Samenvatting – Jeugdrecht Begrepen
In deze samenvatting zijn de volgende hoofdstukken beschreven. Elk hoofdstuk eindigt met een
samenvatting, waarbij de kernbegrippen van het hoofdstuk gemarkeerd zijn met blauw.
Inhoudsopgave
Samenvatting – Jeugdrecht Begrepen...........................................................................................................1
Hoofdstuk 1 – Inleiding recht..........................................................................................................................2
Deel 1: Personen en familierecht..................................................................................................................4
Hoofdstuk 2 – De ouders van de jeugdige......................................................................................................4
Hoofdstuk 3 – Het gezag over de jeugdige.....................................................................................................8
Hoofdstuk 4 – De jeugdige en de scheiding van zijn ouders.........................................................................13
Hoofdstuk 6 – De rechtspositie van de jeugdige (2)......................................................................................18
Hoofdstuk 7 – Kinderbeschermingsmaatregelen..........................................................................................19
Hoofdstuk 8 – Beëindiging van het gezag.....................................................................................................23
Hoofdstuk 9 – Pleegzorg...............................................................................................................................26
Deel 2: Jeugdstrafrecht...............................................................................................................................29
Hoofdstuk 13 – Strafproces algemeen..........................................................................................................29
Hoofdstuk 14 – Van strafbaar feit tot veroordeling......................................................................................32
Hoofdstuk 15 – Straffen en maatregelen voor jeugdigen.............................................................................36
Deel 3: Jeugdwet.........................................................................................................................................40
Hoofdstuk 17 – Rechtspositie van de cliënten in de jeugdhulp.....................................................................40
Deel 4: Internationaal jeugdrecht................................................................................................................43
Hoofdstuk 18 – Kinderrechtenverdrag..........................................................................................................43
Samenvatting – Jeugdrecht Begrepen...........................................................................................................1
Hoofdstuk 1 – Inleiding recht.........................................................................................................................2
Deel 1: Personen en familierecht..................................................................................................................4
Hoofdstuk 2 – De ouders van de jeugdige......................................................................................................4
Hoofdstuk 3 – Het gezag over de jeugdige.....................................................................................................8
Hoofdstuk 4 – De jeugdige en de scheiding van zijn ouders.........................................................................13
Hoofdstuk 6 – De rechtspositie van de jeugdige (2).....................................................................................18
Hoofdstuk 7 – Kinderbeschermingsmaatregelen..........................................................................................19
Hoofdstuk 8 – Beëindiging van het gezag....................................................................................................23
Hoofdstuk 9 – Pleegzorg..............................................................................................................................26
Deel 2: Jeugdstrafrecht...............................................................................................................................29
Hoofdstuk 13 – Strafproces algemeen.........................................................................................................29
Hoofdstuk 14 – Van strafbaar feit tot veroordeling.....................................................................................32
Hoofdstuk 15 – Straffen en maatregelen voor jeugdigen.............................................................................36
Deel 3: Jeugdwet.........................................................................................................................................40
Hoofdstuk 17 – Rechtspositie van de cliënten in de jeugdhulp.....................................................................40
Deel 4: Internationaal jeugdrecht...............................................................................................................42
Hoofdstuk 18 – Kinderrechtenverdrag.........................................................................................................42
,Hoofdstuk 1 – Inleiding recht
1. Inleiding
De tekst van wetten en wetsvoorstellen zijn te raadplegen via www.overheid.nl
Informatie over het beleid van de overheid is, geordend per ministerie, te vinden op www.rijksoverheid.nl
Rechterlijke uitspraken en informatie over de rechtspraak is te vinden via www.rechtspraak.nl
2. Omschrijving en doel
Welk doel er nagestreefd moet worden, is een zaak van politieke keuze. En ook de inhoud van het recht
wordt door de politiek bepaald en verschilt (gedeeltelijk) van land tot land.
Daarnaast is er ook een technisch doel: het ordenen van de samenleving en het geven van regels om
conflicten te voorkomen. Door de rechtsregels kan het samenleven van mensen ordelijk verlopen.
Het recht is dus het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
3. Rechtsgebieden
Om ordening aan te brengen in de massa aan rechtsregels zijn er rechtsgebieden opgesteld:
- Staatsrecht = de basisregels voor de organisatie van de overheid. Het biedt een beschrijving van de
verschillende organen van de overheid (gemeenteraad, provinciale staten), het beschrijft hun
onderlinge verhouding, en het geeft regels voor de relatie tussen burger en overheid.
o Grondwet, provinciewet, gemeentewet en kieswet.
- Bestuursrecht = geeft regels over de bestuurstaak (ordenende taak) van de overheid, zoals
bijvoorbeeld de zorg voor het milieu, het onderwijs, de jeugdhulp, het verkeer en sociale zekerheid.
De regels gaan dan over hoe de overheid bepaalde taken uit moet voeren. Bij het uitvoeren van deze
taken komt de overheid vaak in contact met burgers. Deze burgers kunnen bezwaar hebben tegen
wat de overheid doet of in beroep gaan.
o Algemene wet bestuursrecht (Awb), wet milieubeheer, vreemdelingenwet, jeugdwet,
participatiewet.
- Strafrecht = het beschrijft verboden gedragingen, zoals diefstal of moord. Wie zich toch schuldig
maakt aan zo’n verboden gedraging, kan door de rechter gestraft worden. Alleen de dingen die de
rechtsorde (de rust en de veiligheid in de samenleving) schenden, worden in het strafrecht
opgenomen.
- Burgerlijk recht = regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling. De relatie tussen burgers
kunnen heel verschillend zijn:
o Personen- en familierecht ouderschap, gezag, omgang en (echt)scheiding;
o Vermogensrecht koop, huur en hypotheek;
o Rechtspersonenrecht naamloze vennootschap (nv), besloten vennootschap (bv), stichting
of een vereniging. Wie hierover de leiding hebben, wordt beschreven in het
rechtspersonenrecht.
Je hebt twee soorten wetboeken. Eén waarin beschreven staat hoe je je wel (burgerlijk wetboek) of niet
(wetboek strafrecht) moet gedragen en één waarin de vorderingen staan die gedaan kunnen worden als
iemand de wetten in het wetboek overtreedt, oftewel welke straffen er op staan.
Het jeugdrecht is geen eigen rechtsgebied en het valt ook niet onder één rechtsgebied. Het jeugdrecht
bestaat namelijk uit onderdelen uit de verschillende rechtsgebieden die over jeugdigen (0-18 jaar) gaan of
voor jeugdigen belangrijk zijn. Zo bevat het jeugdrecht onderdelen uit het burgerlijk recht, het strafrecht en
het bestuursrecht.
4. Materieel recht en formeel recht
Het materieel recht bevat de rechten en plichten van burgers, het formeel recht geeft het procesrecht.
,Vb.: Het materieel strafrecht beschrijft de strafbepalingen, zoals diefstal. Het formeel strafrecht geeft aan
wat er gebeurt als er eenmaal een straf is opgelegd. Dus wat zijn de rechten van de verdachte, de positie van
de raadsman, de gang van zaken tijdens de rechtszaak, etc.
Het materieel strafrecht staat in het Wetboek van Strafrecht, het formeel recht staat in het Wetboek van
Strafvordering.
Ook het burgerlijk recht kent dit onderscheid. Het materieel recht staat in het Burgerlijk Wetboek. Het
formeel recht staat in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.
5. Nationaal en internationaal recht
Ieder land is vrij om zijn eigen rechtsregels te maken. Deze regels gelden op het grondgebied van dat land.
We noemen dit recht het nationaal recht. Het internationaal recht regelt de rechtsrelaties tussen
verschillende staten. Dit soort rechtsrelaties worden doorgaans vastgelegd in internationale verdragen. Zoals
bijvoorbeeld bij de regels van de Europese Unie of het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het
Kind (IVRK). Vaak hebben deze internationale verdragen ook invloed op hoe het nationale recht wordt
vormgegeven.
6. Inhoud van het boek
Deel 1 gaat over personen- en familierecht de positie van een jeugdige, de rechtsrelatie met zijn ouders,
het gezag dat zijn ouders hebben etc.
Deel 2 gaat over het jeugdstrafrecht welke procesregels gelden er en welke straffen en maatregelen
kunnen er opgelegd worden?
Deel 3 gaat over de Jeugdwet hoe zit het met de organisatie en de financiering van de jeugdhulp?
Deel 4 gaat over het Kinderrechtenverdrag (IVRK).
7. Samenvatting
Doel van het recht is het ordenen van de samenleving en het geven van oplossingen voor conflicten. Vanuit
dit doel kan als omschrijving voor het begrip ‘recht’ worden gegeven: het geheel van overheidsregels dat de
samenleving ordent.
Het recht kan worden ingedeeld in vier rechtsgebieden: het staatsrecht, dat de organisatie van de Staat
regelt, het bestuursrecht, dat regels geeft voor de ordenende taak van de overheid, het strafrecht, dat straf
stelt op verboden gedragingen, en het burgerlijk recht, dat de zakelijke en familierechtelijke relaties tussen
personen regelt.
Het jeugdrecht is het geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt. Dit jeugdrecht valt niet
onder één rechtsgebied. Het jeugdrecht is namelijk opgebouwd uit onderdelen van de verschillende
rechtsgebieden die voor de positie van jeugdigen van belang zijn. Het jeugdrecht bevat onder andere
onderdelen uit het burgerlijk recht, het strafrecht en het bestuursrecht.
Bij een tweede indeling van het recht wordt onderscheid gemaakt tussen materieel en formeel recht. Het
materieel recht bevat de rechten en plichten, het formeel recht, ook wel het procesrecht genoemd,
beschrijft wat er gebeurt als het materieel recht geschonden wordt.
Een derde indeling richt zich op de reikwijdte van de basisregels. Nationaal recht geldt op het grondgebied
van een bepaalde staat, internationaal recht regelt de rechtsverhoudingen tussen verschillende staten. De
invloed van het internationaal recht op het nationaal recht is de laatste 25 jaar sterk toegenomen.
, Deel 1: Personen en familierecht
Hoofdstuk 2 – De ouders van de jeugdige
1. Inleiding
Dit deel gaat over de juridische relaties tussen ouders en kinderen en tussen echtgenoten.
Een familierechtelijke relatie is een juridische relatie tussen gezins- of familieleden waaruit rechten en
plichten ontstaan.
Het juridisch ouderschap zorgt ervoor dat er een levenslange band ontstaat tussen ouders en kinderen. Die
band blijft bestaan, ongeacht wat er in het leven van ouder en kind gebeurt. Elk kind houdt zijn beide
juridische ouders, ook als zijn ouders gaan scheiden, of als ouder en kind geen enkel contact meer met elkaar
hebben. Zelfs als de ouder overlijdt, blijft hij de ouder van zijn kind.
2. Juridische moeder
De juridische moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is. Dus de vrouw die het kind op de wereld heeft
gebracht. Deze regel geldt ook als er bij de bevruchting genetisch materiaal van anderen is ingebracht (IVF).
Het woord draagmoederschap kent het wetboek niet, de draagmoeder blijft dus de juridische moeder. Ook
al geeft de draagmoeder het kind aan de wensmoeder. Om dit gezag te beëindigen moeten er juridische
paden worden bewandeld, waarbij een kind erkent moet worden door de wensmoeder of waarbij het gezag
toegekend moet worden aan de wensmoeder m.b.v. adoptie.
Geboorte
3. Juridische vader
De juridische vader is de man: Juridische moeder
- Die bij de geboorte met de moeder is gehuwd. Adoptie
Dit is eigenlijk de hoofdregel en geldt ook als er tussen man
en vrouw een geregistreerd partnerschap is. Wanneer een Ontstaan ouderschap
Huwelijk of
geregistreerd
man niet de vader van het kind wil zijn, omdat hij partnerschap moeder
bijvoorbeeld niet de biologische vader is, dan kan hij het kind
ontkennen. Hiervoor moet aangetoond worden dat hij niet Erkenning
de biologische vader is van het kind. Overlijdt een man en Tweede juridische
ouder
brengt de vrouw het kind ter wereld binnen 306 dagen, dan Gerechtelijke
vaststelling
is deze man nog steeds de juridische vader. Verwacht wordt
namelijk dat hij het kind verwekt heeft.
Adoptie
- Die de jeugdige heeft erkend.
Erkenning is alleen mogelijk als een jeugdige nog geen juridische vader heeft. Zo’n 50 procent van de
kinderen moet een vader erkennen en daarmee is het erkennen van een kind een zeer gebruikelijke manier
geworden om de juridische vader van een kind te worden.
Erkenning is niet heel makkelijk als de vader overleden is, de overleden man blijft de juridische vader. Ook
als de moeder later trouwt met een andere man, dan is deze man nog steeds niet de juridische vader.
Erkenning is evenmin mogelijk na een (echt) scheiding. Zelfs als het kind de vader niet meer ziet daarna, dan
nog blijft hij de juridische vader.
Na erkenning is de erkenner de juridische vader van de jeugdige, ook al is in werkelijkheid een andere man
de biologische vader.
Voor de erkenning moet de man naar de burgerlijke stand om daar een akte op te laten maken. Hiervoor is
er ook toestemming nodig van de moeder (als het kind jonger is dan 16). De jeugdige geeft ook toestemming
als hij 12 – 16 is. Na 16 jaar hoeft alleen het kind toestemming te geven.
