Samenvatting
Geschiedenis Tijdvak 3 Regenten en Vorsten samenvatting inclusief aantekeningen
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Geschiedenis Tijdvak 3 Regenten en Vorsten samenvatting inclusief aantekeningen VWO 2
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 3 Regenten en vorsten Geschiedenis3.1 Machthebbers in Europa
De Zonnekoning
Bij bijna alles wat Lodewijk XIV deed, werd hij omringd door hoge edelen die toekeken. Zoals
planeten draaiden om de zon, zo cirkelde hoge edelen om Lodewijk XIV: de Zonnekoning.
Er kwamen ambtenaren en ministers die hem advies mochten geven, maar hij nam alle beslissingen.
Volgens Lodewijk XIV kreeg hij macht door God en God kon alleen zijn daden beoordelen. ‘’Het is
Gods wil dat alle onderdanen de koning onvoorwaardelijk gehoorzamen’’. Zo verdedigde hij het
absolutisme, waarbij de macht van de koning door niet werd beperkt.
Opkomst van Lodewijk XIV
De Franse koningen waren niet altijd machtig. Zo werd er niets van de koning aangetrokken en
hadden hoge edelen hun eigen legertje. In de 16de eeuw kwam een godsdienstoorlog tussen
katholieken en hugenoten (calvinisten). In 1598 werd bepaald dat Frankrijk katholiek was, maar de
hugenoten hadden ook rechten.
In 1648 gingen krijgsheren vijf jaar lang het land terroriseren. De Fransen wilden een sterke koning,
want Lodewijk XIV was als kleuter in 1643 koning geworden, maar de ministers regeerde het land. In
1661 ging Lodewijk zelf regeren. Iedereen moest doen wat hij zei. Hij toonde zijn macht door een
duur paleis te laten bouwen in Versailles (Parijs).
Veiligheid en oorlog
Frankrijk kreeg een groot, sterk en georganiseerde krijgsmacht. Dit zorgde voor rust in het
binnenland, maar onrust voor hun buurlanden. Lodewijk ging zijn land ter strijde uitbreiden. In 1685
maakte hij een eind aan de rechten van protestanten. Veel hugenoten vluchtten uit Frankrijk. In 1715
overleed Lodewijk XIV. Hij is 72 jaar koning geweest en was de langst regerende vorst uit de
Europese geschiedenis.
Roemrijke revolutie
De Engelse koningen wilden ook alle macht naar zich toe trekken, maar dat lukte niet. Ze ruzieden
het grootste deel van de 17de eeuw met het parlement, waarna in 1688 een eind kwam toen Willem
III de koning werd. Hij beloofde het parlement dat hij zich zou houden aan de Bill of Rights. Hierin
stond dat bij belangrijke besluitingen, toestemming van het parlement moest hebben. De rechters
werden onafhankelijk. Na de Glorius Revolution bleef Engeland een monarchie: de macht van de
koning is beperkt door het parlement.
De Republiek
De Republiek bestond uit 7 onafhankelijke staatjes: Holland, Zeeland, Gelderland, Overijssel,
Groningen en Friesland. De staatjes werden bestuurd door de Staten, waarin vertegenwoordigers
van de steden en adel zaten. De gewesten werkten samen met de Staten-Generaal die beslisten over
de buitenlandse politiek, leger, vloot en gebieden die veroverd waren door de Spanjaarden: Noord-
Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en delen van Limburg. De leden van de Staten-Generaal
vertegenwoordigden hun gewest. Bij besluiten moest iedereen het met elkaar eens zijn. Gewest
Holland was de rijkste en machtigste gewest. Het betaalde 60% van de gemeenschappelijke uitgaven.
Het gewone volk had niets voor het zeggen. Ze leefden in een oligarchie: bestuur door een
bevoorrechte bovenlaag.
De raadspensionaris en de stadhouder
De machtigste regent was de raadspensionaris. Hij was voorzitter en vertegenwoordiger van de
Hollandse Staten (-Generaal) en de Republiek in het buitenland.
, De stadhouder was meestal machtiger. Hij was opperbevelhebber over het leger en de vloot en had
invloed op de benoeming van regenten. Begin 17de eeuw was er een machtsstrijd tussen
raadspensionaris Johan va Oldenbarnevelt en stadhouder Maurits. In 1618 liet Maurits Johan
arresteren, want hij werd beschuldigt van landverraad en kreeg de doodstraf.
Zonder stadhouder
Na de Tachtigjarige Oorlog was er net een nieuwe stadhouder. Willem II die in 1647 zijn vader
opvolgde. De Amsterdamse regenten vonden dat de Republiek geen stadhouder nodig had, terwijl de
stadhouder meer macht wilde. In 1650 probeerde Willem II dat. Tegenstanders werden in de
gevangenis gezet en ging een verrassingsaanval op Amsterdam zetten. Dat mislukte, omdat ze
verdwaalde op de hei bij Hilversum. Willem II kreeg hierna koorts en overleed. In 1651 kwamen
regenten uit de Republiek voor de Grote Vergadering in de Ridderzaal. Johan de Witt
(raadspensionaris) werd de machtigste man in de Republiek. Tot 1672, want toen was het einde van
een stadhouderloze tijdperk.
3.2 Nederland en Europa
De beurs
Kooplieden kwamen bijeen op de Nieuwe Brug. Uiteindelijk was er zoveel te verhandelen, dat ze een
eigen gebouw wilde. In 1611 was de beurs af. In de beurs waren ook kooplieden, bankiers en publiek
voor de laatste nieuwtjes. De beurs bleef het kloppend hart van het Nederlandse zakenleven.
Handel en nijverheid
Amsterdam wordt in 1585 het centrum van de handel (opkomende kapitalisme). Het werd een
stapelmarkt waar goederen uit Europa werd opgeslagen om daarna te worden verkocht. Door
bloeiende handel groet scheepsbouw enorm -> ook andere nijverheden profiteren hiervan:
Hout zagerij, zeil makerij en touwweverij.
Landbouw en visserij
Door de moedernegotie was er altijd voldoende graan en gingen de boeren zich specialiseren in
commerciële landbouw. Kaas werd een belangrijk exportproduct.
Visserij was ook een belangrijke bron van inkomsten. Door handel, nijverheid, landbouw en visserij
werd de Republiek het rijkste land van Europa. Daarom wordt de 17de eeuw de Gouden Eeuw
genoemd. De welvaart en werkgelegenheid trok migranten aan waardoor Amsterdam meer land in
bezit nam om uit te breiden. Er werd een grachtengordel gebouwd om de Heren-, Prinsen en
Keizergracht als symbool van de Gouden Eeuw.
Oorlog met Spanje
Dankzij rijkdom werd het leger versterkt door betere wapens en buitenlandse huursoldaten. De
Tachtigjarige Oorlog werd uitgevochten in Overijssel, Gelderland, en Brabant waardoor zij
economisch achterliepen bij Holland en Zeeland. Spanje had geen schijn van kans. In 1620 namen ze
vlakbij Holland, Breda en Amersfoort in. De Spaanse schatkist raakte leeg. De oorlog duurde tot 1648,
waarna de Republiek en Spanje de Vrede van Munster sloten.
Oorlog met Engeland
De Engelse wilden een eind maken aan de macht van de Republiek. Dit leidde tot drie
handelsoorlogen op zee. De Engelse zeeoorlogen maakten Michiel de Ruyter tot populairste zeeheld,
Hij wist telkens de Engelsen te verslaan. In 1667 belandde hij in Chatham, een stadje bij Londen. Daar
had het Engelse leger de kust beveiligd met kettingen over de rivier. Maar die maakte Nederland
kapot en vernielden een groot deel van de Engelse oorlogsvloot. Nederland nam de grote triomf mee
naar Nederland.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Evavdtoorn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 74121 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen