2020-2021 Fundamenten van
de psychologie
Remco van der Schoot
Remco van der Schoot
DERDE JAARSSTUDENT IVK
, Fundamenten van de psychologie | Remco van der Schoot
INHOUDSOPGAVE
Fundamenten van de psychologie ......................................................................................................................... 6
0. Kernbegrippen ..................................................................................................................................................... 6
1. Wat is psychologie?........................................................................................................................................... 16
1.1. Een definitie van psychologie ..................................................................................................................... 16
1.2. Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt heeft ..................................................................... 16
1.2.1. De rede, intuïtie en geloof .................................................................................................................. 16
1.2.2. De wetenschappelijke revolutie .......................................................................................................... 16
1.2.3. De groeiende macht van de wetenschappers en het ontstaan van twee culturen ............................ 17
1.2.4. De toepassing van de wetenschappelijke methode op het menselijke functioneren ........................ 17
1.2.3. De evolutietheorie .............................................................................................................................. 18
1.3. Het ontstaan van psychologie .................................................................................................................... 18
1.3.1. Ontwikkelingen binnen de filosofie..................................................................................................... 18
1.3.2. Psychologie.......................................................................................................................................... 18
1.4. De moderne psychologie: drie invloeden op het gedrag ........................................................................... 20
1.5. Onderzoeksmethoden (Niet af).................................................................................................................. 20
1.6. De plaats van de psychologie in de samenleving ....................................................................................... 20
1.6.1. De psychologisering van de samenleving ............................................................................................ 20
1.6.2. Het beeld van de pyscholoog .............................................................................................................. 20
1.6.3. Psychologen in het beroepsveld ......................................................................................................... 21
2. Hoofdstuk 2 ....................................................................................................................................................... 21
2.1. De bouwstenen van het zenuwstelsel........................................................................................................ 21
2.1.1 Neuronen ............................................................................................................................................. 21
2.1.2. Communicatie in het zenuwstelsel ..................................................................................................... 23
2.2. Overzicht van het zenuwstelsel.................................................................................................................. 26
2.2.1. Het centrale zenuwstelsel ................................................................................................................... 26
2.2.2. Het perifere zenuwstelsel ................................................................................................................... 26
2.3. De hersenen ............................................................................................................................................... 28
2.3.1. De hersenstam .................................................................................................................................... 28
2.3.2. De voorhersenen ................................................................................................................................. 30
2.3.3. Het limbische systeem ........................................................................................................................ 34
2.3.4. Samenvatting ...................................................................................................................................... 37
2.4. Technieken om de werking van de hersenen te bestuderen ..................................................................... 38
2.5. Hersenlateralisatie ..................................................................................................................................... 39
2.6. Hersenplasticiteit ....................................................................................................................................... 40
3. De waarneming ................................................................................................................................................. 41
3.1. Van zintuiglijke gewaarwording naar waarneming .................................................................................... 41
Pagina 1 van 89
, Fundamenten van de psychologie | Remco van der Schoot
3.1.1. Waarneming is een actief proces ........................................................................................................ 41
3.1.2. Ilusies als venster op de onderliggende mechanismen ....................................................................... 42
3.2. Van retina naar de hersenen: bottom-upprocessen .................................................................................. 42
3.2.1. Primaire schets .................................................................................................................................... 42
3.2.2. Perceptuele organisatie ...................................................................................................................... 42
3.2.3. Patroon- en objectherkenning ............................................................................................................ 43
3.3. De perceptie verbeteren door de informatieopname te sturen: top-downprocessen .............................. 43
3.3.1. Evidentie voor top-downinvloeden ..................................................................................................... 44
3.4. Waarneming van diepte en beweging ....................................................................................................... 44
3.4.1. Waarneming van diepte ...................................................................................................................... 44
3.4.2. De waarneming van beweging ............................................................................................................ 45
3.5. Waarneming en actie ................................................................................................................................. 45
3.5.1. Spiegelneuronen ................................................................................................................................. 45
3.6. Perceptuele capaciteiten van pasgeboren ................................................................................................. 46
4. Conditionering................................................................................................................................................... 46
4.1. Klassieke conditionering............................................................................................................................. 46
4.1.1. Inzichten van Pavlov ............................................................................................................................ 46
4.1.2. Kenmerken van klassieke conditionering ............................................................................................ 47
4.1.3. De behavioristische interpretatie en problemen hiermee .................................................................. 47
4.1.4. Het cognitieve alternatief ................................................................................................................... 47
4.1.5. Klassieke conditionering bij mensen ................................................................................................... 48
4.2. Operante conditionering ............................................................................................................................ 49
4.2.1. Thorndike en Skinner .......................................................................................................................... 49
4.2.2. Ineffectiviteit van straf ........................................................................................................................ 50
4.2.3. Vermijdingsleren en aangeleerde hulpeloosheid ............................................................................... 50
4.3. Observerend leren ..................................................................................................................................... 51
4.3.1. Angst en agressie ................................................................................................................................ 51
4.3.2. Culturele verschillen ............................................................................................................................ 51
5. Het geheugen .................................................................................................................................................... 52
5.1. De bevindingen van Ebbinghaus in de 19de eeuw ...................................................................................... 52
5.2. Het geheugenmodel van Atkinson en Shiffrin............................................................................................ 52
5.2.1. De sensorische geheugens .................................................................................................................. 53
5.2.2. Het kortetermijngeheugen (KTG) ........................................................................................................ 53
5.2.3. Het langetermijngeheugen (LTG) ........................................................................................................ 53
5.3. Verdere ontwikkelingen in de geheugentheorieën ................................................................................... 54
5.3.1. Van KTG naar werkgeheugen .............................................................................................................. 54
5.3.2. Een realistischere kijk op de informatieoverdracht van werkgeheugen naar LTG.............................. 55
Pagina 2 van 89
, Fundamenten van de psychologie | Remco van der Schoot
5.4. Informatie oproepen uit het LTG ............................................................................................................... 55
5.4.1. Het belang van oproepaanwijzingen ................................................................................................... 56
5.4.2. Interferentie bij het oproepen ............................................................................................................ 56
5.4.3. Distinctie als hulp bij het herinneren .................................................................................................. 56
5.4.4. De wonderbaarlijke kracht van toetsen en examens .......................................................................... 56
5.5. Herinnering is reconstructie ....................................................................................................................... 57
5.5.1. Organisatieschema’s ........................................................................................................................... 57
5.5.2. Ooggetuigenverklaringen .................................................................................................................... 57
5.5.3. Reconstructie en verdrongen herinneringen ...................................................................................... 57
5.6. Amnesie en het impliciete geheugen ......................................................................................................... 57
5.6.1. Types van amnesie .............................................................................................................................. 58
5.6.2. De ontdekking van het impliciete geheugen ....................................................................................... 58
6. Motivatie ........................................................................................................................................................... 58
6.1. Soorten motivatie ...................................................................................................................................... 58
6.1.1. Motivatie en behoeften ...................................................................................................................... 59
6.1.2. Motivatie en doelen ............................................................................................................................ 60
6.1.3. Conflicterende motivaties ................................................................................................................... 61
6.2. Honger ........................................................................................................................................................ 62
6.2.1. Biologische signalen voor honger en verzadiging ............................................................................... 62
6.2.2. Cognitieve en sociaal-culturele invloeden .......................................................................................... 62
6.3. Seks ............................................................................................................................................................ 63
6.3.1. Hormonen en seksueel gedrag (niet af) .............................................................................................. 63
6.3.2. Sociaal-culturele factoren ................................................................................................................... 63
6.3.3. Homoseksualiteit en biseksualiteit ..................................................................................................... 64
6.4. Prestatiemotivatie ...................................................................................................................................... 64
6.4.1. De verschillende componenenten om iets goed te doen ................................................................... 64
6.4.2. Prestatiemotivatie wordt geleerd ....................................................................................................... 65
6.4.3. De wet van Yerkes en Dodson ............................................................................................................. 66
7. Intelligentie ....................................................................................................................................................... 66
7.1. Wat verstaan mensen onder intelligentie? ................................................................................................ 66
7.2. Analytische intelligentie ............................................................................................................................. 67
7.2.1. De ontwikkeling van intelligentietests ................................................................................................ 67
7.2.2. Kenmerken van intelligentietests ........................................................................................................ 67
7.2.3. Structuur van analytische intelligentie ................................................................................................ 68
7.2.4. Erfelijkheid van IQ-scores .................................................................................................................... 69
7.2.5. Effect van milieucomponenten in IQ-scores ....................................................................................... 69
7.2.6. Schatting van de nature-nurturebijdragen in onze maatschappij ...................................................... 69
Pagina 3 van 89
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RSCHO. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
