Dit is een samenvatting van het vak biologie, geschikt voor leerlingen van 5 en 6 vwo. Dit is een uitgebreide samenvatting die veel begrippen verduidelijkt en die is geschreven met behulp van Biologie van jou B. De samenvatting is onderverdeeld in de volgende paragrafen:
§1 Bouw, groei en ontwi...
Biologie thema 5 Planten
§1 Bouw, groei en ontwikkeling
De wortel, stengen en het blad zijn de organen van een zaadplant. Een plant
heeft een wortelsysteem en een scheutsysteem (stengels en bladeren).
Functies van wortel:
- Opname van water en mineralen
- Verankering in de boden (stevigheid)
- Soms ongeslachtelijke voortplanting
- Opslag reservevoedsel
Functies van stengels:
- Transport van water en stoffen
- Fotodynthese (groene stengels)
- Opslag reservestoffen
- Stevigheid
- Soms ongeslachtelijke voortplanting
Functies van bladeren:
- Fotosynthese
- Bescherming (cactus)
- Voortplanting
- Opslag van reservestoffen
- Aantrekken van insecten
- Stevigheid
De weefsels bij planten kan je indelen in drie plantenweefsel systemen:
- Epidermis (dekweefsel): vormt de buitenzijde van een plant (houtachtige
ook periderm) en beschermt tegen waterverlies en infecties.
- Vasculair weefsel (vaatweefsel): zorgt voor transport van water, suikers
en mineralen in de plant. In houtachtige stengels liggen de houtvaten in
jaarringen met de bastvaten eromheen. In kruidachtige stengels liggen de
vaten samen in vaatbundels.
Houtvaten/Xyleen: vervoert water en mineralen (anorganisch) vanuit de
wortels naar de stengels en de bladeren
Bastvaten/Floëem: vervoert suikers vanaf de maakplek (organisch) naar
delen waar nodig in de plant.
- Grondweefsel (vulweefsel): zorgt voor stevigheid, is een opslagplaats
voor voedingsstoffen en fotosynthese. Dit wordt soms schors (tussen
vaatweefsel en epidermis) of merg (binnen vaatweefsel) genoemd.
Zowel wortels, stengels en bladeren zijn uit alle drie de systemen opgebouwd.
Bij gunstige omstandigheden groeien planten hun hele leven door. Bij planten
vinden delingen plaats in meristemen (deelweefsels), waarin de stamcellen
voorkomen. Dankzij deze stamcelen kunnen planten hun hele leven blijven
groeien. Ze bevinden zich in de toppen van wortels (groeipunten, lengtegroei)
en stengels, in knoppen en in jonge bladeren.
Als een cel in het meristeem zich deelt, ontstaan er twee dochtercellen, waarvan
, er één een meristeemcel blijft die gaat later opnieuw delen. De andere cel
ondergaat celstrekking, waarbij de cel groeit door opname van water. De cel
kan nu van vorm veranderen (celdifferentiatie) en een functie krijgen
(celspecialisatie)
In houtachtige planten vindt zowel lengte- als diktegroei plaats:
- Lengtegroei vindt plaats in de jongste delen: de stengeltop en de
worteltop.
- Diktegroei vindt vooral plaats in een ringvormig meristeem: het cambium.
Planten groeien in de dikte als cellen in het cambium zich delen, waarna
iedere deling één van de twee dochtercellen in het cambium blijft liggen
en de andere erbuiten komt te liggen. Naar binnen toe vormt het cambium
houtcellen en naar buiten toe bastcellen.
Houtvaten ontstaan uit boven elkaar gelegen houtcellen. Houtcellen zetten tegen
de verticale primaire celwand een dikke secundaire celwand af van cellulose en
houtstof (lignine). De horizontale delen van de primaire celwanden verdwijnen
en de houtcellen verdwijnen door enzymen zelf ook, waardoor er alleen een
buisje overblijft die als vaatbundel gebruikt kan worden. Bij bastvaten verdwijnen
deze dwarswanden tussen de cellen niet, maar er komen openingen in
(zeefplaten). De cellen verdwijnen niet maar de celkernen wel. Daarom leven
bastvatcellen kort en dode bastvaten worden dichtgedrukt.
Uit het cambium ontstaan meer houtcellen dan bastcellen, dus ontstaat er elk
jaar een laag hout en een dun laagje barst. Jaarring: al het hout dat er in één
jaar is gevormd. Jaarringen zij zichtbaar, doordat bomen en struiken in het
voorjaar groeien en in de winter niet:
- In het voorjaar ontstaan wijde houtvaten met dunne wanden
(voorjaarshout) die veel water en opgeloste stoffen kunnen vervoeren.
- In de zomer ontstaan steeds nauwere houtvaten met steeds dikkere
wanden (zomerhout).
Jaargrens: de scherpe overgang tussen donker zomerhout en licht
voorjaarshout. In de bast zijn geen jaarringen te onderscheiden, omdat de
bastvaten snel worden samengedrukt.
Plastiden: celorganellen die een functie hebben bij de fotosynthese, het lokken
van insecten en het opslaan van reservestoffen. Ze worden gevormd uit
proplastiden die zich bevinden in het meristeem (net zoals de stamcellen).
Etioplasten: bladgroenkorrels die nog niet aan licht zijn blootgesteld en die in
het donker worden gevormd. Soorten plastiden:
- In het licht ontstaan hieruit chloroplasten (bladgroenkorrels) die zorgen
voor de fotosynthese en de groene kleur.
- Chromoplasten (kleurstofkorrels) ontwikkelen zich uit chloroplasten.
- Leukoplast: kleurloos en gespecialiseerd in het opslaan van zetmeel
(amyloplasten), olie (elaioplasten) of eiwitten (proteïnoplasten).
Plastiden kunnen, afhankelijk van de omstandigheden, in een ander type
veranderen (rijpe tomaat worden chloroplasten rood). Alle plastiden ontstaan
uiteindelijk uit de proplastide die zich bevinden in het meristeem (afb. 10 leren).
§2 Transport in planten
Diffusie: stoffen die zich van een gebied met een hoge concentratie opgeloste
stoffen verplaatsen naar een gebied met een lage concentratie opgeloste stoffen.
Osmose: water verplaatst zich langs een semipermeabele wand van een gebied
met een lage concentratie opgeloste stoffen naar een gebied met een hoge
concentratie opgeloste stoffen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElenavanVliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
