Leerdoelen Chirurgie
Thema 1 Wonden en (peri-)operatieve zorg
De student kan
- beschrijven hoe de verschillende soorten acute wonden eruit zien (abrasie, incisie, avulsie,
laceratie, puncture, amputatie)
- Abrasie: schaafwond
- Incisie: snijwond met rechte randen
- Avulsie: onvolledige scheiding van de weke delen lagen (scheurwond) waarbij er door
trauma een huidflap ontstaat
- Laceratie: een snede met rafelige randen
- Crush: pletten, beknellen door zwaar voorwerp of machine op lichaamsdeel
- Puncture: penetratie van diverse weefsellagen door scherp voorwerk dat ook in het
lichaam kan zijn blijven steken (bijv. steek- of bijtwonden)
- op systematische wijze een wond beschrijven (bijv. adhv de TIME methodiek)
Tissue: tissue management: vitaliteit van het wondbed beoordelen, locatie, kleur, afmetingen,
diepte
Infection: inflammation and infection control, infectie/geur/kleur wondvocht
Moisture: moisture management (nat, vochtig of droge wond: korsten vertragen
epitheelvorming met 50%), hoeveel wondvocht
Edge: epithelial (edge) advancement, wondranden, tunnels, ondermijningen
Skin: surrouding skin, conditie van omringende huid
Classificatie kan op verschillende manieren:
- Naar etiologie
- Locatie
- Type verwonding of symptomen
- Diepte van de wond en weefselverlies
- Hoe de wond eruit ziet
- Separate gradaties zijn er voor decubitis, brandwonden, diabetische voet, oncologische
ulcera, skin tears, e.d.
Texas (diabetische ulcera) A0 – tm D3: geëpithelialiseerd tot gepenetreerd tot het bot; Met
infectie en/of ischemie.
- uitleggen hoe de normale wondgenezing verloopt en de kenmerken van een gestoorde
wondgenezing benoemen
De normale fases in de wondgenezing:
- Inflammatiefase: 0-2 dagen, coagulatie en hemostase, vasoconstrictie, ontstekingscellen
naar de wond, vorming van voorlopige matrix.
a. Hemostase: begint direct - 8 uur. Vasoconstrictie + fibrineprop. Omringende
weefsels: pro-inflammatoire cytokinen en groeifactoren -> stimulatie
epitheelcellen en rekruteren fibroblasen, neutrofielen en monocyten.
b. Inflammatie: 3 dagen, cellen in en rond de wond: cytokines & groeifactoren ->
initiatie ontstekingsreactie. Hierdoor vasodilatatie van omliggende bloedvaten,
meer witte bloedcellen (macrofagen en granulocyten) naar wondgebied. Witte
bloedcellen ruimen bacteriën en beschadigd weefsel op (fagocytose) ->
vermindering inflammatie en voorbereiding op herstelfase.
, - Proliferatiefase: 3-28 dagen, celdeling en differentiatie van cellen, angiogenese (vorming
nieuw bloedvat uit bestaand bloedvat), collageensynthese, epitheelvorming en vorming van
definitieve matrix.
- Remodelleringsfase: 28 dagen tot ca. 1 jaar, oriëntatie en organisatie van collageenfibrillen,
rijping van definitieve matrix en toename van wondsterkte (rekbaarheid huid).
Tekenen van wondinfectie:
- Roodheid/Erytheem
- Temperatuur/lokale warmte
- Zwelling
- Hypergranulatie (excessief ‘vasculair’ weefsel)
- Bloeding, brokkelig granulatieweefsel
- Nieuwe of verhevigde pijn
- Kleur van het wondvocht
a. Sereus (dun, waterig, helder)
b. Serosanguineus (dun bloederig)
c. Sanguineus (bloederig)
d. Purulent (vies, dik, troebel, geel/bruin/goen)
- Toenemende slechte geur
- Vertraging wondgenezing
- Epitheel bruggetjes en holtes in granulatieweefsel
- Fluctuatie/pusretentie/probe to bone+
- Wisselende bloedsuikers
- Leukocyten verhoogd, CRP verhoogd, BSE verhoogd
- Positieve wondkweek
- de factoren die wondgenezing vertragen of belemmeren benoemen en uitleggen.
- De aanwezigheid van niet vitaal weefsel (necrose, fibrine)
- Bacteriële infectie
- Verstoring in vochtmanagement
- Verstoorde biochemische balans en cellulaire dysfunctie
- Onderliggend lijden (diabetes mellitus, medicijngebruik en vaatlijden)
- De belemmeringen bij de patiënt in het kader van therapietrouw
Risico factoren voor verstoring wondgenezingsproces:
Intrinsiek
Lokaal:
- Ateriële insufficiëntie
- Veneuze insufficiëntie
- Oedeem
- Necrose
- Maligniteit
Systemisch:
- Ouderdom
- Anemie
- Chronische ziekten:
* immuunstoornissen
* kanker
* obesitas
* metabole afwijkingen
- Erfelijke ziekten (bijv. ED/M. Werner)
, Extrinsiek
Lokaal
- Infectie
- Bestraling
- Vreemd lichaam
- Druk
Systemisch
- Roken
- Medicatie
- Ondervoeding
- een behandelvoorstel doen voor verschillende soorten wonden (o.a. geïnfecteerde wonden)
EHBO, Reinigen, stelpen bloeding, druk uitoefenen (direct/indirect), naar HA/SEH.
MIST:
Mechaniscm injury: hoe is het letsel ontstaan
Identified injury: welke letsels of ziekte vermoed je
Signs: welke symptomen heb je gezien
Therapy: wat heb je al gedaan
Biofilm is een compelxe polymicrobiële populatie van micro-organisme, ingebed in een
zelfgeproduceerde matrix van extracellulaire polymere substanties.
Basis voor wondgenezing DIME-S
Debridement: basis is schone wondbodem
Infectie voorkomen/bestrijden
Moisture: vochtig wondmilieu creëren
Edge: wondrand bescherming, inzet van huidstimulerende middelen, groeifactoren, plastieken,
zilvernitraat.
S: behandeling huid, infecties, eczeem, oedeem, etc.
1. Wondrand bescherming bij kans op beschadiging huid
, 2. Primaire wondbedekker keuze: in debriderend effect, bestrijden infectie, dan wel creëren vochtig
wondmilieu
3. Secundair verband door regulering/opvang wondvocht
4. Fixatie verband
Cave: comfort, huid beschermen, pijn voorkomen en bestrijden, geur verhelpen
Debrideren:
- Autolyse: vochtig wondmilieu, hydrogel
- Mechanisch: wet tot dry, VAC-pomp, hydrojet
- Osmotisch: Alginaten, honing, suiker
- Enzymatisch: collagenese (novuxol)
- Chemisch: eusol
- Biologisch: maden
- Chirurgisch/scherp: jullie/wij
- het tetanusprotocol beschrijven en uitleggen