Dit is een samenvatting van hoofdstuk 3 en 5 uit het boek praktische psychologie voor Sociaal werk. Deze samenvatting is gemaakt door informatie uit het boek zelf, aantekeningen in de les en bijhorende literatuur die noodzakelijk wordt geacht voor het tentamen, een compleet plaatje dus. Let op, dit...
Emoties en Empathie
Het is voor mensen lastig om gedachten en gevoelens van elkaar te onderscheiden. Dit komt
omdat ze sterk met elkaar zijn verweven. Volgens de tweefactor theorie van emotie van
Schachter en Singer kunnen verschillende emoties in feite uit dezelfde lichamelijke sensatie
ontstaan, maar zich in de beleving van elkaar onderscheiden door de interpretaties van de
persoon in de kwestie. (denk aan vlinders in de buik: ik ben verliefd of hetzelfde gevoel voor
een presentatie: ik ben nerveus. Het is dezelfde lichamelijke sensatie, maar twee
verschillende interpretaties en dus twee verschillende gevoelens)
Een emotie is als een golf, het duurt niet lang. De golf komt op, er is even een piek
(hevigheid van emotie) maar hij ebt ook weer weg. Het is een kwestie van vooral leren om
het echt te voelen dan gaat het sneller voorbij.
Emotie, afgeleid van movere, wat bewegen betekent. Het is dus een gemoedsbeweging, of
iets wat ons beweegt. Emoties hebben een functie: boosheid→ kracht om voor jezelf of een
ander op te komen. Bang→ alertheid en scherpte om uit gevaar weg te gaan of op dreiging
te reageren. Verliefd→ zoekt toenadering naar degenen tot wie jij je aangetrokken voelt door
je verlangen naar nabijheid.
Enkele begrippen:
Adaptief: zich aanpassen aan/afstemmen op
Maladaptief: niet aanpassen/afstemmen
Misattributie: verkeerde conclusie trekken m.b.t. oorzaak van gedrag
Constructief: opbouwend, behulpzaam, bijdragend aan
Destructief: afbrekend, kapot makend
Inferior: lager in status/ondergeschikt
Alle emoties zijn waardevol dus geen positief en negatief maar constructief en destructief.
Nico Frijda: emoties zijn signalen die aangeven dat iets belangrijk voor ons is. In die zin
geven onze emoties ons voortdurend feedback en stellen ons in staat stil te staan bij de
vraag wat voor behoeften eronder schuilgaat en op welke manier we daar naar kunnen en
willen handelen. Alleen mensen kunnen bewust zijn van onze emoties en te reguleren (in
tegenstelling tot dieren) zijn niet gedwongen om mee te gaan in emotie, wij kunnen ander
gedrag inzetten.
Emoties bestaan uit vier componenten:
1. Een fysiologisch arousal: de lichamelijke sensaties die je voelt
2. Een cognitieve interpretatie: je overtuigingen en gedachten, dus wat je denkt over de
situatie.
3. Subjectieve gevoelens: hoe je het persoonlijk beleeft
4. Gedragsmatige expressie: welke emotie laat je zien.
Fysiologische arousal
Betekent letterlijk: lichamelijke prikkel. Zonder die arousal is er geen emotie waarneembaar
(standpunt William James). Volgens James is er sprake van een emotie op het moment dat
we onze lichamelijke sensaties waarnemen (gespannen spieren, hartslag gaat omhoog, brok
in mijn keel, etc). Volgens James kan er dus geen emotie bestaan zonder een lichamelijk
gevoel. Een emotie, beschrijft James, zou bleek en kleurloos zijn zonder die lichamelijkheid.
, Deze visie werd in dezelfde periode waarin James zijn theorie formuleerde ook de de
Deense psycholoog Carl Lange geuit en daarom ook wel de James-Lange-theorie
genoemd.
Startpunt emotie: de lichamelijke sensatie
Neuropsycholoog Antonio Damasio: hersenen slaan herinneringen op aan lichamelijke
toestand die met de gebeurtenissen gepaard gaan. Deze herinneringen worden somatische
markers genoemd. Hersenen kunnen hiermee vanuit hun herinnering aan eerdere situaties
snel en adequaat reageren op situaties. Hierdoor nemen je overlevingskansen toe.
Somatisch markers zijn dus een belangrijke verklaring voor het feit dat sommige situaties als
trigger kunnen werken waarop we extra gevoelig reageren.
Maar niet alle lichamelijke reacties zijn waarneembaar: spijsvertering verlangzamen, maar
wel hartslag verhogen bijv. De enige manier om dit te sturen is de ademhaling.
ademhalingsoefeningen/ontspanningsoefeningen.
De fysiologische arousal wordt gestuurd door prikkels, er zijn miljoenen prikkels maar nemen
niet alles bewust waar, dit wordt gefilterd.
Cognitieve interpretatie
Waar James en Lange van mening waren dat een lichamelijke reactie direct leidt tot een
emotie, gaan andere psychologen ervan uit dat overtuigingen en gedachten hierbij een rol
spelen. Belangrijke psychologen: Walter Cannon en Phillip Bard→ Cannon-Bard-theorie.
Startpunt emotie: de interpretatie, de overtuiging.
Belangrijkste boodschap: emoties zijn niet irrationeel. Er zijn redenen voor je emoties. Je
bent niet zomaar kwaad, je bent kwaad om een reden. Emoties gaan dus ergens over, ze
hebben een rationele lading.
Psychologen die dit idee aanhangen moedigen ons aan om onze emoties te onderzoeken op
hun cognitieve inhoud: klopt het wel hoe ik dit zie of moet ik mijn zienswijze bijstellen? Heb ik
goede redenen voor mijn emotie of niet? Verander je de overtuiging dan zal ook je emotie
veranderen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MarissaHeijnen12. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
