Bipolaire stoornis
★ Kenmerken en classificatie
Beloop
Bij een bipolaire stoornis lijdt iemand aan sterke schommelingen in de stemming. Er treden
terugkerende, langere periodes op met of een te uitgelaten stemming met overactiviteit
(manie) of een zeer sombere stemming (depressie).
Het is dus een ziekte met manische en depressieve periodes. De stemmingswisselingen
kunnen af en toe optreden, met periodes van een normale stemming tussendoor. Ze kunnen
ook snel achter elkaar optreden. Soms kan de manie op de voorgrond staan, bij anderen juist
de depressieve periodes.
Bipolaire stemmingsstoornissen kunnen zich op iedere leeftijd voordoen, maar beginnen het
vaakst bij jongvolwassenen. Ongeveer 1 procent van de bevolking lijdt aan een bipolaire
stoornis. Het krijgen van stemmingsstoornissen is deels erfelijk bepaald, maar ook
karaktereigenschappen of sociale oorzaken kunnen een rol spelen bij het ontstaan van de
aandoening.
Beloop: het beloop van de bipolaire stoornis vertoont sterke interindividuele variatie. Meestal
begint de stoornis met een of meer depressieve episoden. Sommige patiënten hebben in de
loop van hun leven slechts enkele episoden van manieën en depressies. Zij functioneren
tussendoor zonder problemen, andere maken juist frequente recidieven door. Bij de meeste
patiënten overheersen de depressieve episoden in frequentie en duur.
Variatie stemming periode enkele dagen tot maanden.
Bij de meeste patiënten overheersen de depressieve episoden in frequentie en duur. Geschat
wordt dat zonder behandeling manische episoden gemiddeld ongeveer twee maanden duren,
, depressieve episoden twee tot vijf maanden en gemengde episoden vijf tot twaalf maanden.
Kortere episoden (uren tot dagen), maar ook langere (van verscheidene jaren) zijn echter
zeker geen uitzondering.
Symptomen bipolaire depressie
- De klinische presentatie van een depressieve episode is niet wezenlijk anders dan die van een
unipolaire depressie.
- Kernsymptomen zijn: FK
➔ sombere stemming
➔ vermindering van interesse of plezier in bijna alle activiteiten gedurende minimaal 2
weken.
➔ afgenomen of toegenomen eetlust
➔ gewicht/slaapproblemen
➔ vermoeidheid, verlies van energie
➔ gevoelens van waardeloosheid of overmatige schuld of terugkerende suïcidale
gedachten.
➔ concentratieproblemen of vertraagd denken
❖ Toch is er een verschil in de onderscheid tussen bipolaire depressie en unipolaire
depressie;wat ?
- Bipolaire depressie begint vaak op een jongere leeftijd ten opzichte van de unipolaire
depressie (jongvolwassenen- 24 jaar)
- Heeft frequente episodes van kortere duur
- abrupte begin en einde (abrupt oneset and offset)
- het is gelinkt aan de comorbiditeit van verslaving en wordt getriggerd door stressoren in een
vroeg stadium.
- heeft meer postpartum risico.
- Atypische symptomen van hypersomnia, labiliteit (emotionele instabiliteit) en
gewichtsstoornis komen 90% voor bij episodes; veelvuldiger dan bij unipolaire depressie→
bij de unipolaire depressie komt het bij 50% van de patiënten voor.
- Psychosis/ psychomotor vertraging, katatonie→ vormen ook meer een karakteristiek voor
bipolaire depressie dan voor unipolaire depressie.
- Familiegeschiedenis van mania→ relevante indicator voor bipolaire depressie.
- STAHL Hints: geen respons op antidepressiva's (snelle herstel), bijwerkingen (agitatie,
anxiety en insomnia), hoge frequentie van depressieve symptomen
Katatonie is een syndroom wat gekenmerkt wordt door motorische symptomen, inactief gedrag
('terugtrekgedrag'), opwinding en bizar (zich herhalend) gedrag.
Symptomen manie
Men spreekt van een manische episode bij een voortdurende verhoogde of prikkelbare
stemming die minimaal 1 week duurt.
Dit kan gepaard gaan met symptomen van:
➔ sterk verhoogde gevoel van eigenwaarde of grootheidsideeën
,➔ verminderde slaapbehoefte
➔ toegenomen spraakzaamheid
➔ verhoogde afleidbaarheid
➔ toegenomen activiteit en energieniveau
➔ zich verliezen in bezigheden met een groot kans op negatieve gevolgen (ongeremde
koopwoede, wisselende seksuele contacten en zakelijk onverstandige investeringen).
➔ Soms treden ook psychotische episoden op met wanen en hallucinatie→ 75% bij acute mania.
, Onderscheid tussen de bipolaire I- en de bipolaire II-stoornis
● Bipolaire stoornis I: tenminste 1 manische episode moet aanwezig zijn, voordat men kan
spreken of Bipolaire stoornis I. Hoewel de major depressieve episodes typische zijn, hoeven
ze niet aanwezig te zijn voor de diagnose.
STAHL: manische episodes of gemengde episodes van manie + depressie, vaak gevolgd door
een depressieve episode. Patiënten met bipolaire I kunnen ook snelle omschakelingen
(switches) hebben van manie en depressie en omgekeerd→ dit gebeurt tenminste 4 keer per
jaar, maar kan dus ook frequente voorkomen.
● Bipolaire stoornis II: tenminste 1 hypomanische episode en 1 major depressieve episode is
nodig voor de diagnose.
STAHL: Bipolaire stoornis II gekarakteriseerd door tenminste 1 episode van hypomania dat
gevolgd wordt door een depressieve episode.
