H2.1 Middellandszeegebied Gebergtevorming en aardbevingen
5a.1
5a.1het
hetinterne
internesysteem
systeemvvaarde
aardeen
ende
debetekenis
betekenisvvendogene
endogeneprocessen
processenvoor
voorde
devorming
vormingvvreliëf
aan het
reliëf aardoppervlak
aan het aardoppervlak
Het actualiteitsbeginsel= het uitgangspunt dat fysische processen zoals die nu plaatsvinden
in het verleden ook plaatsvonden
Endogene processen (processen die binnen de aarde plaatsvinden)
Opbouw van de aarde
Opbouw aardkost en mantel
Lithosfeer- aardkost + bovenste deel v mantel (harde deel)
vast gesteenteà opgebouwd uit platen die als het
ware drijven op de Asthenosfeer
Asthenosfeer- buitenste deel v mantel (zachtere deel)
plastische deel v mantelà niet vloeibaar maar kan wel
bewegen
Convectiestromen
1. Binnenkern: vastà verwarmt de buitenkern
2. Buitenkern: vloeibaaràverwarmt mantel
3. Plastische deel Mantelà door lagere dichtheid (door warmte) transport
van taai vloeibaar gesteente: convectiestroom
4. Convectiestroming in v vast gesteente (platen) in lithosfeer
De mantel wordt verwarmd, om de warmte kwijt te raken komt het
materiaal in beweging = convectiestroming
à door bewegingen breekt lithosfeer in stukken: platen
De convectie stromen in asthenosfeer zetten de platen in de lithosfeer in
beweing= proces v platentektoniek
Twee soorten platen
◉ Continentale korst (50 km, graniet, lichter)
◉ Oceaankorst (6 km, basalt, zwaarder)
, Paragraaf 4.2 Endogene krachten
Divergente Plaatgrens = platen bewegen uit elkaar
- Magma dat uit de breuk ontsnapt en afkoelt vormt nieuwe aardkostà bij divergente breuken
op bodem v oceaan kan het magma hoge midoceanische ruggen vormen
= langgerekt gebergte met vulkanen langs de grens v 2divergente platen op de bodem v oceaan
- omdat de platen nog steeds uit elkaar bewegen: gas en magma makkelijk ontsnappenà dit
veroorzaakt effusieve eruptie= relatief rustige uitbarstingen, veroorzaakt door relatief
vloeibaar magma en weinig gasdruk
vorming v grote schildvulkanen= brede vulkaan met flauwe helling
Convergente Plaatgrens= platen bewegen naar elkaar toe
- bij botsing v 2continentale platen: duwen ze elkaar omhoog en ontstaat er een
plooiingsgebergte (door exogene processen slijten dit soort gebergte weer af daardoor grote
verschillen tussen gebergten uit vers. Plooiingsfase)
- bij botsing v een zwaardere en lichtere plaat: subductie= zwaarte plaat zakt de bodem in en
smelt af
Op de plaats waar de oceanische plaat onder de continentale plaat duikt ontstaat een
diepzeetrog= een langgerekte diepte in de oceaan aan rand v convergente plaat
doordat subductie met grote kracht gebeurdà spleet in aardkost die de aardmantel in loopt,
omdat deze spleet in oceaan ligt is het diepzeetrog
- aan rand v convergente plaat: gebergtevorming= de beweging zorgt voor horizontale en
verticale druk op een stuk aardkost dat als gevolg opgeheven wordt
- Het smeltende gesteende vd oceanische plaat in de asthenosfeer zorgt voor extra druk- meer
magmaà vulkanisme (dit magma stijgt op en breekt met enorme kracht door aardkost)
Bij subductie vaak stratovulkanen= kegelvormige vulkaan met steile helling, onstaat bij
explosieve eruptie
Explosieve eruptie= heftige uitbarsting veroorzaakt door taai stroperig magma en hoge
gasdruk à pyroklastica= al het materiaal dat door vulkaan wordt uitgestoten
Soms zoveel materiaal weggeblazen dat er een caldera achterblijft= komvormige diepte
met ingestorte magma kamer/ top v vulkaan door eruptie weggeblazen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinedemeester1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
