samenvatting geschiedenis H5 van republiek naar verzuilde eenheidsstaat, sprekend verleden. Alle gebeurtenissen zijn goed op een rij gezet en de verbanden tussen de gebeurtenissen zijn goed aangegeven. Zelf heb ik met behulp van mijn samenvattingen het vak geschiedenis afgesloten met een 8.8 in mij...
H5 Van Republiek tot verzuilde eenheidsstaat
KA-22: het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
KA-24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van
de Nederlandse Republiek
KA-34: de opkomst van emancipatiebewegingen
KA-36: opkomst van stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en
feminisme
De nederlanden in de middeleeuwen
- Sinds 925 - NL deel van Duitse rijk, maar bestuur bij hertogen, graven, bisschoppen (eg graaf
Floris V)
- 14e en 15e eeuw: NL meer politieke eenheid, door:
Stedengroei sinds 12e eeuw, doorgezet in 15e en 16e eeuw, door:
Gunstige ligging -> druk handelsverkeer (veel rivieren, havens)
Door handelsverkeer nam de nijverheid toe (aanvoer van grondstoffen,
bouw havens en opslagruimten)
Meer samenwerking tussen steden (Hanze, stadsrechten)
Streven vd hertogen van Bourgondië om de lage landen in bezit te krijgen
Gewesten waren erg zelfstandig tov hun heer ->
- Adel, geestelijkheid en stedelijke burgerij hadden rechten waaraan de heer zich moest
houden (eg stadsrecht)
Filips de Goede -> voert centralisatiebeleid om gewesten eenheid te maken en zo meer macht te
krijgen ->
- Verplaatst hof naar centraal gelegen Brussel
- In alle hertogdommen en graafschappen werden stadhouders zijn vertegenwoordigers
- Stelde Staten-Generaal in
§1 de Opstand in de Nederlanden breekt uit
Karel V was koning van Spanje, heer van de 17 Nederlandse gewesten
Opgevolgd door zoon Filips II
1568 – Opstand tegen spanje -> Tachtigjarige Oorlog
Oorzaken vd Opstand:
o Indirect:
- De sterke positie van de stedelijke burgerij in de Nederlanden -> agv opbloei handel en
nijverheid -> welvaart burgerij toegenomen waar de Bourgondische vorsten van mee
profiteerden dmv belastingen. 1477 was Mara hertogin Bourgondië -> schonk gewesten NL
allemaal rechten (voor steun) -> eg Gewestelijke Staten mocht zelf bepalen waar&wanneer
bijeenkomen. Later hierdoor conflict -> Gent beroept zich op privileges uit verleden ->
weigert mee te doen aan bede Karel V straft Gent met geweld Gent is al vroeg deel vd
Opstand
- De splitsing van de christelijke Kerk door de Hervorming -> hoewel meerdendeel katholiek
was groeide aantal protestanten in NL (lutheranen, mn calvinsisten)
o Direct:
- Reformatie/plakkaten/kettervervolging -> Karel V en Filips II gaan protestanten streng
vervolgen -> wilden katholieke Kerk handhaven -> gaan protestanten vervolgen met steeds
strengere plakkaten (=wetten) -> worden echter niet of met grote weerzien uitgevoerd door
veel plaatselijke bestuurders (-> waren verdraagzaam, keurde vervolging wegens godsdienst
af, plakkaten waren inbreuk op hun rechten)
, - Centralisatiepolitiek/afschaffen privileges/instelling collaterale raden/landvoogd -> Karel V
en Fillips II streven naar centralisatie en ongedaan maken van privileges -> doen dit dmv de
landvoogd(es) en 3 Collaterale Raden -> centrale regering voor alle gewesten in Brussel. Dit
botst met opkomst burgerij in steden die vrijheidsrechten willen behouden en vastleggen
Reacties van edelen en calvinisten
- Voorjaar 1566 – lagere edelen bieden smeekschrift aan aan landvoogdes Margaretha van
Parma -> verzoeken afschaffing vd plakkaten beloofde plakkaten minder streng uit te
voeren en stuurde smeekschrift door naar Filips II
Door minder hard optreden Margaretha -> calvinisten durven open acties te voeren, eh houden
hagenpreken (= godsdienstige bijeenkomsten op platteland)
- Zomer 1566 – kleine groep calvinisten komt openlijk in verzet tegen Katholieke Kerk
Beeldenstorm -> begon in Vlaanderen (meeste calvinisten) en verspreid snel vernieling en
verwijdering van heiligenbeelden, schilderijen en andere kostbaarheden uit de kerken
‘zuivering’ vd Katholiek ‘bijgeloof’ en geschikt voor protestantse erediensten
Maar kleine groep deed moe. Landvoogdes slaagt niet in overal orde te herstellen
De Opstand begint
Filips II zendt als reactie Alva met een leger
- Blamed adel vd beeldenstorm -> zend hertog van Alva met leger naar Nederlanden
Margaretha nam ontslag, Alva werd nieuwe landvoogd. Beleid:
Stadhouder Willem van Oranje vervangen (verzette zich) door graaf van Bossu
Stelt centrale rechtbank in -> Raad van Beroerten (Bloedraad)-> treed hard op.
Taak: straffen iedereen die met Beeldenstorm en andere opstandige
activiteiten had bezig gehouden graven Van Egmont en Horne onthoofd
op grote markt in Brussel na nederlaag spanjaarden bij Slag bij Heiligerlee
(1568) -> waren al eerder ter dood veroordeeld want hadden zich verzet
tegen invoering Inquisitie (stuurden brief naar Filips II dat ze uit Raad van
State zouden stappen als de kardinaal verantwoordelijk voor doorvoering
inquisitie niet ontslagen zou worden)
De aanleiding tot de Opstand -> komst van Alva
beleid van Alva vormt directe aanleiding vd Opstand
Duizenden (oa Willem van Oranje) waren ondertussen gevlucht naar buitenland -> bereiden zich voor
gewapende strijd tegen Spaanse overheersing:
1568: Willem van Oranje, samen met twee van zijn broers, vallen Nederlanden vanuit oosten
binnen op drie plaatsen met huurlegers
maar huurlegers krijgen geen steun van bevolking -> worden verslagen door Alva
vanuit westen vallen de Watergeuzen (-> naar engeland/duitsland gevluchte calvinisten
door beleid Alva) aan -> hadden van WvO toestemming gekregen om ook guerilla te voeren
op land en zee
voorzagen in levensonderhoud door kaaptochten langs kust NL
begin 80-jarige oorlog ->
O 1568 – slag bij heiligerlee klein leger olv twee broers Willem van Oranje -> eerste overwinning
op de Spanjaarden
O April 1572 – Watergeuzen veroveren Den Briel
- hierna: calvinisten aan de macht in veel Hollandse en Zeeuwse steden, delen Gelderland en
Overijssel
O juni 1572 – Statenvergadering van Dordrecht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aloysevanwaesberghe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
