Aantekeningen college 1
Inleiding in de psychologie
Waarom psychologie bij pedagogiek? Omdat er ontzettend veel overlap is tussen
psychologie en pedagogiek.
Wat is psychologie?
Wat is psychologie? Een wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen
van het menselijk gedrag.
Gekozen om thuis te wonen of een studentenkamer te zoeken? Iets drijft jou
om een van beide te kiezen. Iets drijft mensen om een bepaalde keuze te
maken. Dat is waar psychologie naar kijkt.
De een voelt zich gespannen om te gaan studeren, de ander heeft er heel
veel zin in. Dat is ook een vorm van menselijk gedrag die onder psychologie
valt
Een pedagogisch voorbeeld: Het ene kind deelt graag meppen uit, de ander
is heel zachtaardig van aard. Is het normaal als een kind een ander pijn
doet? Of hoort dat erbij? Ook een vorm van gedrag → psychologie
Hoe gaat dat bij jullie thuis, programma van NPO. Ouders kijken via een
filmpje naar elkaars opvoeding. Waarom gebruiken ouders bepaalde
opvoedstijlen, bepaalde manieren?
We willen weten wat normaal gedrag is en wat abnormaal, afwijkend en
ongezond is. Ook willen we weten hoe mensen abnormaal gedrag
ontwikkelen. Is dat iets waar ze mee geboren zijn, komt het door de
omgeving, of een combinatie van die twee? Dan kunnen we mensen die
afwijkend gedrag vertonen behandelen en helpen. Wat nog beter is, is
voorkomen dat mensen aan de abnormale kant terecht komen → preventie
Psychologie is ook een wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen
van mentale processen.
ontwikkeling van het brein → regelgeving wat betreft toegestane
alcoholpercentage
hoe neem je je omgeving waar? → perceptie van de werkelijkheid
Aantekeningen college 1 1
, zelfbeeld → het kijken in de spiegel
Ook bij deze mentale processen willen we weten wat normaal en abnormaal
gedrag is.
Psychologie houdt zich dus bezig met gedrag en mentale processen.
Psychologie is ook een wetenschap. Waarom geen filosofie?
→ ouderschap in niet-traditionele vormen: in de jaren ‘70 heftig bekritiseerd.
Verschillende psychologische theorieën spraken elkaar tegen. In de jaren ‘70 had
men veel verschillende theorieën hierover, en afhankelijk van welke theorie je
koos kwam je op een ander antwoord uit. Inmiddels wijst wetenschappelijk
onderzoek uit dat het niet uit maakt of een kind opgevoed wordt door twee
vaders of twee moeders, het kind functioneert gewoon normaal.
Deelgebieden binnen de psychologie
Ontwikkelingspsychologie: bestudeert hoe en waarom gedrag en mentale
processen veranderen gedurende de levenscyclus van een mens, en wat de
gevolgen daarvan zijn.
Onderzoek naar op welke leeftijd kinderen het beste gehoord kunnen worden
over uithuisplaatsing. Vanaf welke leeftijd moet je kinderen vragen naar wat
zij zelf graag willen? → eerst vanaf twaalf jaar, nu advies om dat iets te
verlagen.
Superkrachten voor je hoofd, een boek met technieken voor zelfhulp.
Bijvoorbeeld hoe je veel piekeren kan minderen. Vanaf welke leeftijd is zo’n
boek geschikt? Doortrekken naar psychische problemen: op welke leeftijd
helpen welke behandelingen? Afhankelijk van wat zo’n brein aankan en wat
een kind kan beredeneren moet je aanpassen hoe je ermee handelt.
→ Zie vak ontwikkelingspsychologie
Onderwijspsychologie: bestudeert hoe mensen leren en hoe onderwijs het
beste vormgegeven kan worden.
welke digitale hulpmiddelen kunnen we inzetten? Wat werkt wel en wat niet?
wat voor methodiek kan je het beste gebruiken? Klassikale of individuele
uitleg? Methodes veranderen met de tijd omdat wetenschappelijk onderzoek
uitwijst dat bepaalde methoden beter werken
Cognitieve psychologie: bestudeert mentale processen zoals perceptie,
geheugen, leren, denken, bewustzijn, intelligentie, etc.
Aantekeningen college 1 2
, verkeersborden: hoe kan je ze het beste weergeven?
→ zie college 2-7 voor meer over cognitieve psychologie!!!
Klinische psychologie: bestudeert de oorzaken, gevolgen en behandelingen
van psychische stoornissen
beter antidepressiva tegen een depressie of praten? Wat zijn de
langetermijngevolgen?
hoe kunnen we behandelingen optimaliseren? Efficiënter, korter?
Gezondheidspsychologie: bestudeert hoe gedrag en mentale processen de
lichamelijke gezondheid kunnen beïnvloeden, en andersom
wat kun je doen in het gedrag van mensen om te zorgen dat hun lichamelijke
gezondheid optimaal is?
wat voor invloed heeft onze lichamelijke gezondheid op ons gedrag?
wat voor invloed heeft het op een gezin als een kind ernstig ziek wordt op
jonge leeftijd? En wat voor invloed op het ziekteverloop? Als je je somber
voelt, zorgt dat ervoor dat je immuunsysteem minder goed werkt.
coronaregels: heeft een heel team van deze psychologen aan meegewerkt…
Persoonlijkheidspsychologie: bestudeert de stabiele karaktereigenschappen
van personen en hoe die samenhangen met bijvoorbeeld psychische problemen
(zelfde: temperament)
aangeboren kenmerken die de ene baby van de andere onderscheiden. De
ene baby huilt lang, de ander kort. De ene baby is niet te troosten, de ander
wel.
temperament is een factor die in al het wetenschappelijk onderzoek wordt
meegenomen, omdat dat van kind tot kind verschilt
Sociale psychologie: bestudeert hoe mensen elkaars gedrag en mentale
processen beïnvloeden, individueel en in groepen
kijkt naar de sociale laag om kinderen heen, heel relevant voor pedagogiek
als papa gaat huilen, gaat het kind ook huilen. Hoe kan dat? Waarom gebeurt
dat? Empathie, zorggevoel.
pesten: wat voor consequenties heeft dat? Hoe kan je het voorkomen?
social referencing: een jonge baby (ongeveer 1 jaar) gebruikt hun moeder om
te kijken of het bij een bepaalde situatie in orde is. Experiment: baby’s doen
Aantekeningen college 1 3
, dat meer bij planten dan bij andere objecten, omdat het giftig kan zijn →
aangeboren gedrag
Bio- en neuropsychologie: bestudeert hoe het brein en processen in ons
lichaam ons gedrag en mentale processen beïnvloeden
wat doen hormonen met je? → kraamtranen komen door een enorme
hoeveelheid hormonen
case studies van mensen bij wie één hersenfunctie niet meer functioneert
andersom kan het ook zo zijn dat mentale processen onze lichamelijke
processen kunnen beïnvloeden
→ overlap met gezondheidspsychologie
Organisatiepsychologie: bestudeert hoe de efficiëntie, productiviteit en
tevredenheid van werknemers en werkgevers vergroot kan worden
hoe selecteer je wie je moet aannemen als werknemer? (p&r afdeling,
human resources afdeling)
hoe kan je de veiligheid in bedrijven optimaal houden → samenwerking met
Danone voor een onderzoek. Je moest je hand op de trapleuning leggen als
je van de trap af ging. Danone is een Amerikaans bedrijf. Cultureel verschil in
bedrijfsveiligheid
De vorige deelgebieden hebben veel overlap. Onderzoekers werken vaak ook in
meerdere velden.
→ wat is het effect van chaos in het huishouden op de stressniveau’s van ouder
en kind en ook de ontwikkeling van het kind? Organisatiepsychologie, bio- en
neuropsychologie en ontwikkelingspsychologie
→ kunnen we door middel van veranderen grootte bord overgewicht voorkomen?
Cognitive psychologie en gezondheidspsychologie.
→ het boek geeft expliciet deze overlappen weer!
De psychologie en pedagogiek bestuderen we in context. Een individu bestaat
eigenlijk niet. Het wordt opgevoed door ouders binnen een gezin. School heeft
invloed op hoe een kind ontwikkelt. De plek waar je woont heeft invloed. Dus
welke contexten?
Aantekeningen college 1 4
