College aantekeningen
College aantekeningen Stress en Gezondheid Gezondheidspsychologie, ISBN: 9789043034579
-Uitgebreide samenvatting -Proeftentamen -Collegeaantekeningen
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 67 pagina's
Voorbeeld 4 van de 67 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcollege 1:Stressor: situaties, prikkels en omstandigheden die als belastend kunnen worden ervaren. ALLES wat
tot stress kan leiden is een stressor. Het kan gaan om externe factoren (natuurrampen, geldgebrek,
files, werkdruk) of interne factoren (fysieke pijn, negatieve gedachten)
-In wezen is een stressor neutraal. Het zijn niet de dingen die de mensen van streek maken, maar de
manier waarop mensen deze dingen beoordelen (Epictetus)
--> Dus op eenzelfde potentiële stressor hebben mensen verschillende reacties stressreacties
Definitie stress: verstoorde balans tussen eisen situatie en de bronnen van een individu
DRAAGLAST – DRAAGKRACHT In balans: gezonde stress
Als de draaglast groter is dan de draagkracht – wanneer stress te heftig is, te lang of te vaak
voorkomt dan gaat het over de negatieve stress DISTRESS (Selen)
Kwetsbaarheid-stressmodel: een overkoepelend model dat aangeeft welke factoren een rol spelen
bij het uitbreken van een bepaalde psychische stoornis. Het model gaat ervan uit dat het individu
enerzijds een kwetsbaarheid in zich draagt en dat anderzijds omgevingsfactoren (stressbronnen) een
rol spelen. De kwetsbaarheid is de aanleg voor de stoornis. (lage kwetsbaarheid – hoge draagkracht –
gezond)
Mensen kunnen leren om aanhoudende stress te voorkomen of de draagkracht te versterken om te
stressoren te kunnen handhaven. ! Stressmanagement gaat niet over het vermijden van stress, maar
over het optimaliseren van de draagkracht.
Pijl- en boog metafoor:
stress- vriend – vijand
De spanning in de boog geeft de pijl de energie die die nodig heeft om zijn doel te bereiken, zonder
stress in die boog kom je nergens. Een beetje stress heb je altijd nodig!
-Als de boog ontspannen is, het touw te slap, dan komt de pijl nergens
-Als de boog te strak gespannen is, dan knapt ie
-Je moet als je niet bezig bent met boogschieten, het touw loshalen de boog ont-spannen
“De boog kan niet altijd gespannen zijn”
komen tentamenvragen in voor!
Hypothalamus hypofyse-bijnieras, een reeks interacties tussen endocriene klieren in de hersenen en
op de nier, die de reactie van je lichaam op stress regelt. Wanneer je hersenen een stressvolle situatie
detecteren, wordt je HPA-as onmiddellijk geactiveerd en geeft het een hormoon cortisol af, dat je
lichaam klaarmaakt voor onmiddellijke actie. Maar hoge niveaus van cortisol gedurende lange tijd
veroorzaken grote schade aan je hersenen.
1. Wat is de rol van de amygdala?
Het centrum van de angst in je hersenen
2. Worden de amygdala groter of kleiner na aanhoudende stress?
Chronische stress verhoogt bijvoorbeeld het activiteitenniveau en het aantal neuronverbindingen in
de amygdala. Amygdala wordt groter bij stress! Hoe gevoeliger de amygdala wordt bij stress, slaat
eerder aan, dus wordt groter. (kan tentamenvraag zijn)
3. Wat gebeurt er met de hippocampus bij aanhoudende stress en wat is het effect daarvan? En
Naarmate de cortisolspiegel stijgt, verslechteren de elektrische signalen in je hippocampus, het deel
van de hersenen dat wordt geassocieerd met leren, herinneringen en stressbeheersing. De
hippocampus remt ook de activiteit van de HPA-as, dus wanneer deze verzwakt, neemt ook je
,vermogen om uw stress onder controle te houden, af.
Het leidt er ook toe dat er minder nieuwe hersencellen worden gemaakt in de hippocampus. Dit
betekent dat chronische stress het voor u moeilijker kan maken om dingen te leren en te onthouden,
en ook het toneel kan vormen voor ernstigere mentale problemen, zoals depressie en uiteindelijk de
ziekte van Alzheimer.
4. Wat gebeurt er met de prefrontale cortex? Waar dient die voor?
Cortisol kan er letterlijk voor zorgen dat je hersenen kleiner worden. Te veel ervan resulteert in het
verlies van synaptische verbindingen tussen neuronen en het krimpen van je prefrontale cortex, het
deel van je hersenen dat gedrag regelt zoals concentratie, besluitvorming, beoordelingsvermogen en
sociale interactie.
5. Verhaal ratten?
De effecten van stress kunnen tot in het DNA van je hersenen doordringen. Een experiment toonde
aan dat de hoeveelheid verzorging die een moederrat aan zijn pasgeboren baby geeft, een rol speelt
bij het bepalen hoe die baby later in het leven op stress reageert. De pups van verzorgende moeders
bleken minder gevoelig voor stress, omdat hun hersenen meer cortisolreceptoren ontwikkelden, die
aan cortisol blijven plakken en de stressrespons dempen.
De pups van nalatige moeders hadden het tegenovergestelde resultaat en werden dus gedurende het
hele leven gevoeliger voor stress. Deze resultaten worden beschouwd als epigenetische
veranderingen, wat betekent dat ze beïnvloeden welke genen tot expressie worden gebracht zonder
de genetische code direct te veranderen. En deze veranderingen kunnen worden teruggedraaid als de
moeders worden verwisseld. Maar er is een verrassend resultaat. De epigenetische veranderingen
veroorzaakt door één enkele moederrat, werden doorgegeven aan vele generaties ratten na haar. De
resultaten van deze acties waren erfelijk.
meditatie en sporten kunnen je hippocampus vergroten!
De emmer analogie:
Boodschap:
-We hebben stress nodig om te functioneren / presteren/ leren
-Probleem zit hem in TE veel, TE heftig of TE lang
-Of ‘emmer overloopt’ wordt bepaald door een combinatie van:
-genen
-vroege levensgebeurtenissen
-aantal stressoren die iemand op z’n bord krijgt
-hoe iemand omgaat met stress
-dingen aanpassen in leven
-nieuwe copingsmechanismen leren
Onze stresstolerantie of de grootte van onze emmer is een product van onze genen, persoonlijkheid
en levenservaringen en de grootte varieert van persoon tot persoon. Het water in deze analogie is de
combinatie van alle stress in je leven. We gebruiken de copingstrategieën die we tot onze beschikking
hebben om te voorkomen dat onze emmer overloopt. Ze zijn als kranen die het water uit de emmer
laten weglopen. Stress kan bestaan uit training, werk, school, relaties, financiën, verhuizen, van baan
veranderen of het verlies van een dierbare, zowel positieve als negatieve ervaringen hebben invloed
op het waterpeil. Een grote emmer kan meer water of stress bevatten voordat hij overloopt.
Met een kleinere emmer is er minder water nodig om het water- of stressniveau kritisch te laten
worden. Hoewel je de grootte van je emmer niet kunt veranderen, kun je levensaanpassingen doen
om het binnendringen van water te verminderen. Je kunt ook nieuwe copingstrategieën en
stressbeheersingstechnieken leren om water weg te laten lopen.
Lichaamsbeweging, goede nachtrust, ontspanning en je gevoelens delen met vrienden zijn enkele
voorbeelden van effectieve waterkranen.
,Stress fysiologie:
Fysiologie. Stress gaat gepaard met een verhoogde fysiologische activiteit, of arousal. De
fysiologische reactie op stressprikkels wordt gezien als een noodreactie (emergency reaction) van het
organisme om het hoofd te kunnen bieden aan bedreigende situaties. Men spreekt ook wel van een
vecht- of vluchtreactie.
In ons hoofd zorgen FFF-alarmen ervoor dat onze hersenen zich concentreren op negatieve
herinneringen, waarschijnlijk zodat het ze kan scannen om gevaar en negatieve resultaten te
vermijden. We krijgen tunnelvisie als onze pupillen verwijden om onze focus en lange visie te
vergroten, maar als gevolg daarvan verliezen we ons perifere zicht. FFF-activering vermindert ook ons
vermogen om verschillen in gezichtsuitdrukkingen te herkennen.
Te veel zuurstof en te weinig CO2 kunnen leiden tot duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, wat
door veel mensen wordt geïnterpreteerd als tekenen dat ze zouden kunnen flauwvallen. Maar omdat
flauwvallen wordt veroorzaakt door een drastische daling van de bloeddruk en omdat de FFF zowel
onze hartslag als onze bloeddruk verhoogt, is het bijna onmogelijk om flauw te vallen als dit gebeurt.
Het stress systeem:
Het ingebouwde stress systeem – dat heeft zich evolutionair ontwikkeld om snel en adequaat te
kunnen reageren op veranderende noodsituaties.
In de oertijd was het handig dat als je plotseling oog in oog stond met een roofdier, dat je dan snel
kon reageren.
Vecht of vlucht respons die treed automatisch en reflexmatig op, hoeft er niet bij na te denken.
Programma’s stresssysteem
Fysiologisch Gedragsmatig
-Verhoging hartslag -Hyperalert
-Verhoging bloeddruk -Vecht/vlucht (intrinsiek verbonden met angst)
-Snellere ademhaling -Gedrag: snelheid, eenvoud en eenvormigheid
-Aanmaak glucose
-Op laag pitje gezet: voeding, slaap, pijn, -Complexe gedragspatronen worden onderdrukt. Niet
seksueel gedrag en voortplanting creatief dus.
Voorbeeld: als je gestrest een tentamen in gaat kun je niet goed meer nadenken, je komt in een
tunnelvisie terecht.
Tend-and-befriend = vrouwelijke fight or flight:
Vecht en vluchtrespons is een typisch mannelijk stresspatroon. Volgens Taylor reageren vrouwen
soms anders op stresssituaties, namelijk met het patroon; tend and befriend (verzorgen en
vriendinnen maken). Dit patroon is biologisch verankerd, omdat dit de overleving van verzorging
beter diende dan vecht of vluchtrespons bij vrouwen.
In een gevecht heeft vechten geen zin bij een kwetsbare vrouw, en als je vlucht lever je je kinderen
over aan de vijand. Daarom zoeken vrouwen in geval van dreiging eerder aansluiting en steun bij
vriendinnen bijvoorbeeld, om samen hun kroost te gaan beschermen.
--> verklaart ook waarom vriendinnen in het algemeen elkaar beter kunnen ondersteunen in
moeilijke tijden, terwijl mannen over het algemeen in hun eentje blijven en minder geneigd zijn om
hulp te zoeken.
Sapolsky
‘Stressgerelateerde ziektes ontstaan voornamelijk omdat we heel frequent een fysiologisch systeem
, activeren dat oorspronkelijk bedoeld is om op acute noodsituaties te reageren’
Als je piekert over je relatie/studie/geld dan blijft je lichaam te veel fysiek reageren, en dat is slecht
voor de gezondheid.
De (neuro)biologisch van stress
Amygdala = commando post in het limbische systeem
Functie: om razend snel dreiging of gevaar te kunnen detecteren, en om daar onmiddellijk op te
kunnen reageren.
prikkels volgen in ons brein 2 mogelijke routes
-Korte route: van thalamus naar amygdala (is sneller, maar geeft minder precieze informatie, je kunt
al reageren voordat je precies weet wat er aan de hand is)
-Lange route: omweg via de neocortex, de prefrontale cortex (waar eerst wordt nagedacht over die
prikkel), hier wordt bewust een reactie gekozen
Het systeem is zo afgesteld dat het liever te vaak afgaat dan 1 x te weinig.
Vb. je kan een tak beter te vaak aanzien voor een slang en schrikken, dan een keer laks reageren en
dat het dan wel echt een slang blijkt te zijn
-Amygdala staat nauw in verbinding met de hippocampus.
De hippocampus dat is een systeem die toegang heeft tot geheugeninformatie over de
omstandigheden waaronder vroegere bedreigingen hebben plaatsgevonden. De hippocampus werkt
dus samen met de amygdala om te checken of we ons echt zorgen moeten maken.
Als de amygdala en de hippocampus hebben samen een bedreiging als reëel ervaren, dan worden er
2 systemen in werking gesteld:
Eerst de FFF, enkele minuten daarna wordt het tweede systeem in werking gezet > HPA-as >
vervolgens wordt een derde systeem op non-actief gezet (de lange route wordt uitgeschakeld,
prefrontale cortex op non-actief)
Drie systemen bij stressreactie:
Sympaticus van autonome zenuwstelsel FFF
HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as)
Prefrontale cortex op non-actief (korte route)
Elke stressreactie activeert het immuunsysteem, dat is om voorbereid te zijn op verwondingen die
mogelijk kunnen ontstaan en heeft ook als doel het verwijderen van eventuele infecties en het
herstel van schade.
1. Autonome zenuwstelsel (AZS)
regelt zelfstandig, dus zonder bewuste sturing van het brein, o.a. de werking van de organen,
lichaamstemperatuur, bloeddruk, hartslag, spijsvertering
1.1 Parasympatisch = de rem (kalmerende deel)
--> opladen, lichamelijk herstel, slaap
1.2 (Ortho) sympathisch = gas (activerende deel)
--> lichaam mobiliseren voor het moment dat je in actie moet komen
2. HPA-AS: langzamere stressreactie
> amygdala slaat alarm
> hypothalamus maakt hormoon CRH aan
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper andreakrist. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen