Blom, H. (2008). Interculturele samenwerking in organisaties, professioneel omgaan met verschillen.
Coutinho.
Hoofdstuk 1 Globalisering: de wereld als stad
De wereld lijkt kleiner geworden, we zijn niet meer aan staatsgrenzen gebonden. De gevolgen van
gebeurtenissen op de ene plek worden op de andere plek gevoeld.
Globalisering: de internationale vervlechting va economische en sociale relaties, waardoor steeds
grotere delen van de wereld wat betreft de productie van goederen en diensten en de relaties tussen
mensen van elkaar afhankelijk zijn geworden.
Het ‘vrije verkeer’ moet wel genuanceerd worden, veel Westerse landen maken de laatste jaren hun
grenzen zo ondoordringbaar mogelijk, bijv. de aangescherpte EU-toelatingseisen voor niet-
Europeanen.
1.1 De betekenis van afstand
De rol die afstanden spelen is veranderd. 2 tijdvakken die sterk van elkaar verschillen:
* Zeventig jaar geleden (eind jaren 40)
* Twintig jaar geleden (midden jaren 90)
Zeventig jaar geleden.
Als ze al op vakantie gingen brachten mensen dit in eigen land door. Emigreren ‘overzee’ bijv. naar
Canada, betekende een vrijwel definitief afscheid van familie en vrienden. Briefverkeer was traag en
telefoneren verliep moeizaam en was duur.
En nu
Emigratie is tegenwoordig niet meer voorgoed. Emigranten zijn mobieler, de helft keert binnen 8 jaar
terug. Mensen nemen bijna de gehele aardbol in gebruik om te wonen, werken en ontspannen. Voor
recreatie zijn bijna alle plekken op aarde ontdekt. Plaatsen kampen met de gevolgen van
mensenbezoek in de vorm van erosie, vervuiling en de komst van ongewenste, uitheemse planten.
Bij rampen komen slachtoffers uit alle delen van de wereld.
Twintig jaar geleden
Internet als massamedium kent een heel recente geschiedenis, die begint in 1957. In 1990 werd het
geschikt gemaakt voor iedereen door het ontwerpen van het world wide web. Rond 1995 voor het
grote publiek.
En nu
NLers uit alle leeftijdsgroepen zijn tegenwoordig permanent online. De grote gangmakers zijn nieuwe
vormen van communicatie die veel persoonlijker, symbolischer en visueler zijn, zoals bijv. YouTube.
Het internet is voor veel doelen te gebruiken, bloggers bijv. kunnen veel invloed uitoefenen op de
politiek en bedrijven. Het internet heeft de wereld ook klein en overzichtelijk gemaakt. Door de
globalisering en het internet is het steeds lastiger je niet te bemoeien met andere culturen en
geloven.
De drie E’s
De wereld lijkt op een grote stad, de steden en de gemeenschappen waar mensen wonen en werken
zijn deels virtueel geworden. Samen met de technische revolutie op het gebied van
communicatiemedia heeft het de toon gezet voor de huidige globalisering. Afstanden kunnen
gemakkelijker dan ooit worden overbrugd, elektronisch dan wel fysiek. Het proces van globalisering
kan worden beschreven a.h.v. de drie E’s:
HvdH1981
,* Email
* Ebay
* Easyjet
Door email kunnen we direct elektronisch communiceren met iedereen op de aardbol. Door de
mogelijkheden van het internet, is het werk niet langer aan een bepaalde werkplek gebonden. Bijv.
bedrijfsfuncties zoals salarisadministratie kunnen worden uitbesteed naar bijvoorbeeld India of Oost-
Europa.
Ebay was de eerste succesvolle aanbieder van een internetdienst die nu consumer-to-consumer e-
Commerce (c2c) wordt genoemd. Mensen en bedrijven zijn voor de koop en verkoop van goederen
en diensten niet langer gebonden aan de lokale territoria waarin ze zich bevinden. Overigens leidt
c2c tot meer CO2-uitstoot, omdat de handel in tweedehandsspullen via internet tot
vervoersbewegingen leidt. Internet vergroot de contactmogelijkheden, maar is slecht voor het
milieu. Internethandel en lokale handel vullen elkaar aan maar sluiten elkaar niet uit.
Easyjet was de eerste goedkope luchtvaartmaatschappij. Dit maakt het voor veel mensen mogelijk
om verschillende woonadressen aan te houden. Europese bestemmingen komen in aanmerking voor
een korte vakantie. Het wordt voor brede lagen van de bevolking gemakkelijker om wonen en
werken te scheiden.
Wereldcontacten
De gevolgen van de mogelijkheid om elektronisch te communiceren zijn immens, afstand speelt geen
rol meer. Huwelijken en vriendschappen door eerst te chatten bijvoorbeeld. Volgens een populaire
benadering heeft het internet de functie van de openbare ruimte overgenomen. Uit onderzoek blijkt
echter wel dat het internetgebruik niet in plaats van het fysieke contact komt, maar vooral
aanvullend is. De meesten chatten niet de hele wereld over, maar onderhouden zo vooral het
contact met mensen in de buurt. In tegenstelling tot het idee dat er een soort global community
ontstaat. Uit onderzoek blijkt dat zelden echte vriendschappen ontstaan tussen mensen die via
internet contact onderhouden, dit is toch een zaak van nabijheid en elkaar regelmatig zien.
Het internet is waarschijnlijk vooral belangrijk voor vormen van communicatie die digitaal mogelijk
gemaakt worden, bijv. geestesverwanten en mensen met vergelijkbare problemen. Internet heeft de
wereld kleiner gemaakt.
Internationale vervlechting
Globalisering bestaat uit een toenemende internationale vervlechting van economische en sociale
relaties. Samenlevingen worden openen, kennis en brokken van kennis liggen voor het oprapen. Aan
het proces van globalisering worden 3 aspecten onderscheiden:
- Economische vervlechting van landen en werelddelen in de vorm van handel en productie van
goederen en diensten. Door de ontwikkeling van de telecommunicatie is de economische
globalisering in een versnelling geraakt.
- Sociale vervlechting van landen. We zien migratiebewegingen die in principe vooral de richting
hebben van arme naar rijke landen. Beide zijden kunnen hier voordeel van hebben. Deze
bevolkingsmigratie is zo grootschalig dat ze voor beide landen ook ontwrichtend kan werken.
- Culturele vervlechting van landen. De wereld lijkt op dit gebied steeds meer één stad. Dit proces
heeft ook een tegenstrijdig kenmerk. Naast culturele eenvormigheid zien we steeds meer spanningen
tussen culturen.
1.2 Economische vervlechtingen
Internationale handel brengt internationale arbeidsverdeling met zich mee. Dit kan een voordeel zijn
omdat er zo efficiënter en veelzijdiger geproduceerd en geconsumeerd kan worden. Consumenten
HvdH1981
, kiezen goederen die overal ter wereld geproduceerd kunnen worden. Dat maakt producenten en
consumenten ook gevoeliger voor gebeurtenissen elders in de wereld. De voedselkilometer is het
aantal kilometers die eten heeft afgelegd ‘tussen grond en mond’. Hoe hoger, hoe duidelijker de
internationale arbeidsverdeling wordt. Het transport van eten is schadelijk voor het milieu, dus er
valt iets te zeggen voor regionale versies.
De globalisering van de handel
Het proces van uitbreiding van invloedssferen door enkele beschavingen verliep langzaam voordat
het sinds de periode van de ontdekkingsreizen in steeds grotere versnelling kwam. Er ontwikkelden
zich gaandeweg meer vormen van systematische handel over de hele aardbol. Ontdekkingsreizigers
zoals Columbus stuitten toevallig op Amerika. Ook NLders leverden hun bijdrage aan de globalisering
van de wereld, bijv. Willem Barentz, de VOC, Abel Tasman en Jan van Riebeeck. Vanaf de 16 e eeuw
ontplooiden Europese landen georganiseerde handelsinitiatieven die bijna de hele aardbol omvatten.
De VOC verhandelde in de 17e en 18e eeuw goederen en specerijen tussen Europa en Azië. Sinds die
tijd beheersen de Westerse landen de wereldhandel.
De vele oorlogen die sinds de 16e eeuw werden gevoerd gingen altijd om de macht over
handelsroutes en overzeese gebiedsdelen. Globalisering wordt tegenwoordig niet (alleen) meer met
militaire middelen afgedwongen. De economische vervlechting door handel en productie van
goederen en diensten verloopt min of meer op basis van vrijwilligheid, machtsverhoudingen tussen
landen bepalen op welke voorwaarden wordt gehandeld.
In de laatste decennia komen nieuwe economische machten op het wereldtoneel, Japan, China, India
en Oost-Europa. Het toegenomen belang van de Aziatische economie blijkt met name uit overnames
van westerse bedrijven. De economie van Rusland ontwikkelt zich sterk, omdat zij bezig zijn enorme
reserves aan grondstoffen in ontwikkeling te brengen. Ze kunnen op deze manier andere landen
onder druk zetten met zijn positie als leverancier van energie.
De globalisering van werk
Het productieproces is niet langer geografisch geconcentreerd. Bedrijven lijken steeds meer op
productienetwerken. Alle stappen in het proces raken geografisch losgekoppeld. Er zijn 2 manieren
om werk naar andere landen te verplaatsen:
* Uitbesteden of verplaatsen van productie
* Uitbesteden of verplaatsen van dienstverlening
De maakindustrie verschuift van west naar oost: outsourcen. Bij verplaatsing van bedrijfsactiviteiten
besteden bedrijven (die vaak volledig eigenaar zijn van hun buitenlandse partner) werk uit. Door het
outsourcen en verplaatsen van de productie groeit de containerstroom uit China het productieland
bij uitstek, naar Europa, dit is de belangrijkste reden voor de bloei van wereldhaven Rotterdam.
De kracht van de container is de standaardisering, iedere container heeft wereldwijd dezelfde
eigenschappen. Rotterdam behoort tot de wereldtop van meest efficiënte containerhavens van de
wereld.
Offshoren: Het uitbesteden of verplaatsen van dienstverlening. Bijv. offshoring naar India in de ICT
sector en Offshoring naar Oost-Europa op het gebied van callcenters. Ook research en development
worden naar het buitenland gebracht met name Zuidoost-Azië. NLse bedrijven profiteren zo niet
alleen van de lagere personeelskosten maar ook van snelle technologische ontwikkelingen en ze
zitten dichter bij nieuwe afzetmarkten.
Reshoring: het terughalen van productie uit een goedkoop land naar het thuisland. Bijv. i.v.m.
kwaliteit, sneller inspelen op wensen van klanten en niet regelmatig naar het buitenland hoeven.
HvdH1981
