Samenvatting
samenvatting geschiedenis boekje 'Strijd om Europa' vwo, geschiedenisplaats
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
samenvatting geschiedenis boekje 'Strijd om Europa' vwo, geschiedenisplaats
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Strijd om EuropaInternationale betrekkingen en oorlogvoering
Hoofdstuk 1: Karel de Grote en Europa
Paragraaf 1: De opkomst van Karel
Deelvraag: hoe kwam Karel aan de macht?
Rond 1 december 753 trok een klein gezelschap over de 2476 meter hoge Alpenpas tussen Italië en Frankrijk.
De eeuwenoude Romeinse weg was er slecht aan toe en kon elk moment onbegaanbaar worden door sneeuw
en ijs. Nog opmerkelijker dan het late tijdstip was het feit dat de bisschop van Rome erbij was – de eerste paus
die zich over de Alpen waagde.
Over de Alpen
De bisschop van Rome ging hulp vragen tegen de Langobarden, die vanuit Noord-Italië Rome bedreigden. De
paus regeerde de stad in naam van de Byzantijnse keizer, maar het Byzantijnse rijk verkeerde in crisis en was
niet in staat zijn Italiaanse bezittingen te verdedigen. Daarom zocht hij nu steun bij Pippijn, de koning der
Franken.
Het christelijke Frankenrijk (Francië) was 250 jaar eerder gesticht door Clovis. De kerngebieden waren Austrasië
en Neustrië, die meestal elk een eigen koning hadden. Austrasië omvatte Noordoost-Frankrijk, Oost-België en
het Duitse Rijnland; Neustrië besloeg de rest van Noord-Frankrijk. Vanuit deze twee koninkrijken overheersten
de Franken in meer of mindere mate heel Francie.
Francië was bestuurd door de Merovingers, zoals Clovis’ nakomelingen werden genoemd. Maar toen Pippijn
koning werd, werden de Merovingers al lang overvleugeld door hun hofmeier, het hoofd van hun hofhouding.
Pippijns voorouders waren sinds 600 hofmeiers in Austrasië. Sinds het eind van de 7e eeuw domineerden ze
ook Neustrië. Om zijn positie te verstevigen, vroeg Pippijn de paus of het niet beter was als de machtigste man
– hijzelf dus – ook koning was. De paus liet hem daarop in 751 tot koning zalven. Daarmee begon de
Karolingische dynastie, genoemd naar Pippijns vader Karel Martel.
In ruil voor de hulp van de paus trok Pippijn drie jaar later de Alpen over, versloeg de Langobarden en gaf
Midden-Italië aan de paus.
Jaar in, jaar uit voerde hij oorlog in Aquitanië om daar zijn gezag af te dwingen. Toen hij in 768 overleed, had hij
Aquitanië net onderworpen en kon hij een min of meer verenigd rijk overdragen.
Naar Germaanse gebruik verdeelde Pippijn zijn rijk onder zijn zoons: Karel en Karloman. Beiden waren
ontevreden met hun erfdeel. Ze moesten eerst hun eigen gebied onder controle krijgen, maar toen Karel een
nieuwe opstand in Aquitanië had onderdrukt, leek oorlog tussen de broers onvermijdelijk. Maar op 4 december
771 stierf Karloman onverwachts. Zodra Karel dat hoorde, snelde hij naar diens graf en liet Karlomans vazallen
trouw zweren aan hemzelf. Op 29-jarige leeftijd was Karel de Grote (742-814), zoals hij genoemd zou worden,
de dominerende figuur tussen de Atlantische kust, de Pyreneeën en de Rijn.
Paragraaf 2: Karels veroveringen
Deelvraag: welke oorlogen voerde Karel, wat waren zijn motieven en waardoor was hij succesvol?
In 772 stuitte Karel de Grote tijdens de oorlog met de Saksen op de Irminsul, een heiligdom gewijd aan de
oorlogsgod Irmin. Het was een enorme holle eik, die volgens de Saksen het hemelgewelf droeg en hemel en
aarde verbond. Alsof hij een missionaris was, besloot Karel het heiligdom om te hakken. Het goud en zilver dat
daar geofferd was aan de goden, nam hij mee.
De Saksische oorlogen
De vernietiging van de Irminsul illustreert dat Karel een kruisvaarder was, een krijgsheer die streed voor de
verbreiding van het christendom. Daarbij had hij meer succes dan wie dan ook.
Toen Karel alleenheerser werd, stond zijn rijk er al goed voor. Hij had de steun van de kerk en het islamitische
gevaar was geweken. Rond 730 had zijn grootvader Karel Martel de schijnbaar eindeloze opmars van de
Moorse legers bij de Loire in Midden-Frankrijk gestuit. Ze hadden zich teruggetrokken achter de Pyreneeën,
maar waren een bedreiging gebleven, tot in 750 het islamitische wereldrijk uiteenviel. De Spaanse moslims
werden sindsdien door interne strijd verzwakt.
Het grootste gevaar kwam nu uit het noorden en oosten. Van daar trokken Germaanse stammen al eeuwen
moordend en plunderend naar het westen – ook de Franken waren zo Gallië ingekomen. De Germanen zelf
, werden weer opgejaagd door Slavische stammen en nomadische volkeren die vanuit de Aziatische steppen
naar het westen trokken. Ook in het noorden en oosten was de Frankische positie al voor Karel koning werd,
versterkt. De kerstening van volkeren als de Friezen en de Beieren was al op gang gekomen. Maar vooral de
Saksische stammen uit Noord-Duitsland maakten de grens nog onveilig. Zodra Karel de alleenheerschappij had
veroverd, viel hij hen aan. Van 772 tot 785 trok hij elk jaar tegen hen ten strijde. De Franken waren militair
superieur, maar hadden moeite hun veroveringen vast te houden. In veroverd gebied lieten ze versterkingen
achter, bouwden er kerken en kloosters en dwongen de bevolking zich te bekeren, maar de Saksen bleven
opstandig. Zo ontstond een wrede uitputtingsoorlog.
Uiteindelijk probeerde hij het verzet te breken met concessies. Hij bood de Saksische leider Widukind vrede
aan als hij zich bekeerde. Met Kerstmis 785 was het zo ver en liet Widukind zich bij Karel in de Ardennen dopen.
Maar tien jaar later laaide het verzet weer op en begon een nieuwe reeks oorlogen. Met strenge maatregelen
stelde Karel nu orde op zaken. In grote gebieden liet hij de Saksische bevolking deporteren en vervangen door
Frankische en Slavische kolonisten. Pas in 802, dertig jaar na het begin van de Saksische oorlogen, was het
verzet gebroken.
Keizerrijk
Net als zijn vader vocht Karel op verzoek van de paus ook tegen de Langobarden. In 773 trok hij de Alpen over
en belegerde hun hoofdstad Pavia. Toen die in 774 viel, voegde hij Noord-Italië bij zijn rijk en liet hij zich kronen
tot koning der Langobarden. In 787 breidde hij zijn rijk uit met Beieren. Dat was al een vazalstaat, maar naar
Karels zin was die te onafhankelijk. Hij viel met drie legers aan, maakte een eind aan de Beierse dynastie en
lijfde Beieren in. Vier jaar later vielen de Avaren Beieren binnen.
Zij waren een gevreesd Mongools ruitervolk. Maar Karel maakte korte metten met hen.
Karel had niet altijd succes. Twee campagnes om het Keltische Bretagne onder controle te brengen, liepen op
niets uit. Ook een operatie ten zuiden van de Pyreneeën werd een fiasco.
Karels mislukkingen deden niets af aan zijn faam als onverslaanbaar krijgsheer. Zijn veroveringen leken
onbegrensd. Rond 800 behoorde heel Europa van de Noordzee tot en met de Pyreneeën, en van de Atlantische
Oceaan tot en met de Oder en Donau tot zijn rijk. Voor het eerst waren grote gebieden voor het christendom
veroverd die nooit tot het Romeinse rijk hadden behoord.
De situatie in West- en Midden-Europa stond in schril contrast tot de problemen in het Byzantijnse rijk. Het
voormalige Oost-Romeinse rijk werd verscheurd door godsdiensttwisten en politieke intriges. Tot afschuw van
de kerk kwam de keizerskroon ook nog in handen van een vrouw. In veler ogen betekende het dat er helemaal
geen keizer meer was. Mede daarom kroonde de paus Karel de Grote in 800 in Rome tot keizer.
Oorlogsmotieven
Karel zijn motieven om voortdurend oorlog te voeren waren voor een deel defensief: hij wilde veilige grenzen.
Net als het Karolingische rijk doordat het zich verdedigde. Maar Karel werd ook gedreven door een missie. Hij
geloofde heilig dat hij de goddelijke opdracht had het christendom te verbreiden en het heidendom te
bestrijden.
Onder invloed van geestelijken als Bonifatius was een militant christendom ontstaan, een compromisloos
geloof, waarvoor de aanhangers alles opofferden.
Verder speelde mee dat de Frankische elite een agressieve moraal had. Niet vrede, maar strijd was een hoog
goed. Overwinningen betekenden bovendien dat de koning zijn krijgers kon belonen met land en buit. Voor zijn
machtspositie was dat wezenlijk. Het Karolingische rijk was geen staat waarvan ambtenaren en militairen de
overheid als vanzelfsprekend dienden. Het was een feodaal rijk, waarin edelen door persoonlijke banden aan
de vorst waren verbonden. Hertogen en andere grootgrondbezitters heersten zelfstandig over hun gebieden.
Zonder hun welwillendheid kon de koning weinig. Karel liet hen een eed van trouw afleggen, waarin ze in ruil
voor de rechten op hun land beloofden hem met raad en daad bij te staan. Elk voorjaar roep hij hen bijeen voor
een krijgsraad.
Dat Karel zoveel oorlogen won, kwam niet in de laatste plaats door zijn superieure krijgsmacht. Vooral zijn
cavalerie was zo sterk dat tegenstanders geen andere keus hadden dan zich te verschansen en verspreide
aanslagen te plegen.
Paragraaf 3: Karels erfenis
Deelvraag: wat waren de gevolgen van de veroveringen van Karel en welke erfenis liet hij na?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmapeerboom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,74. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen