,HC 1 - Het constitutionele kader van rechtsbescherming
tegen de overheid.
Rechtsbescherming tegen de overheid: waar hebben we het over?
Urgenda: mensen claimden dat de overheid meer moest doen aan de klimaatverandering dan het op
dat moment deed, meer CO2 reduceren. Het was een civiele vordering tegen de staat. De Staat is
gehouden om de CO2 gereduceerd te hebben met 25%. Het is een verplichting om maatregelen te
nemen zodat dat doel bereikt kan worden.
Programma aanpak stikstof: De Stikstof zaak van de afdeling bestuursrechtspraak. Hoe kun je
stikstof neutraal bouwen? Er was een programma voor gemaakt. Er hing een systeem door
algoritmen gedreven aan, waarbij als je een vergunning wilde, dat systeem ging berekenen of dat kon
en welke maatregelen dan moesten worden gedaan om de stikstof te evenaren. Is dat wel in
overeenstemming met EU recht? Hoogste rechters moeten een prejudiciële vraag stellen aan het HvJ
van de EU. Het is niet in overeenstemming bepaalden zij. Het programma is onverbindend, de
overheid mag dat niet gebruiken. Toen kwam NL in de stikstofcrisis. Systeem risico indicatie (SyRi):
Rechtbank Den Haag sprak zich hierover uit. Het is een systeem dat risico’s bepaalt i.v.m. fraude. Het
achterhaalt fraude met uitkeringen, belasting enz. Allerlei persoonsgegevens werden door dat
systeem achterhaalbaar. Dat is in strijd met art. 8 van het EVRM. Er is geen fair balance tussen het
doel van de overheid en anderzijds het belang van de burgers.
Terugkeer IS-kinderen: De rechtbank Den Haag heeft zich daarover uitgesproken. Zij bepaalde dat NL
de verplichting heeft om die kinderen met de Nederlandse nationaliteit terug te nemen als hun
ouders naar IS gebied zijn gegaan. Het Hof oordeelde dat het eigenlijk de taak van de rechter te
buiten gaat. Het is een politieke aangelegenheid en de rechter moet zich daarbuiten houden. Maar
een van deze zaken is van de bestuursrechter, de rest zijn civiele vorderingen. RTO heeft dus niet
alleen te maken met de bestuursrechter. De rechter doet ook wel eens uitspraken met een grote
maatschappelijke en politieke impact. Het zijn ook uitspraken die over gevallen gaan waarbij het
systeem van de trias politica (gescheiden machten die samenwerken, checks and balances) onder
druk wordt gezet.
Thierry Baudet zei dat we ons in een dikastocratie bevinden, een rechtenstaat. Hij zegt dat de rechter
tegenwoordig alles bepaalt. Er rijzen vragen over de verhouding tussen rechter en bestuur. De
constitutionele grondslag van RTO, daar wil de docent het ook over hebben.
Rode draad in deze cursus
In dit vak gaat over de waarborgfunctie van het publiekrecht. De borging van de rechtspositie van de
burger in zijn contacten met de overheid geschiedt door: rechtsbescherming bij een onafhankelijke
rechter, maar ook: de normering van het overheidsoptreden door wet- en regelgeving. De normering
van het overheidsoptreden door EU-recht. De normering van het privaatrechtelijk overheidsoptreden
We doen dat door die waarborgfunctie te plaatsen in de ‘multilayered algorithmic state’
Recht op toegang tot de rechter in geschillen met de overheid?
De Grondwet maakt het wel mogelijk sinds 1887. Huidige Grondwet zegt het in artikel 112, tweede
lid. Maar artikel 115 Grondwet bepaalt nog steeds dat administratief beroep mogelijk is (bedoeld als
3
, eindvoorziening!)
Een historisch beladen discussie: Loeff – Struycken → is rechterlijke bemoeienis met het openbaar
bestuur überhaupt wenselijk?
Loeff gaf een soort van Awb als voorstel, lijkt op wat we nu hebben. Dat gaf veel discussie. Vooral
Struyken, hij vond het geen goed idee als de rechter zich zou gaan bemoeien met het bestuur. Het
bestuur is democratisch gekozen en wordt gecontroleerd. Wat heeft de burger van de rechter te
verwachten? Eigenlijk niet veel, want het bestuur heeft beslissingsruimte en daar mag de rechter niet
tussen treden, die ruimte mag het bestuur zelf invullen. De rechter heeft dan ook niet veel aan de
burger te bieden, alleen de grenzen aangeven. Is de burger niet beter af met een controle binnen het
bestuur zelf, zoals administratief beroep. De Grondwet kent dat nog steeds, administratief beroep op
een hoger orgaan (gemeente - gedeputeerde staten) volgens de Awb, alternatief voor de
bezwaarschriftprocedure., waarbij je vervolgens nog verder kon in de rechtspraak, volgens de
Grondwet is het een eindvoorziening als alternatief voor rechtspraak.
Rechter of bestuur? Beslist door het EHRM in de zaak Benthem → het Kroonberoep is in strijd met
artikel 6 EVRM (recht op onafhankelijke en onpartijdige rechter). Je hebt dan geen recht op een
rechter, omdat je dan uitkomt bij een bestuursorgaan door het Kroonberoep. Dat mag niet. In de
Awb werd toen gezegd dat je bij bestuursrechtelijke geschillen altijd terecht kan bij een rechter.
Recht op toegang tot de rechter?
Artikel 6 EVRM: burgerlijke rechten en verplichtingen en strafrechtelijke vervolging→ relevantie voor
het bestuursrecht?
Artikel 47 Handvest: ‘Eenieder wiens door het recht van de Unie gewaarborgde rechten en vrijheden
zijn geschonden (...)’
Onze eigen Grondwet kent zo’n grondrecht op toegang tot de rechter (nog) niet. Maar: Voorstel voor
een nieuw artikel 17, eerste lid, Grondwet is inmiddels in eerste lezing aangenomen door TK en EK:
‘Ieder heeft bij het vaststellen van zijn rechten en verplichtingen of bij het bepalen van de
gegrondheid van een tegen hem ingestelde vervolging het recht op een eerlijk proces binnen een
redelijke termijn voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter’
Burgerlijke rechter of bestuursrechter?
Artikel 112, tweede lid, Grondwet: ‘Geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn
ontstaan kunnen worden opgedragen aan de rechterlijke macht of aan gerechten die niet tot de
rechterlijke macht behoren’
Geschillen die verband houden met de uitoefening van een publiekrechtelijke taak –
publiekrechtelijke rechtsbetrekking
Wij hebben dat laatste strikt opgevat als uitoefening van een publiekrechtelijke bevoegdheid en het
oordeel daarover (in beginsel) aan de bestuursrechter opgedragen. De bestuursrechter als bedoeld in
artikel 1:4 Awb is bevoegd kennis te nemen van geschillen over besluiten (zie artikel 8:1 Awb)
Rechtsbescherming tegen de overheid is echter een gezamenlijke verantwoordelijkheid van
burgerlijke rechter en bestuursrechter.
Waar zit de bestuursrechter?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LLM095. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.