Kenmerkend aspect 18: 24
Kenmerkend aspect 19: 25
Kenmerkend aspect 20: 26
Kenmerkend aspect 21: 27
Kenmerkend aspect 22: 28
Tijdvak 6 Tijd van regenten en vorsten 29
Kenmerkend aspect 23: 29
Kenmerkend aspect 24: 30
Kenmerkend aspect 25: 30
Kenmerkend aspect 26: 32
Tijdvak 7 Tijd van pruiken en revoluties 33
Kenmerkend aspect 27: 33
Kenmerkend aspect 28: 34
Kenmerkend aspect 29: 35
Kenmerkend aspect 30: 36
,Tijdvak 8 Tijd van burgers en stoommachines 37
Kenmerkend aspect 31: 38
Kenmerkend aspect 32: 39
Kenmerkend aspect 33: 40
Kenmerkend aspect 34: 41
Kenmerkend aspect 35: 43
Kenmerkend aspect 36: 44
Tijdvak 9 Tijd van de wereldoorlogen, 1900 - 1950 46
Kenmerkend aspect 37: 46
Kenmerkend aspect 38: 46
Kenmerkend aspect 39: 47
Kenmerkend aspect 40: 48
Kenmerkend aspect 41: 49
Kenmerkend aspect 42 50
1
,Tijdvak 1 Tijd van de jagers en boeren
tot 3000 v.Chr.
Het symbool voor dit tijdvak is een grotschildering van jagers met een (versierde) pot uit de
tijd van de boeren.
Dit tijdvak wordt ook wel de prehistorie genoemd en dit is een periode waarin de eerste
mensen zich ontwikkelen tot denkende wezens die op twee benen lopen. Zij ontdekken van
alles, zoals het vuur, maar gaan zelf ook dingen uitvinden, zoals het wiel, de ploeg en het
maken van vuur. In de loop van de prehistorie gaan de mensen in grotere groepen
samenleven. Door de overgang van kleine groepen landbouwers, die op één plek
samenwonen, veranderen de economische verhoudingen en sociale verbanden tussen de
mensen. De prehistorie eindigt wanneer de mens gaat schrijven.
De belangrijkste ontwikkeling voor de mensen in tijdvak 1 is dat zij van jagers en
verzamelaars boeren worden: de landbouwrevolutie. De mens gaat op een vaste plaats
wonen, waar zij onder andere potten van aardewerk maken om landbouwproducten in te
bewaren.
Kenmerkend aspect 1:
De levenswijze van jagers-verzamelaars.
Vrijwel alle jagers-verzamelaars leven in kleine groepen als nomaden. Zij trekken rond en
komen aan hun voedsel door te jagen, te vissen en noten en vruchten te verzamelen. Zij
slapen in bomen en op beschutte plekken, later in tenten en hutten.
Voorbeeld Verband kenmerkend aspect
Werktuigen van jagers: vondsten van Jagers maken al samengestelde
stenen pijlpunten en koperen bijlen. Dit werktuigen, zoals bijlen, speren en pijl en
maakt duidelijk dat jagers voortdurend boog, en ontwikkelen technieken, zoals het
bezig zijn geweest hun wapens te smelten van koper.
verbeteren.
Prehistorische afbeeldingen: vondsten in Jagers en verzamelaars verblijven soms in
Europa, Afrika, Australië en Noord-Amerika grotten. Het is, door het ontbreken van
van oude rotstekeningen en geschriften, niet bekend waarom zij dieren
grotschilderingen met prehistorische dieren. tekenen of schilderen op plafond en muren.
De oudste grotschilderingen tot nu toe zijn
gevonden in Indonesië en Spanje
Jager uit de prehistorie: Vondst in 1991 In de maag van Ötzi, die leefde rond 3300
van gletsjerman Ötzi in het Ötztal van de v.Chr., worden zowel vlees- als
Alpen. graanproducten gevonden. Dit betekent dat
er een overgangsperiode is geweest waarin
mensen leven van zowel de jacht als de
landbouw.
De vruchtbare halve maan met uitbreiding naar Egypte. De oudste landbouwgebieden en
oudste steden van de wereld liggen, in de vorm van een halve maan, in het Midden-Oosten
en Egypte.
2
, Kenmerkend aspect 2:
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen is geleidelijk gegaan, maar de
veranderingen die dit voor de mensheid betekenen zijn zo groot geweest dat er toch
gesproken wordt van een landbouwrevolutie of neolithische revolutie. Neolithisch betekent
‘nieuwe steentijd’ en dat is de benaming voor het deel van de prehistorie waarin het
belangrijkste middel van bestaan was.
Overgang naar landbouwsamenleving is een Neolithische Revolutie:
Van jagers-verzamelaars in het Paleolithicum (oude steentijd) werden mensen boeren.
Daarmee brak een nieuwe tijd aan, het Neolithicum (nieuwe steentijd).
Voorbeeld Verband kenmerkend aspect
Landbouw is omstreeks 10.000 v.Chr. bij De aanwezigheid van water, zon en vooral
toeval ontstaan, maar niet toevallig is dat vruchtbare grond, met daarop allerlei wilde
het eerst in het Midden-Oosten is ontstaan granen, zorgen in deze gebieden voor een
en daarna Egypte goed landbouwklimaat
Het einde van de ijstijd: rond 10.000 v. In Egypte ontstaat een
Chr. heeft tot gevolg dat in Noord-Afrika de landbouwsamenleving die uitgroeit tot een
Sahara Woestijn ontstaat. De mensen landbouwstedelijke samenleving met een
trekken weg uit de woestijn en vestigen hoge beschaving die indrukwekkende
zich langs de Nijl. sporen heeft nagelaten (piramide, tempels,
schilderingen, sieraden, gereedschappen en
gebruiksvoorwerpen).
Rond 6500 v.Chr. ontstonden aan de oevers van de Eufraat en de Tigris de eerste dorpen.
Dit klimaat was erg warm en had nauwelijks neerslag. Dankzij de irrigatielandbouw was de
landbouw toch succesvol. Dit was een systeem waarbij er rivierwater naar de akkers kwam.
Overstromingen van de rivieren zorgden voor een laagje vruchtbaar slib op de akkers. Door
de irritatie landbouw nam de productie toe, daarnaast namen de sociale verschillen toe. De
boeren met een beter oogst kregen meer aanzien. De meeste succesvolste boeren werden
de leiders
De landbouw verspreid zich verder richting West-Europa rond 5000 v.Chr. De overgang naar
landbouw had grote gevolgen:
● Bevolking groeide, sneller dan in samenleving jagers-verzamelaars.
● geen nomaden maar boeren die sedentair waren. (op een vaste plek blijven)
● werktuigen als sikkels, ploegen of maalstenen voor landbouw
● Eerste aardewerk: potten van klei
● Doordat ze sedentair waren konden ze meer bezittingen hebben. hierdoor ontstond
sociale ongelijkheden en uiteindelijk een sociale hiërarchie.
● Dieren tam maken.
in 5200 v.Chr. kwam in Nederland de eerste landbouwnederzetting.
3
