Acyl-CoA wordt voor verschillende doeleinden gebruikt. De grootste massa vetzuren wordt verbrand via β-oxidatie. Cellen hebben
voortdurend nieuwe membraanlipiden nodig. Oude membraanlipiden moeten vervangen worden door nieuwe en groeiende cellen
moeten de totale membraanoppervlakte uitbreiden. Membranen bevatten een grote diversiteit aan lipiden.
De eerste onderverdeling is op basis van de alcohol die kan worden veresterd met vetzuren:
− Glycerolipiden: gebruiken glycerol om twee vetzuren te veresteren
− Sfingolipiden: gebruiken de aminoalcohol sfingosine om één vetzuur te veresteren
− Cholesterol: waarop in membranen géén verestering plaatsvindt.
Synthese glycerolipiden
De synthese van glycerolipiden vertrekt vanuit gemeenschappelijke weg als de synthese van fosfatidaat.
CDP-diacylglycerol als geactiveerde bouwsteen: (glycogeensynthese: UDP-glucose als ribonucleotide drager)
De novo synthese:
1) Productie CDP-diacylglycerol met hulp van CTP (cytidinetrifosfaat).
Mono- en diacylgycerolen kunnen naast hun rol als metabolieten van de brandstofvoorraad, ook dienen als signaalmoleculen.
Lipid messengers bevatten vaak arachidonzuur als voorloper, werken kort en binden op G-proteïne gekoppelde receptoren.
Diacylglycerol Diacylglycerol kan diverse paralogen van proteïnekinase C activeren. Diacylglycerol doet dit samen
met gestegen intracellulaire calciumconcentratie, veroorzaakt door inwerking IP3 op IP3-receptoren in
ER.
Afbraak van fosfatidylinositol-4,5-bisfosfaat (PIP2) levert IP3 en diacylglycerol. Afbraak start als
bepaalde hormonen of groeifactoren binden op hun membraanreceptoren wat zorgt voor activering
fosfolipase C.
Veranderingen in cAMP-concentratie en activatie van proteïnekinase A-cellen zorgen voor
verandering
metabole flux.
Ceramide Ceramide is metaboliet van sfingolipidensynthese. Ceramide speelt rol in de signaaltransductie in
cellen,
vooral in de inductie van geprogrammeerde celdood (apoptose) en onderdrukken celproliferatie.
Anandamine De endocannabinoïden worden door lichaam zelf aangemaakt wanneer tetrahydrocannabinol van
en
cannabisplant bindt op receptor.
2-
Diacylglycerollipase (DAGLA en DAGLB) zorgt voor omzetting diacylglycerol tot 2-
arachidonoyl
arachidonoylglycerol. In het centraal zenuwstelsel zal de vrijmaking van 2-arachidonoylglycerol en
- glycerol
anandamine in postsynaptische membraan leiden tot de binding van deze moleculen op
presynaptische receptoren. De prikkeloverdracht
,is een retrograde wijze van neuronale communicatie (communicatie in beide richtingen).
,Links: enzymatische aanmaak en afbraak anandamine. Rechts: enzymatische aanmaak en afbraak van 2-arachidonoylglycerol.
Midden: schema van retrograde signaaloverdracht van endocannabinoïde-producerende postsynaptische dendrieten naar CB1-
receptoren op presynaptische axonale membraan, wat zorgt voor verminderde secretie van exitatoire neurotransmitter glutamaat.
Van cholesterol afgeleide moleculen:
vrij cholesterol: in membranan => lipid rafts, verbonden aan eiwit => signaaltransductie
Cholesterol dient ook als voorloper van diverse biomoleculen met uiteenlopende functies:
− Galzouten: ondersteunen de lipidenresorptie in de darm.
− Steroïdhormonen: veranderen genexpressie door te binden op nucleaire hormoonreceptoren.
− Vitamine D: speelt een belangrijke rol in calciumhuishouding: botaanmaak en afbraak.
Galzouten
Het koolstofskelet van cholesterol kan niet worden verbrand tot CO 2. Het overtollige cholesterol wordt uitgescheiden als
galzouten. De lever zet cholesterol om tot glycocholaat en taurocholaat, die via galwegen in darm belanden. Ze beïnvloeden de
vertering en de resorptie van lipiden gunstig.
Galzouten bezitten sterk polair en sterk apolair oppervlak. Het zijn detergenten die de hydrofobe krachten in lipiden kunnen doorbreken.
Ze maken een interface tussen de apolaire vetten en het polaire water. Hierdoor is er dispersie van grote vetdruppel tot kleine micellen.
Verloop:
1) Fase 1: Cytochroom P450 hydroxylasen hydroxyleren de B en C ring en oxideren een vertakte zijketen
2) Koppelen galzuur aan CoA (metabole activering): cholesterol → cholyl-CoA
3) Fase 2: Cholyl-CoA kan worden geconjugeerd met glycine of taurine ter vorming van glycocholaat of taurocholaat en CoA.
4) Glycocholaat en taurocholaat gaan via galkanalen naar de galblaas, en wordt daar geconcentreerd tot gal.
,Galzouten worden 20-40 keer hergebruikt voor ze definitief worden uitgescheiden in de stoelgang.
Tijdens maaltijd wordt hormoon cholecystokinine aangemaakt, dit zorgt voor contractie galblaas. Gal komt tussen
voedingsstoffen in dunne darm. Daar zullen de galzouten als detergenten inwerken op grote vetdruppels door ze te verspreiden
als kleine micellen. Door oppervlaktevergroting kunnen pancreatische lipasen efficiënter inwerken. Dit zorgt voor betere
vertering en resorptie lipiden. Via enterohepatische cyclus wordt 95% van galzouten via resorptie weer opgenomen in het bloed
en van daaruit in de levercellen. Daarna is er terug her-excretie door de lever naar de gal. Slechts 3-5% van galzouten gaat
definitief verloren in de stoelgang.
Defect in afvoer galzouten in darm leidt tot opstapeling van galzouten en galpigmenten in het lichaam en malabsorptie van
lipiden met daardoor verlies van lipiden in stoelgang (steatorroe). De enterohepatische cyclus is farmacologisch doelwit voor
behandelen van hypercholesterolemie.
Steroïdhormonen:
Hypothalamische peptiden (CRH) stimuleren de synthese van hypofysair hormoon (ACTH en LH), deze stimuleren de synthese
van steroïdhormonen. Stamboom start met gemeenschappelijke stam:
Side chain cleavage enzyme is de fluxcontrolerende reactie, dit wordt geactiveerd door ACTH en LH.
Zo wordt pregnonolon aangemaakt, vanaf hier splitsen de wegen. Chemische reacties gebeuren via specifieke redoxreacties met
− Vrouw: demethylering C19 en oxidatie A-ring door aromatase: testosteron -> oestradiol -> oestrogeen receptoren
aromatase wordt in de ovaria door FSH
geïnduceerd
Vitamine D-metabolisme:
Vitamine D wordt met hulp van UV fotonen in de
huid aangemaakt uit 7-dehydrocholesterol
Deze metaboliet wordt 2x gehydroxyleerd door
CYP450 => actief calcitrol
Calcitrol gedraagt zich als een steroid hormoon =>
bindt op intracellulaire receptor
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JClaes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
