Klinische psychologie
Psychopathologie | 3e editie | Kwartiel 4
ISBN 978-90-01-84624-4
Psychopathologie
Tentamencijfer: 7
Toegepaste Psychologie (Saxion)
Collegejaar 2021-2022
Samengevat door Jacoline Kruijt
H12, H13, H14, H15, H20, H21 en H24
,Voorwoord, disclaimer en literatuurlijst
Mocht je geen zin of tijd hebben om het boek te lezen, maar wel enigszins willen weten en bovenal snappen
waar de stof over gaat? Dan is deze samenvatting wellicht iets voor jou! Deze samenvatting is de opgegeven
tentamenstof in verhaalvorm en geen onduidelijke aantekeningbundel vol betekenisloze termen. Misschien is
deze samenvatting iets langer dan dat je gewend bent, maar je hoeft in ieder geval niet meer het boek in te
duiken. Dat scheelt weer een hoop tijd en ellende, toch?
Deze samenvatting is geschreven in lettertype 10. Ik reken een bepaald bedrag per bladzijde, dus hoe kleiner
het lettertype, hoe goedkoper de samenvatting. Ten slotte is dit document tientallen keren gecheckt op
fouten, zowel wat betreft taal als lay-out. Samenvatten blijft echter mensenwerk, dus bij voorbaat mijn
excuses als er nog dingen in staan die niet kloppen.
Alle kennis en informatie uit deze samenvatting (inclusief overgenomen (aangepaste) tabellen en
afbeeldingen) zijn ten eerste afkomstig uit het boek Klinische psychologie: Theorieën en psychopathologie,
tenzij anders vermeld. (Andere) gebruikte bronnen zijn te vinden in de literatuurlijst hieronder:
Van der Molen, H.T., Simon, E., & Van Lankveld, J. (2015). Klinische psychologie: Theorieën en psychopathologie
(3e editie). Noordhof Uitgevers.
1
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 12: Depressieve- en bipolaire stemmingsstoornissen 3
Hoofdstuk 12.1: De DSM-5 classificatie van stemmingsstoornissen 3
Hoofdstuk 12.2: Depressieve-stemmingsstoornissen 3
Hoofdstuk 12.3: Bipolaire-stemmingsstoornissen 5
Hoofdstuk 12.4: Restcategorieën en nadere omschrijvingen 5
Hoofdstuk 12.5: Assessment 6
Hoofdstuk 12.6: Epidemiologie 7
Hoofdstuk 12.7: Comorbiditeit 7
Hoofdstuk 12.8: Theoretische visies op stemmingsstoornissen 7
Hoofdstuk 12.9: Behandeling 10
Hoofdstuk 13: Angststoornissen 12
Hoofdstuk 13.1: Angst 12
Hoofdstuk 13.2: Angststoornissen 12
Hoofdstuk 13.3: Prevalentie, incidentie en comorbiditeit 14
Hoofdstuk 13.4: Etiologie 14
Hoofdstuk 13.5: Beloop 15
Hoofdstuk 13.6: Taxatie van angst 15
Hoofdstuk 13.7: Behandeling 16
Hoofdstuk 14: Middelgebonden stoornissen en verslaving 19
Hoofdstuk 14.1: Klinisch beeld en diagnose 19
Hoofdstuk 14.2: Prevalentie en diagnostiek 22
Hoofdstuk 14.3: Historisch perspectief 22
Hoofdstuk 14.4: Theoretische modellen 22
Hoofdstuk 14.5: Behandelmogelijkheden 26
Hoofdstuk 15: Somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen 27
Hoofdstuk 15.1: Beschrijving 27
Hoofdstuk 15.2: Prevalentie, comorbiditeit en beloop 28
Hoofdstuk 15.3: Verklaringsmodellen 28
Hoofdstuk 15.4: Diagnostiek 29
Hoofdstuk 15.5: Behandelmogelijkheden 30
Hoofdstuk 20: Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen 31
Hoofdstuk 20.1: Klinisch beeld 31
Hoofdstuk 20.2: Het stadiëringsmodel voor psychotische stoornissen 32
Hoofdstuk 20.3: Het neuropsychische model van psychose 34
Hoofdstuk 20.4: Diagnostiek 35
Hoofdstuk 20.5: Interventies, herstel en rehabilitatie 36
Hoofdstuk 21: Trauma- en stressor-gerelateerde stoornissen 37
Hoofdstuk 21.1: Posttraumatische-stresstoornis 37
Hoofdstuk 21.2: Acute-stressstoornis 38
Hoofdstuk 21.3: Aanpassingsstoornis 38
Hoofdstuk 21.4: Assessment van posttraumatische stress 38
Hoofdstuk 21.5: Epidemiologie en risicofactoren 39
Hoofdstuk 21.6: Etiologie 39
Hoofdstuk 21.7: Behandeling 40
Hoofdstuk 24: Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen 42
Hoofdstuk 24.1: Obsessieve-compulsieve stoornis 42
Hoofdstuk 24.2: Verzamelstoornis 43
Hoofdstuk 24.3: Morfodysfore stoornis 43
Hoofdstuk 24.4: Trichotillomanie en excoriatiestoornis 44
2
, Hoofdstuk 12
§12.1: De DSM-5 classificatie van stemmingsstoornissen
Er kan gesproken worden over een
stemmingsstoornis als een ontstemming Stemmingsstoornissen volgens de DSM-5:
langdurig of extreem is, als er ook andere - depressieve-stemmingsstoornissen
symptomen aanwezig zijn en als het dagelijks - disruptieve-stemmingsdisregulatiestoornis
functioneren hierdoor bemoeilijkt wordt. - depressieve stoornis
- persisterende depressieve stoornis
- premenstruele stemmingsstoornis
Stemmingsstoornissen worden in de DSM-5 - depressieve-stemminsstoornis door een middel/medicatie
in twee aparte hoofdstukken beschreven, - depressieve-stemmingsstoornis door een somatische aandoening
namelijk (1) de depressieve-stemmingsstoornissen - andere gespecificeerde depressieve-stemmingsstoornis
en (2) bipolaire en aanverwante stemmings- - ongespecificeerde depressieve-stemmingsstoornis
stoornissen. De symptomen van de meest - bipolaire stoornissen
voorkomende stemmingsstoornissen kunnen - bipolaire I-stoornis
worden onderscheiden in drie groepen. Deze - bipolaire II-stoornis
stemmingsklachten vormen de basis van de - cyclothyme stoornis
- bipolaire-stemmingsstoornis door een middel/medicatie
verschillende stemmingsstoornissen:
- bipolaire-stemmingsstoornis door een somatische aandoening
1. depressieve episode - andere gespecificeerde bipolaire-stemmingsstoornis
2. manische episode - ongespecificeerde bipolaire-stemmingsstoornis
3. hypomane episode
Er is sprake van een depressieve episode als iemand gedurende een onafgebroken periode van minstens twee
weken symptomen vertoont die minstens bestaan uit een depressieve stemming of uit het verlies aan
interesse en plezier.
Er is sprake van een manische episode wanneer iemand gedurende een onafgebroken periode van minstens
een week vrijwel iedere dag en het grootste gedeelte van de dag een abnormale en aanhoudend verhoogde
prikkelbare stemming heeft en er sprake is van toegenomen doelgerichte activiteiten of energie. Dit beperkt
het dagelijks functioneren ernstig. Tijdens een manische episode zijn minimaal drie van de volgende
symptomen duidelijk aanwezig en opvallend afwijkend van het normale gedrag:
- overdreven uitgelaten of prikkelbare stemming
- abnormale euforie en groot optimisme
- overtrokken gevoel van eigenwaarde
- hyperactiviteit, fysieke onrust en weinig behoefte aan slaap
- spraakzamer; luider en sneller praten dan gewoonlijk (‘moeilijk te onderbreken woorden-stortvloed’)
- gejaagde gedachten en sneller afgeleid
- sterke toename aan activiteiten (zowel wat betreft werk, school als seksueel)
- meer dan gebruikelijk bezig met risicovolle activiteiten, bijvoorbeeld allerlei fantastische invallen en
plannen die vaak associatief worden gebracht
Er is sprake van een hypomane episode wanneer er van dezelfde symptomen sprake is als bij een manische
episode, echter zijn de symptomen minder ernstig in duur en intensiteit. De symptomen minimaal slechts vier
dagen aanwezig, veroorzaken geen grote beperkingen in het dagelijks functioneren en gaan niet gepaard met
psychotische verschijnselen.
§12.2: Depressieve-stemmingsstoornissen
In de Nederlandse taal wordt de term ‘depressieve stoornis’ op twee manieren gebruikt:
i. Als klasse van stemmingsstoornissen die zich onderscheidt van de bipolaire-stemmingsstoornissen.
ii. Binnen de klasse van depressieve-stemmingsstoornissen om de depressieve stoornis aan te duiden.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende depressieve-stemmingsstoornissen:
De disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis wordt gekenmerkt door een aanhoudende prikkelbare
stemming en hevige driftbuien. Deze diagnose wordt alleen toegekend aan personen onder de 18 jaar. Het is
een nieuwe stoornis in de DSM-5, om overdiagnosticering en overbehandeling van bipolaire
stemmingsstoornissen bij deze leeftijdsgroep te voorkomen.
3
