Hoofdstuk 1
Module 1.1 Wat is gerontologie?
Het begrip ontwikkeling wordt geassocieerd met kinderen en jongeren en word vaak als positief
gezien. Daarnaast is ontwikkeling een proces. Het denken in termen van deze ontwikkeling noemen
we proces denken. Het tegenovergestelde hiervan is product denken, dit is het denken in termen van
behouden van wat ooit was. Deze manier van denken wordt vaak gerelateerd aan oudere mensen.
Gerontologie is de wetenschap die als onderzoeksobject de veroudering van mens, dier en plant
heeft. Omdat we vanaf onze geboorte al verouderen is ontwikkeling een levenslang proces. De twee
definities voor ouderdom zijn chronologische leeftijd (de tijd hoelang je al hebt geleefd sinds je
geboorte) en sociale leeftijd (de sociale veranderingen in het leven). Ook wordt het begrip
drempelleeftijd gebruikt (het leeftijdsmoment waarop duidelijke fysieke en psychologische
veranderingen zichtbaar worden).
Veroudering kunnen we onderscheiden in primair (fysieke veroudering c.q. rimpels), secundair
(veroudering die vaker voorkomt bij ouderen c.q. artrose, gewrichtsslijtage) en tertiaire (snelle
aftakeling die aan het sterven voorafgaat). De laatste is te onderscheiden in distale effecten (in het
verleden liggende oorzaken, die later gevolg hebben) en proximale effecten (recente zaken zoals een
gebroken enkel). Belangrijke begrippen in gerontologie zijn flourishing (opbloeien) en languishing
(stagneren). De pluriformiteit van oudere mensen staat centraal; het ontwikkelen van verschillende
levensstijlen. En daarnaast autonomie; het binnen mogelijkheden houden van zoveel mogelijk regie
over je eigen leven. Daar hoort ook ontwikkelingsregulatie bij; het bijstellen van doelen om het in
standhouden van je zelfwaardering of het opheffen van tegenstrijdigheden door assimilatie
(betekenis geven door inpassen in je eigen schema) en accommodatie (denkschema’s worden
aangepast aan de werkelijkheid).
Module 1.2 Visies op veroudering
Er zijn verschillende visies op ouderdom ontstaan op psychologisch domein zoals cognitieve,
emotionele of motivationele ontwikkeling. Motivationeel/cognitief gaan over cognitieve ontwikkeling
en zelfrealisatie. Emotioneel gaat over het reguleren van emoties en een positieve instelling. Vanuit
de andere culturen wordt ouder worden geassocieerd met wijsheid en dit zien we ook terug in de
vroege geschiedenis. Neugarten onderscheid de volgende 8 typen van 80-plussers.
- Het gedesorganiseerde type -> Ervaart wanhoop en ziet geen ontwikkelingsperspectief
- Het passief/afhankelijk type -> Bang om risico’s te nemen vanwege ziekte en vermijd
Hierdoor ontwikkelingskansen.
- Het afwerende type -> Healthy aging maar ontkent verouderingsproces
- Het geïntegreerde type -> Accepteert veroudering en behoudt eigenwaarde.
In het verlengde van de typen zijn er drie denkmodellen;
- Deficietmodel -> Het stelselmatig verliezen van gezondheid en uiteindelijk ook het eigen
Leven
- Rust-roest model -> Men moet juist actief blijven en niet toegeven aan verlieservaringen
- Competentiemodel -> Verlieservaringen moeten verwerkt worden maar men kan wel actief
Groeien in nieuwe rollen zoals die van grootouder of vrijwilliger
Module 1.3 Cultuur- en tijd specifieke elementen
In Aziatische landen heeft men vaker ontzag voor ouderen en staat meer open voor hun wijsheid. Per
cultuur verschilt het hoe ouderen worden behandeld. In het Westen worden ze afgeschreven en op
non-actief gezet. Door de medische vooruitgang leven mensen steeds langer en zal deze verwachting
ook blijven stijgen. Het Westen doet ouderen geen recht aan en binnen het begrip rechtvaardigheid
zijn er drie benaderingen te noemen;
- Maximalisatie van utiliteit -> Het grootste geluk voor het grootste aantal mensen
- Keuzevrijheid v/h individu -> Keuzes op de vrije markt (neoliberaal) of keuzes in een positie
, Van gelijkheid (egalitair)
- Cultiveren van deugdzaamheid en redeneren van het algemeen belang -> Het
beantwoorden van vragen over deugd in economisch/politiek en religie
Module 1.4 Product en procesmodellen DSM versus ICF
Het handboek van de DSM wordt gebruikt om psychische aandoeningen eenduidig te benoemen aan
de hand van symptomen. Hierdoor werd er in 1 vaktaal gediagnosticeerd in plaats van verschillende
stromingen. Gerontologie gaat juist over de mechanismen dat een bepaalde ontwikkeling in
beweging zet en gaat uit van een continuüm in plaats van een dichotomie. Bij equifinaliteit spreken
we van meerdere oorzaken die leiden tot 1 ziektebeeld en bij multifinaliteit spreken we van 1
oorzaak die leidt tot meerdere ziektebeelden.
Het ICF is een classificatiesysteem vanuit de WHO en omschrijft gezondheid vanuit drie
perspectieven; Lichamelijk, Individueel en Maatschappelijk. Daarbuiten zijn ook omgevingsfactoren
in kaart gebracht. Het ICF bestaat uit twee delen;
- I: Functies en anatomische eigenschappen/activiteiten en participatie (functioneren en
problemen hierin)
- II: Externe factoren en persoonlijke factoren (sociaal/maatschappelijk functioneren)
Mensen kunnen hierdoor fysiek en mentaal in systematiek beschreven worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SaxionDeventer20212022. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.