Arbeidsrecht
1. Inleidend
Het individuele arbeidsrecht is de relatietussen de individuele werkgever en werknemer.
Boek 7 titel 10. Hierin staat onder meer:
Bepalingen over de arbeidsovereenkomst Belangrijkste rechtsbronnen:
Loon, vakantie en verlof - De wet
Gelijke behandeling - De Cao
Rechten en plichten van werkgever én werknemer - Jurisprudentie
Bijzondere bedingen (proeftijd en concurrentiebeding)
Overgang van onderneming
Einde van de arbeidsovereenkomst
Uitzendovereenkomst
Onder het collectieve arbeidsrecht wordt gezien:
Wet op de collectie arbeidsovereenkomst (Wet CAO)
Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van
de collectieve arbeidsovereenkomst (Wet AVV)
Wet op de ondernemingsraden (WOR)
1.1 Afwijkingen van bepalingen in het BW
Er kan niet altijd worden afgeweken van boek 7 BW. Niet bij de individuele overeenkomst en
ook niet bij CAO. Deze bepalingen zijn dwingend recht. (Art. 7:652 lid 8 BW).
Bij semidwingend recht kan wel worden afgeweken bij schriftelijke overeenkomst. (art. 7:628
lid 5 BW). Er staat nadrukkelijk ‘’kan worden uitgesloten…’’
Soms mag alléén bij cao worden afgeweken. Dit gaat om het driekwart dwingend recht. (Art.
7:668a BW).
LET OP: Lees dus altijd het hele artikel tot het eind, want soms staat er pas in het laatste lid
van het artikel dat er afgeweken kan worden bij cao of individuele arbeidsovereenkomst!
1.2 Cao
De invloed van een cao op de individuele arbeidsovereenkomst is groot. Er staan belangrijke
zaken die niet in het BW geregeld zijn, zoals loonsverhoging, werktijden, verlofregelingen,
reiskostenvergoeding en toeslagen.
De cao is een overeenkomst tussen (een) werkgever(s) of werkgeversorganisatie(s) aan de
ene kant en (een) werknemersorganisatie(s) aan de andere kant. Hierbij worden
arbeidsvoorwaarden voor grotere groepen werknemers afgesproken. Er bestaat zowel een
cao voor een hele bedrijfstak als voor een specifieke onderneming; de ondernemings-cao.
Minimum- en standaard-cao
Een werkgever mag alleen een aanpassing doen ten gunste van de werknemer. Dit zijn
veruit de meeste cao’s en wordt ook wel minimum-cao genoemd. Bij een standaard cao mag
er ten gunste en ongunste van de werknemer worden afgeweken van de cao.
,De cao wordt voor een bepaalde tijd afgesloten en eindigt door opzegging of van
rechtswege na een of twee jaar. Als hij is geëindigd werkt hij door totdat er een nieuwe cao
is afgesloten. Er bestaat dan wel opnieuw contractsvrijheid, maar meestal wacht men rustig
af wat de nieuwe cao bepaalt.
2. De arbeidsovereenkomst
2.1 Het belang van de arbeidsovereenkomst.
Het tegen beloning verrichten van arbeid kent volgens de wet drie categorieën:
De arbeidsovereenkomst (art. 7:610 BW)
o Loon betalen
o Gezagsverhouding
o Arbeid verrichten
De aannemingsovereenkomst
o Werk van stoffelijke aard
o Aanbesteder betaalt een bepaalde prijs
o Geen dienstbetrekking
De overeenkomst van opdracht
o Opdrachtnemer verbindt zich tegenover opdrachtgever, werkzaamheden te
verrichten
o Er is GEEN gezagsverhouding
o Werkzaamheden zijn anders dan werk van stoffelijke aard.
Bij een arbeidsovereenkomst is sprake van onzelfstandige arbeid. De werknemer is
financieel afhankelijk van zijn werkgever. Als de werkgever besluit over te gaan op ontslag,
is de werknemer zijn inkomen kwijt.
Tot zekere hoogte is er compensatie voor de machtsongelijkheid tussen werkgever en
werknemer. Deze regels gelden niet als er sprake is van zelfstandige arbeid, dus bij
overeenkomst van opdracht of de aannemingsovereenkomst.
Let op: Het is dus belangrijk om te weten of er sprake is van een arbeidsovereenkomst om
op bepaalde regels beroep te kunnen doen.
Als dit het geval is gelden de volgende bepalingen sowieso:
Alle bepalingen van boek 7 titel 10 BW zijn van toepassing
De werknemer is verplicht verzekerd (van rechtswege) voor de
werknemersverzekeringen; Ziektewet, wet WIA en de WW. Onder bepaalde
voorwaarden kan de arbeidsongeschikte werknemer een uitkering krijgen.
De Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag is van toepassing (WMM), ook
de arbeidstijdenwet en de wet flexibel werken.
Vaak vallen werkgever en werknemer onder een al dan niet algemeen
verbindend verklaarde cao. Deze bepalingen gaan dan voor op de bepalingen in
de individuele arbeidsovereenkomst of ze vullen deze aan.
Als er minstens 50 werknemers in dienst zijn, dient de onderneming een
ondernemingsraad in te stellen. De Wet op de ondernemingsraden (WOR) is dan
verplicht.
Europese of internationale regelgeving is van belang. Zoals het stakingsrecht
(art. 6 lid 4 Europees sociaal handvest).
, 2.2 De arbeidsovereenkomst
‘De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich
verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd
arbeid te verrichten.’
Ongeacht het feit of je ‘oproepovereenkomst’, ‘freelancecontract’ of ‘opdracht’ bovenaan je
contract hebt staan, is er gewoon sprake van een arbeidsovereenkomst indien aan deze
voorwaarden is voldaan. De naam is niet doorslaggevend!
Zoals hierboven benoemd staan in art. 7:610 BW de criteria voor een arbeidsovereenkomst.
1. Arbeid verrichten
Werknemer stelt zijn arbeidskracht ter beschikking aan de werkgever en als
tegenprestatie ontvangt hij loon. De arbeid moet persoonlijk worden verricht, dit staat
uitdrukkelijk in art. 7:659 BW. Een werknemer mag zich dus niet zonder toestemming
van werkgever vervangen. Wel mogen er onderling diensten geruild worden tussen
werknemers. Het is niet heel streng.
2. Loon
Er is sprake van loon als door de werkgever een tegenprestatie wordt geleverd voor
verrichte arbeid. Het is noodzakelijk dat die tegenprestatie als ‘loon’ wordt
gekenmerkt. Kost, inwoning en een kerstpakket kunnen voldoende zijn. De hoogte
van het loon is niet relevant. Loon is vaak een maandsalaris of per vier weken. De
werkgever moet verplicht zijn het loon te betalen. Daarom is een fooi GEEN loon.
3. In dienst van
Er moet sprake zijn van gezagsverhouding of ondergeschiktheid. Veel werknemers
verrichten hun arbeid op zelfstandige wijze zonder dat de werkgever naast hen staat
en steeds aangeeft wat er moet gebeuren. Eigenlijk gaat het er om dat de werkgever
de bevoegdheid heeft om aanwijzingen of instructies te geven. Er is geen
arbeidsovereenkomst als de werknemer een taak mag weigeren. Het gaat niet
zozeer om instructies over de inhoud, maar vooral de werktijden, locatie en regels
mbt ziekteverzuim, vakantie etc.
De volgende rechtspraak is van belang als je twijfelt wat voor soort contract er in een
specifiek geval is. (P. 62 en 63)
HR 14 november 1997, JAR 1997/263. (Hierin is besloten dat er sprake is van
overeenkomst van opdracht in plaats van een arbeidsovereenkomst.)
Hof Leeuwarden 6 september 2011, ECLI:NL:GHAMS:2018:314
2.3 De oproepovereenkomst
Veel mensen werken op basis van een oproepovereenkomst. Denk aan een nul-
urencontract, een min-maxcontract, overeenkomst met uitgestelde prestatieplicht (MUP),
voorovereenkomst of een arbeidsovereenkomst op oproepbasis. Als oproepkracht weet je
dus niet hoeveel je per maand te besteden hebt, maar dien je je wel de hele week
beschikbaar te stellen en dus kom je werken als je werkgever je oproept.
1. Inleidend
Het individuele arbeidsrecht is de relatietussen de individuele werkgever en werknemer.
Boek 7 titel 10. Hierin staat onder meer:
Bepalingen over de arbeidsovereenkomst Belangrijkste rechtsbronnen:
Loon, vakantie en verlof - De wet
Gelijke behandeling - De Cao
Rechten en plichten van werkgever én werknemer - Jurisprudentie
Bijzondere bedingen (proeftijd en concurrentiebeding)
Overgang van onderneming
Einde van de arbeidsovereenkomst
Uitzendovereenkomst
Onder het collectieve arbeidsrecht wordt gezien:
Wet op de collectie arbeidsovereenkomst (Wet CAO)
Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van
de collectieve arbeidsovereenkomst (Wet AVV)
Wet op de ondernemingsraden (WOR)
1.1 Afwijkingen van bepalingen in het BW
Er kan niet altijd worden afgeweken van boek 7 BW. Niet bij de individuele overeenkomst en
ook niet bij CAO. Deze bepalingen zijn dwingend recht. (Art. 7:652 lid 8 BW).
Bij semidwingend recht kan wel worden afgeweken bij schriftelijke overeenkomst. (art. 7:628
lid 5 BW). Er staat nadrukkelijk ‘’kan worden uitgesloten…’’
Soms mag alléén bij cao worden afgeweken. Dit gaat om het driekwart dwingend recht. (Art.
7:668a BW).
LET OP: Lees dus altijd het hele artikel tot het eind, want soms staat er pas in het laatste lid
van het artikel dat er afgeweken kan worden bij cao of individuele arbeidsovereenkomst!
1.2 Cao
De invloed van een cao op de individuele arbeidsovereenkomst is groot. Er staan belangrijke
zaken die niet in het BW geregeld zijn, zoals loonsverhoging, werktijden, verlofregelingen,
reiskostenvergoeding en toeslagen.
De cao is een overeenkomst tussen (een) werkgever(s) of werkgeversorganisatie(s) aan de
ene kant en (een) werknemersorganisatie(s) aan de andere kant. Hierbij worden
arbeidsvoorwaarden voor grotere groepen werknemers afgesproken. Er bestaat zowel een
cao voor een hele bedrijfstak als voor een specifieke onderneming; de ondernemings-cao.
Minimum- en standaard-cao
Een werkgever mag alleen een aanpassing doen ten gunste van de werknemer. Dit zijn
veruit de meeste cao’s en wordt ook wel minimum-cao genoemd. Bij een standaard cao mag
er ten gunste en ongunste van de werknemer worden afgeweken van de cao.
,De cao wordt voor een bepaalde tijd afgesloten en eindigt door opzegging of van
rechtswege na een of twee jaar. Als hij is geëindigd werkt hij door totdat er een nieuwe cao
is afgesloten. Er bestaat dan wel opnieuw contractsvrijheid, maar meestal wacht men rustig
af wat de nieuwe cao bepaalt.
2. De arbeidsovereenkomst
2.1 Het belang van de arbeidsovereenkomst.
Het tegen beloning verrichten van arbeid kent volgens de wet drie categorieën:
De arbeidsovereenkomst (art. 7:610 BW)
o Loon betalen
o Gezagsverhouding
o Arbeid verrichten
De aannemingsovereenkomst
o Werk van stoffelijke aard
o Aanbesteder betaalt een bepaalde prijs
o Geen dienstbetrekking
De overeenkomst van opdracht
o Opdrachtnemer verbindt zich tegenover opdrachtgever, werkzaamheden te
verrichten
o Er is GEEN gezagsverhouding
o Werkzaamheden zijn anders dan werk van stoffelijke aard.
Bij een arbeidsovereenkomst is sprake van onzelfstandige arbeid. De werknemer is
financieel afhankelijk van zijn werkgever. Als de werkgever besluit over te gaan op ontslag,
is de werknemer zijn inkomen kwijt.
Tot zekere hoogte is er compensatie voor de machtsongelijkheid tussen werkgever en
werknemer. Deze regels gelden niet als er sprake is van zelfstandige arbeid, dus bij
overeenkomst van opdracht of de aannemingsovereenkomst.
Let op: Het is dus belangrijk om te weten of er sprake is van een arbeidsovereenkomst om
op bepaalde regels beroep te kunnen doen.
Als dit het geval is gelden de volgende bepalingen sowieso:
Alle bepalingen van boek 7 titel 10 BW zijn van toepassing
De werknemer is verplicht verzekerd (van rechtswege) voor de
werknemersverzekeringen; Ziektewet, wet WIA en de WW. Onder bepaalde
voorwaarden kan de arbeidsongeschikte werknemer een uitkering krijgen.
De Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag is van toepassing (WMM), ook
de arbeidstijdenwet en de wet flexibel werken.
Vaak vallen werkgever en werknemer onder een al dan niet algemeen
verbindend verklaarde cao. Deze bepalingen gaan dan voor op de bepalingen in
de individuele arbeidsovereenkomst of ze vullen deze aan.
Als er minstens 50 werknemers in dienst zijn, dient de onderneming een
ondernemingsraad in te stellen. De Wet op de ondernemingsraden (WOR) is dan
verplicht.
Europese of internationale regelgeving is van belang. Zoals het stakingsrecht
(art. 6 lid 4 Europees sociaal handvest).
, 2.2 De arbeidsovereenkomst
‘De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich
verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd
arbeid te verrichten.’
Ongeacht het feit of je ‘oproepovereenkomst’, ‘freelancecontract’ of ‘opdracht’ bovenaan je
contract hebt staan, is er gewoon sprake van een arbeidsovereenkomst indien aan deze
voorwaarden is voldaan. De naam is niet doorslaggevend!
Zoals hierboven benoemd staan in art. 7:610 BW de criteria voor een arbeidsovereenkomst.
1. Arbeid verrichten
Werknemer stelt zijn arbeidskracht ter beschikking aan de werkgever en als
tegenprestatie ontvangt hij loon. De arbeid moet persoonlijk worden verricht, dit staat
uitdrukkelijk in art. 7:659 BW. Een werknemer mag zich dus niet zonder toestemming
van werkgever vervangen. Wel mogen er onderling diensten geruild worden tussen
werknemers. Het is niet heel streng.
2. Loon
Er is sprake van loon als door de werkgever een tegenprestatie wordt geleverd voor
verrichte arbeid. Het is noodzakelijk dat die tegenprestatie als ‘loon’ wordt
gekenmerkt. Kost, inwoning en een kerstpakket kunnen voldoende zijn. De hoogte
van het loon is niet relevant. Loon is vaak een maandsalaris of per vier weken. De
werkgever moet verplicht zijn het loon te betalen. Daarom is een fooi GEEN loon.
3. In dienst van
Er moet sprake zijn van gezagsverhouding of ondergeschiktheid. Veel werknemers
verrichten hun arbeid op zelfstandige wijze zonder dat de werkgever naast hen staat
en steeds aangeeft wat er moet gebeuren. Eigenlijk gaat het er om dat de werkgever
de bevoegdheid heeft om aanwijzingen of instructies te geven. Er is geen
arbeidsovereenkomst als de werknemer een taak mag weigeren. Het gaat niet
zozeer om instructies over de inhoud, maar vooral de werktijden, locatie en regels
mbt ziekteverzuim, vakantie etc.
De volgende rechtspraak is van belang als je twijfelt wat voor soort contract er in een
specifiek geval is. (P. 62 en 63)
HR 14 november 1997, JAR 1997/263. (Hierin is besloten dat er sprake is van
overeenkomst van opdracht in plaats van een arbeidsovereenkomst.)
Hof Leeuwarden 6 september 2011, ECLI:NL:GHAMS:2018:314
2.3 De oproepovereenkomst
Veel mensen werken op basis van een oproepovereenkomst. Denk aan een nul-
urencontract, een min-maxcontract, overeenkomst met uitgestelde prestatieplicht (MUP),
voorovereenkomst of een arbeidsovereenkomst op oproepbasis. Als oproepkracht weet je
dus niet hoeveel je per maand te besteden hebt, maar dien je je wel de hele week
beschikbaar te stellen en dus kom je werken als je werkgever je oproept.
