Samenvatting Burgerschap – Vitaal Burgerschap
Thema 1 Leefstijl
Hoofdstuk 1 Gezonde leefstijl
1.1 Leefstijl:
Je bepaalt zelf hoe je leeft: je kiest wat je eet, wanneer je gaat slapen, wat je in je
vrije tijd gaat doen en met wie je omgaat. De manier waarop je leeft noem je je
leefstijl. Je leefstijl beïnvloedt je gezondheid, veel roken en weinig bewegen zorgt
bijv. voor een slechte conditie. Dit kan ook ernstiger worden, je kan hartproblemen
krijgen als je ongezond eet.
1.2 Eten en drinken:
Voorbeelden van voedingsstoffen zijn eiwitten, koolhydraten, vitaminen en water. In
soorten voedsel zitten verschillende voedingsstoffen. In brood zit bijv. veel
koolhydraten en in groenten veel vitaminen.
Gevarieerd eten is dus belangrijk volgens de Schijf van Vijf. Deze schijf laat zien
wat je per dag ongeveer moet eten en drinken. Ieder vak heeft zijn eigen
voedingsproducten. Wat gezond is volgens de Schijf van Vijf is:
- Eet veel groente en fruit
- Eet minder vlees en meer plantaardig voedsel
- Eet genoeg zuivel, zoals melk en yoghurt
- Drink voldoende, zoals water of thee
Te veel van een bepaalde stof binnenkrijgen is ook niet goed, zoals te veel suiker en
zout, dit kan schadelijk zijn. Het is gezond om regelmatig en voldoende te eten, dus
op vaste momenten en niet te veel of te weinig. Hoeveel je nodig hebt hangt af van
je geslacht, leeftijd, gewicht, lengte en hoeveel je aan beweging doet.
1.3 Bewegen:
Door regelmatig te bewegen krijg je meer energie en een beter
uithoudingsvermogen. Je hebt hierdoor ook minder kans op
gezondheidsproblemen, zoals suikerziekte of hart- en vaatklachten.
De overheid heeft beweegrichtlijnen opgesteld, om te zorgen dat mensen genoeg
bewegen. Dit geeft aan hoeveel je minimaal moet bewegen om ‘gezond’ te blijven.
Door regelmatig te sporten krijg je een betere conditie en spierkracht. Sporten kan
ook voor sommigen stressklachten verminderen. Ook is het een sociale functie, als je
in een team speelt en met anderen traint.
, Jeugd (4 t/m 17 jaar) Volwassenen (18 jaar of
ouder)
Matig of zwaar
intensieve inspanning 1 uur per dag 150 minuten per week
(fietsen, voetballen)
Spier en
botversterkende
activiteiten 3 keer per week 2 keer per week
(krachttraining,
traplopen)
Stilzitten (gamen, tv
Niet te veel Niet te veel
kijken)
1.4 Slapen:
Tijdens je slaap herstelt je lichaam zich van de inspanningen van die dag, je
verwerkt in je slaap de dingen die je hebt meegemaakt. Genoeg slapen is dus
belangrijk, zeker wanneer je veel lichamelijke inspanning hebt gedaan of wanneer je
je een week moet concentreren voor de examenweek. Op vaste tijden naar bed gaan
en opstaan is hierbij belangrijk. Volwassenen hebben ongeveer 8 uur slaap nodig en
jongeren tussen de 13 en 18 ongeveer 9 uur.
1.5 Balans:
We eten niet altijd gezond, zoals een keer fastfood eten. Dit is niet erg, zolang je dit
maar niet te vaak doet. Een gezonde leefstijl betekent ook dat je een balans vindt
tussen gezonde en ongezonde keuzes.
Hierbij hoort ook balans tussen werk, school en ontspanning. Je moet genoeg
besteden aan je werk en opleiding, maar je moet ook denken aan je rust. Je maakt
ook keuzes over hoe je je vrije tijd wil besteden. Elke week uitgaan of juist elke
avond gamen, dit kan invloed hebben op je gezondheid en zelfs op je opleiding, werk
of sociale leven.
Sociale media kunnen een grote rol spelen, mensen zijn er zoveel mee bezig dat
het ten koste gaat van andere dingen. Dit kan resulteren in slecht slapen of veel
afleiding.
Begrippen:
Beweegrichtlijnen = Advies van de overheid over hoeveel je moet bewegen om
gezond te blijven
Leefstijl = De manier waarop je leeft
,Hoofdstuk 2 Genotmiddelen
2.1 Genotmiddelen:
Genotmiddelen zijn middelen die je gebruikt vanwege de aangename of
stimulerende werking, zoals drugs, alcohol en tabak. Je gaat je bijvoorbeeld
ontspannener, energieker of vrolijker voelen. Als je te vaak of te veel er van gebruik
maakt, kan dat je gezondheid ernstig beschadigen.
Drugs is een verzamelnaam voor stimulerende, verdovende en hallucinerende
middelen. De middelen die in Nederland als drugs worden beschouwd staan in de
Opiumwet. Het produceren, verhandelen of bezitten van drugs is verboden. In de
Opiumwet wordt er onderscheid gemaakt tussen harddrugs en softdrugs.
Harddrugs zijn middelen waarvan de overheid heeft bepaald dat ze te gevaarlijk zijn
om te gebruiken, zoals cocaïne en xtc. In xtc zit MDMA, dit zorgt ervoor dat je meer
energie krijgt. Je voelt je blij en gaat muziek en kleuren waarderen. Dit wordt vaak
gebruikt als partydrug op festivals.
Als je harddrugs gebruikt, in bezit hebt, produceert of verkoopt kun je ervoor gestraft
worden. Het gebruik kan ernstige gevolgen hebben, een overdosis kan ervoor
zorgen dat je buiten westen raakt of overlijdt. Ook zijn harddrugs erg verslavend.
Softdrugs zijn middelen waarvan de overheid heeft bepaald dat ze minder gevaarlijk
zijn dan harddrugs, zoals hasj en wiet. Officieel is het verboden, maar het gebruik
ervan wordt niet bestraft, het wordt gedoogd. Een gedoogbeleid houdt in dat de
overheid een bepaalde overtreding niet bestraft. Coffeeshops mogen softdrugs
verkopen, ze moeten hierbij wel aan strenge regels voldoen. Hasj en wiet kunnen
psychische problemen veroorzaken als je het te veel gebruikt, het is ook
verslavend.
In Nederland is alcohol toegestaan. Je mag het niet kopen of bij je hebben als je
onder de 18 bent. Alcohol heeft invloed op je gedrag, je denkt bijv. minder na over
dingen die je zegt of doet. Je hebt ook minder controle en verlegt je grenzen
eerder. Je doet dingen waar je achteraf misschien spijt van krijgt. Je
reactievermogen gaat ook achteruit, daarom is het verboden om een auto, scooter
of fiets te besturen als je alcohol op hebt.
Er zitten ook gezondheidsrisico’s aan, als je te veel op een avond drinkt kun je
bewusteloos of in coma raken. Lange tijd veel alcohol drinken kan ook je lever,
hersenen, hart en maag aantasten. Voor jongeren is dit extra schadelijk, omdat de
hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Het is ook verslavend.
Tot slot tabak, het wordt vaak als sigaret of shag gerookt. Het kopen van tabak is
verboden voor mensen onder de 18. Nicotine, de stof in tabak, kan een opwekkend
of ontspannen gevoel geven. Ook is het negatief voor je gezondheid, het beschadigt
je luchtwegen waardoor je conditie achteruitgaat. Op lange termijn verhoogt het de
kans op longkanker en hart- en vaatziekten. Nicotine is heel verslavend.
, Het drinken van alcohol en het roken van tabak is dus niet verboden voor mensen
van 18 of ouder, maar de overheid wil het gebruik ervan wel ontmoedigen. De
overheid maakt bijv. wetten om het gebruik te verminderen. Er is een wet die bepaalt
dat winkels en cafés een vergunning moeten hebben om alcohol te verkopen.
Ook is er een rookverbod in openbare ruimtes, zoals cafés en scholen. Daarnaast
heft de overheid accijns over alcohol en tabak. Dit is een extra belasting op
producten die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid of voor het milieu. Hierdoor
is alcohol en tabak duur. Tot slot steunt de overheid campagnes om het gebruik te
verminderen.
2.2 Verslaving:
Je hebt een verslaving als je ergens niet meer zonder kunt. Handelingen kunnen
ook verslavend zijn, dit zijn dingen die je een goed gevoel of een kick geven. Zoals
gamen, gokken of pokeren met geld. Er is geestelijke verslaving en lichamelijke
verslaving.
Geestelijke verslaving betekent dat je verlangt naar het genotmiddel of de
handeling. Je voelt je niet fijn als je het genotmiddel niet kunt gebruiken of de
handeling niet kunt doen. Iemand die bijv. verslaafd is aan alcohol voelt zich niet
prettig als hij op momenten niet kan drinken.
Lichamelijke verslaving betekent dat je lichaam afhankelijk is van een genotmiddel
of handeling. Wanneer je er mee stopt krijg je ontwenningsverschijnselen, zoals
trillen, hoofdpijn of misselijkheid. Er is ook sprake van tolerantie, dit betekent dat je
steeds meer van een genotmiddel nodig hebt om hetzelfde effect te krijgen.
Verslaving kan grote gevolgen hebben voor je gezondheid en je dagelijks leven. Je
kunt je door de drang onprettig en onrustig voelen. Ook kun je
concentratieproblemen krijgen, waardoor je op het werk niet meer goed kunt
functioneren. Anderen verliezen bijv. het contact met vrienden en familie. Op den
duur kan dit ervoor zorgen dat iemand zijn baan kwijtraakt, financieel in de
problemen komt of geïsoleerd raakt.
Bij gamen gaat het om het verder komen in het spel, als dat lukt word je er vaak voor
beloond, wat een kick geeft. Aan dat gevoel kun je verslaafd raken.
Als je moeite hebt om van een genotmiddel af te komen is het verstandig om hulp te
zoeken. Je kunt er over praten met vrienden, familie, vertrouwenspersonen of met
collega’s op je werk. Als dit niet helpt kun je professionele hulp zoeken bij een
instelling zoals de GGZ en Jellinek. Zij houden zich bezig met verslavingszorg en
helpen je bijv. door middel van therapie.
