Samenvatting BESECO Bestuurlijke kaart van Nederland
1.1Wat is het openbaar bestuur?
Juridisch gezien behoren alle organisaties met een publieksrechtelijke grondslag (fundament)
tot het openbaar bestuur.
Publieksrechtelijke grondslag Het bestaan van een organisatie dat wettelijk is vastgelegd;
zoals een gemeente.
Publieke organisaties worden gefinancierd door algemene middelen (belastingen, premies
of overheidssubsidies).
Het doel van de organisaties is ook van belang. Publieke organisaties richten zich op
algemeen belang, zoals goede zorg, onderwijs van hoge kwaliteit en verantwoordelijke
huisvesting voor burgers met een laag inkomen. Meestal is een publieke taak vastgelegd in
de wet, maar dat hoeft niet.
Private organisaties verenigingen, stichtingen en vennootschappen.
Verenigingen worden gefinancierd door contributies.
Bedrijven worden gefinancierd door de verkoop van producten of diensten.
Private organisaties behartigen een deelbelang van bijvoorbeeld de aandeelhouders of
leden.
Het maatschappelijke middelveld Organisaties die hier deel van uitmaken hebben geen
winstoogmerk. Dienstverlenende instellingen zoals ziekenhuizen en culturele stichtingen.
Deze worden gefinancierd door belastingopbrengsten en premieheffingen.
1.2 Kenmerken Nederlands openbaar bestuur
Nederland is een constitutionele monarchie; de koning is het staatshoofd. In
tegenstelling tot een absolute monarchie is het handelen van de koning gebonden aan een
grondwet of geschreven constitutie.
Nederland is een rechtstaat; het overheidshandelen is onderworpen aan de regels van
het recht. Onze overheid mag dus niet willekeurig handelen. Dat heet ook wel het
legaliteitbeginsel: de overheid mag alleen handelen op grond van wettelijke bevoegdheden.
Nederland kent ook een scheiding der machten; dat betekent dat de wetgevende (het
parlement en de regering), de uitvoerende (de regering) en de rechtsprekende macht (rechtbanken,
gerechtshoven en de Hoge Raad) onafhankelijk zijn van elkaar en elkaar dus kunnen controleren.
Nederlands heeft ook een scheiding van kerk en staat in tegenstelling tot het Verenigd
Koninkrijk en de Scandinavische landen.
, Samenvatting BESECO Bestuurlijke kaart van Nederland
Nederlands parlementair stelsel houdt in dat de bevolking rechtstreeks de Tweede
Kamer kiest, waaraan de regering verantwoording schuldig is. (de Verenigde Staten heeft
bijvoorbeeld een presidentieel stelsel)
Men noemt Nederland ook wel een representatieve of indirecte democratie; wat
betekent dat de democratie in Nederland betekent dat de bevolking vertegenwoordigers
kiest die vervolgens de besluiten nemen.
Een van de twee pijlers van het parlementaire stelsel is het beginsel van ministeriële
verantwoordelijkheid: de ministers zijn verantwoordelijk, ook voor het optreden van het
staatshoofd en voor het doen en laten van rijksambtenaren.
De tweede pijler is de vertrouwensregel: ministers worden geacht af te treden zodra zij
het vertrouwen van de volksvertegenwoordiging verloren zijn.
Het parlementair stelsel is ook dualistisch: de volksvertegenwoordiging is onafhankelijk
van de regering. En ministers kunnen geen deel uitmaken van de Staten-Generaal. Voor
gemeenten en provincies geld hetzelfde: gemeenteraden en de Provinciale Staten zijn
gescheiden van het college van burgermeester en wethouders en het college van
Gedeputeerde Staten. (De Gedeputeerde Staten vormen het dagelijks bestuur van een provincie.)
De Nederlandse bevolking kiest geen bestuurders. De leden van gemeenteraden en de
Provinciale Staten worden benoemd door wethouders en de gedeputeerde. De Kroon
benoemt formeel de ministers, de burgemeesters en de commissarissen van de Koning.
Het Nederlandse kiesstelsel is gebaseerd op een stelsel van evenredige
vertegenwoordiging. Dat wil zeggen dat het aantal zetels in overeenstemming is met de
aanhang van die partij in de bevolking.
Er is in Nederland ook geen kiesdrempel. Een partij hoeft dus geen minimaal
stempercentage te halen om een zetel te behalen.
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dat betekent dat er enerzijds is er
sprake van een rijksoverheid die zaken aan lagere overheden kan opleggen. Anderzijds zijn
er taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden overdragen aan lagere overheden.
Het constitutionele hof is in Nederland niet aanwezig, zodat er geen onafhankelijke
rechterlijke instantie is die wetten toetst aan de Grondwet.
Juryrechtspraak is ook iets wat Nederland niet kent, de rechtspraak is het exclusieve
domein van onafhankelijke deskundige.
Nederland kent een functioneel bestuur, dat wil zeggen dat bestuursorganen een beperkt
wettelijk vastgelegd takenpakket hebben.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mariekjanssen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,92. Je zit daarna nergens aan vast.