Samenvatting van hoofdstuk 2 en 3 vanuit het boek; Bevorderen van gezondheid en gezond gedrag. De samenvatting is gemaakt voor het vak gezondheidsbevordering, module 6.
Bevorderen van gezondheid en gezond gedrag
Hoofdstuk 2; Determinanten die (gezond) gedrag verklaren
Waarom is een gedragsverandering niet eenvoudig?
Een groot deel van ons gedrag vindt automatisch plaats. Het is lastig om deze vaste patronen te
doorbreken. Veel gedrag zetten we ook bewust in, zoals bewegen. Je kiest er namelijk bewust voor
om iedere dag iets aan beweging te doen (bijvoorbeeld fietsen, wandelen of een sport uitoefenen).
Welke determinanten (factoren) spelen een rol bij een gedragsverandering?
Er zijn een aantal theorieën en modellen die in kaart brengen welke determinanten (threat –
expectations – cues to actions) van invloed kunnen zijn op het in stand houden van bepaald gedrag.
2.1 Inspelen op automatisch gedrag
2.1.1 Gecontroleerd en automatisch gedrag
Gecontroleerd gedrag heeft betrekking op gedrag waarover de persoon nadrukkelijk heeft
nagedacht, omdat er een duidelijke trigger is (de gezondheid is verslechterd), of omdat hij ervan
overtuigd is dat ander gedrag beter voor hem is. De ontvanger is gemotiveerd om de boodschap te
verwerken. Dit is een bewuste route van beïnvloeden naar gezonder gedrag.
2.1.2 Landscaping
Verandering van automatisch gedrag werkt volgens andere principes dan verandering van
gecontroleerd gedrag. Automatisch gedrag vertoon je zonder dat je daar een duidelijk doel aan
koppelt. Dit gedrag is veelal onbewust en daarom lastig te veranderen. Om automatisch gedrag te
kunnen beïnvloeden wordt gebruik gemaakt van tekst, beeld, geluid of geur. Deze neem je vaak
onbewust tot je en daar handel je dan soms ook naar. Het inspelen op automatisch gedrag wordt
landscaping genoemd: het aanbrengen van visuele aanwijzingen of cues die leiden tot het
automatisch en niet-intentioneel in gang zetten van gewenst gedrag.
Een aantal voorbeelden van factoren die kunnen prikkelen om gedrag aan te passen:
- Zichtbaarheid (een lichtspoor leidt naar de trap in plaats van de lift)
- Wederkerigheid (wanneer iemand iets voor jou doet, ben je geneigd om iets terug te doen)
- Schaarste (bijvoorbeeld er zijn nog 2 kamer beschikbaar, je boekt snel)
- Sympathie (je wilt tegemoetkomen aan de ander omdat je hem/haar sympathiek vind)
2.1.3 Nudging
Wanneer je je doelgroep een duwtje in de juiste richting geeft, noemen we dat nudging. Nudging
gaat uit van het idee dat we de meeste keuzes automatisch maken en er niet te veel over nadenken.
Het maakt het gewenste gedrag makkelijker en het ongewenste gedrag moeilijker. Bijvoorbeeld het
gebruiken van een ontbijtbord i.p.v. dinerbord, hierdoor schep je minder op, maar niemand
weerhoudt jou er van om twee keer op te scheppen.
Een ander begrip is priming: een automatische verbinding tussen prikkels en gedrag uit een verleden
manifesteert zich later opnieuw. Bijvoorbeeld een opgeruimde omgeving met een zichtbare
prullenbak nodigt uit om je afval in de prullenbak te doen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rienalda. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
