Een samenvatting van het boek Jellema 6B - Installaties Werktuigbouwkundig en gas van D.J. Hengeveld en J.H. van Zanten 2e druk. De hoofdstukken 11 en 12 zijn samengevat.
Jellema 6B, Installaties - werktuigbouwkundig en gas
Hoofdstuk 11: energiehouding
Een mens heeft behoefte aan een ruimte die is afgescheiden van het buitenklimaat, om zich te
beschutten tegen regen, wind, koude en warmte. De beschutting tegen het buitenklimaat mag niet
absoluut zijn, want uitzicht, daglicht en contact met buiten dragen bij aan het menselijke
welbevinden. Het binnenklimaat moet geschikt zijn voor de activiteiten die de mens beoogt te
verrichten. Het binnenklimaat wordt bepaald door de wensen ten aanzien van behaaglijkheid en
comfort.
Inleiding
De mens zoekt beschutting tegen het buitenklimaat en creëert zijn eigen binnenklimaat. De
buitenschil van gebouwen biedt de gewenste beschutting. Er moeten openingen in de buitenschil
aanwezig zijn om daglicht toe te laten en contact met de omgeving mogelijk te maken. De
gebouwschil geeft beschutting, maar staat niet garant voor een behaaglijk binnenklimaat.
Om aan de comfortwensen van de mens tegemoet te komen, worden installaties in gebouwen
geplaatst, zoals verlichtingsinstallaties, audiovisuele installaties, computer, wasmachines en
droogtrommels. Apparatuur levert het gewenste comfort, maar gebruikt elektrische energie waarvan
een deel in warmte wordt omgezet, wat het binnenklimaat beïnvloedt. In de zomer doet de
warmteproductie van apparatuur afbreuk aan een behaaglijk binnenklimaat.
Met behulp van werktuigbouwkundige installaties kan er een behaaglijk binnenklimaat gecreëerd
worden. Zuinig omgaan met energie is een maatschappelijke verantwoordelijkheid, die in NL in de
wet (Bouwbesluit) is vastgelegd. De hoeveelheid energie die nodig is voor een geschikt
binnenklimaat is afhankelijk van het ontwerp van het gebouw en de gebouwinstallatie.
11.1 Streven naar evenwicht tussen eisen en energiegebruik
Het gebruik van het gebouw, het gebouw- en installatieontwerp moeten op elkaar worden
afgestemd om een gebouw te krijgen met een goede warmtehuishouding:
• Behaaglijk binnenklimaat geschikt voor beoogde activiteiten;
• Laag energiegebruik.
Er moet worden gestreefd naar evenwicht tussen het gebruik van het gebouw en het ontwerp en de
installatie om verantwoord met energie om te gaan. De functie van het gebouw bepaalt in
belangrijke mate het energiegebruik.
Voorbeeld: een gebouw met veel glas heeft in de winter een grote warmtebehoefte en in de zomer
een warmteoverschot.
Bepalend voor een goed evenwicht uit oogpunt van warmtehuishouding zijn:
• Gebruikerseisen (gebouw moet geschikt zijn om beoogde bedrijfsproces adequaat te laten
plaatsvinden);
• Wettelijke eisen.
Afhankelijk van de eisen die voortvloeien uit het beoogde gebruik (gebouwfunctie), moet er in het
gebouw- (gebouwconcept) en installatieontwerp (installatieconcept)
andere keuzen worden gemaakt: er moet evenwicht zijn tussen de
eisen en het gebouw- en installatieconcept.
Figuur 11.1 illustreert dat het gebouw- en installatieontwerp samen
het gewenste binnenklimaat moeten waarborgen. Integratie van het
gebouw- en installatieontwerp is gewenst.
,Gebouwen en installaties kunnen worden ingedeeld in typen met een soortgelijk gedrag ten aanzien
van de warmtehuishouding. De keuze voor een type gebouw en type installatie wordt bepaald door
de te stellen eisen. Wettelijke eisen kunnen leiden tot andere keuzen of maatregelen dan
gebruikseisen.
Wettelijk eisen -> moet aan worden voldaan
Gebruikerseisen -> moet zo goed mogelijk aan worden voldaan.
In onderstaand figuur 11.2 zijn de meest essentiële factoren weergegeven die bepalend zijn voor:
• Gebruikerseisen;
• Wettelijke eisen;
• Gebouwontwerp;
• Installatieontwerp.
De warmtehuishouding van een gebouw wordt besproken aan de hand van de energiebalans van
een gebouw. Een energiebalans kan op verschillende manieren worden uitgewerkt:
• Behaaglijkheid uitgedrukt in gewogen temperatuuroverschrijdingsuren (GTO);
• Energieprestatienormering (EPN).
11.2 Gebruikers- en wettelijke eisen
11.2.1 Gebruikerseisen
Gebruikerseisen zijn privaatrechtelijk van aard.
Gebruikerseisen → worden in het PvE tussen partijen overeengekomen en hebben tot doel dat het
gebouw zij beoogde functie vervult. In het PvE wordt vastgelegd waar de ruimten geschikt voor
moeten zijn en wat de ruimtebehoefte voor elke activiteit is.
De geschiktheid wordt bepaald door het binnenklimaat wat betreft temperatuur, luchtvochtigheid
en daglichttoetreding en de aanwezigheid van voorzieningen, zoals telecommunicatie, elektra- en
transportvoorzieningen. Het gebouw moet een behaaglijk binnenklimaat hebben. Mogelijk verlangt
de opdrachtgever naar een gebouw dat past bij het imago van de organisatie. Een organisatie die
openheid nastreeft, heeft vaak een voorkeur voor een gebouw met veel glas in de gevel en veel
marmer.
, Sterk bepalend voor de warmtehuishouding zijn de volgende gebruikerseisen:
• Beoogde gebruik of gebouwfunctie;
• Beschikbare budget;
• Mate van behaaglijkheid (figuur 11.3);
• Flexibiliteit.
Het is mogelijk hogere eisen te stellen dan de wettelijke eisen. Enkel eisen (met invloed op de
warmtehuishouding) zijn:
• Verhoogde warmte-isolatie;
• Verbeterde luchtdichtheid.
Behaaglijkheid
Een mens probeert zijn lichaamstemperatuur constant te houden en moet daartoe warmte afgeven
aan zijn omgeving.
• Warmteafgifte van een rustend mens bedraagt ongeveer 80W.
• Warmteafgifte bij kantoorwerk ongeveer 105W.
• Warmteafgifte bij sporten ongeveer 800W.
Op vier manieren kan een mens warmte afgeven,
figuur 11.4, door:
• Convectie;
• Straling;
• Verdamping;
• Geleiding.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anouk_feij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
