- Monumentale geschiedschrijving -> inspirerende toppen en teleurstellende desillusies
- Antiquae geschiedschrijving -> al het oude wordt bewaard
- Kritische geschiedschrijving -> is het goed voor mij?
1 Presocratische filosofie
Niet empirisch, geen concrete antwoorden, tijdloze problemen -> leren van eerdere debatten
Historische methoden
1. Rationele reconstructie = geschiedenis als bron van ideeën voor moderne theorieën
2. Historische reconstructie = contextualisme omwille van de historische kennis
Meest gedaan tegenwoordig
Presocraten
Natuurfilosofen, weten we weinig van
Historische kenniscontext van westerse filosofie voor Plato en Aristoteles
De Archaïsche eeuw
- Leven in een stadsstaat
- Vrije (niet-)burgers en niet-vrij slaven
- Mannen politieke participatie in de directe democratie
- Religieuze gemeenschap die lokale goden vereerde -> verplicht
- Gelijke rechten en democratie -> gunstig voor denken
Miletische natuurfilosofie
Thales (water als arché), Anaximander, Anaximenes -> verklaren van wereld = universum
Anders dan verklaren van universum met goden
- Proberen zo min mogelijk beginselen aan te nemen = wetenschappelijk
- Overkoepelend theoretisch kader
Heraclitus
- Theory of Flux
- Alles stroomt -> alles verandert continu
Plato en Aristoteles vonden dit veranderen van identiteit problematisch, omdat objecten dan
dus geen identiteit behouden en dus niet vast zijn
Geen identificatie van en verwijzing naar objecten
Geen wetenschappelijke kennis van de werkelijkheid mogelijk
- Unity of opposites
- Alles is en is niet -> de wereld zit vol contradicties
Objecten hebben tegengestelde eigenschappen: als je op weg bent naar slapen ben je
wakker -> slapen en wakker
Tegengestelde theorieën kunnen waar zijn
Problematisch voor wetenschap (dat we tegen tegenstellingen aanlopen is actueel)
- Aristoteles stelt dat Fx en F’x niet op dezelfde t plaatsvinden en daarom niet allebei zijn
, Fallacy of dropping the qualification
Heraclitus had dus sceptische implicaties voor de wetenschap
Parmenides van Elea
- Er bestaat geen beweging en verandering
- De weg naar illusies = We kunnen het niet hebben over wat niet bestaat
Sofistische implicatie: onware beweringen bestaan niet, want ze zijn niet het geval
- De weg naar de waarheid = We kunnen het hebben over wat is en wat het niet kan zijn
Intuïtie vertelt ons dat iets niet kan zijn en niet kan zijn -> iets dat niet groen is is geen groen
en kan het dus ook niet worden
Geen verandering, want dat is een overgang tussen zijn en niet-zijn
Metafysica van Melissus
Iets dat bestaat heeft altijd bestaan en zal altijd zijn: als het niet ontstaat en vergaat is het
eeuwig
Het moet oneindig zijn in ruimte, anders zou er lege ruimte bestaan en dat kan niet, want er
is niks
Monisme, want er kan maar één ding zijn dat oneindig is zonder grenzen
Homogeen ding, anders zou het heterogeen zijn en dus niet één ding
De Sofisten
- Tegenwoordig: drogredenaars die niet eerlijk redeneren
Slechte naam gegeven door Plato; ze praten recht wat krom is
- Het waren mensen die rondtrokken en onderwezen in de retorica
Protagoras
- Sofist die terugkomt in het werk van Plato
- Relativist (mens is van alles wat wel en niet is de maatstaf)
“What seems to be, is” -> relatief aan subject
- Iedere claim in de filosofie en wetenschap is het tegengestelde van te beargumenteren
Zowel P als Q zijn waar, want beide zijn niet te verwerpen (schijnen even waar)
Contradictie is niet mogelijk: contradicties tussen zinnen kunnen weggehaald worden door X
is goed en X is niet goed te formuleren als X is (niet) goed voor S
Implicatie: ethisch relativisme (tegenover ethisch objectivisme)
Plato
- Stabiele vormen ontleend aan Parmenides, die hun stabiliteit verlenen aan de continu
veranderende zintuigelijke wereld
= Plaatsen van Plato in historische context
- Ethisch objectivisme
Plato en Aristoteles gingen tegen scepticisme en relativisme van hun tijd in met objectivisme
2 Socrates en Plato
Socratisch probleem
- We weten niet precies wat Socrates zelf dacht, omdat hij zelf geen werk heeft achtergelaten
- Logisch in de orale cultuur (bijv. tragedies), Plato eerste schrijver
, Athene in de vijfde eeuw vC
- Religieuze gemeenschap
Socrates is veroordeeld met als beschuldiging atheïstisch te zijn
- Publieke kunstuiting (expressie van polis en ethische dilemma’s uit conflicten met goden)
- Orale cultuur
- Publieke training: sofisten
Socrates werd onterecht beschuldigd sofist te zijn: hij reisde niet, vroeg geen geld en
beweerde niet wijs te zijn, hij was wel geïnteresseerd in opvoeding
- Peleponnesische Oorlog tussen Sparta en Athene
Ethisch relativisme als gevolg: andere dingen goed dan in het dagelijks leven
Dit willen Plato en Aristoteles ontkrachten
Plato
- Vroege dialogen met het gedachtegoed van Socrates
- Overgangsdialogen
- Middendialogen
- Late dialogen met steeds technischere besprekingen, meer Plato’s eigen gedachten
Euthyphro
- Een voorbeeld van vroomheid is geen definitie
- Doen wat goden willen -> handelen met de goden
- Goden zijn in conflict, dus kunnen het niet eens zijn over wat goed/geliefd is
- Is vroomheid waardevol om zichzelf waardoor de goden het waarderen (ja) of is het vroom
omdat de goden het waarderen en daarom waardevol?
- Vroomheid is onderdeel van rechtvaardigheid, maar deelverzameling: twee eigenschappen
die vaak gelijk op gaan maar niet hetzelfde zijn, plus: wat is rechtvaardigheid
- Care voor de goden als vroomheid, maar weer wat zij leuk vinden -> conflict
Apologie
- Socrates wordt beschuldigd atheïstisch en sofistisch (> zwakste argument tot sterkste maken)
en verschil hemel en aarde onderzoeken
Weerlegt sofisme met dat hij geen geld vraagt voor wijsheid
Socrates houdt zich juist met ethiek bezig, natuurfilosofen met de kosmos
- Latere aanklagers beschuldigen hem van dat hij de jeugd bederft, omdat hij hen leert dat er
andere goden zijn
Weerlegt hij met dat heel veel mensen de jeugd bederven: heel veel mensen kunnen
geen jeugd opvoeden
Hij kan onzin verkopen maar stelt dat niet te doen
Hij geeft aan er geen belang bij te hebben dat te doen
- Aanklachten:
1. Religieuze aanklacht (vroege aanklagers)
Speculatie over hemelen en verwerping van de goden van de stad
Introductie van nieuwe goden: soort stem die hem adviseerde (schrizofreen)
2. Morele aanklacht (late aanklagers)
Van het zwakste argument het sterkste maken
Het bederven van de jeugd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ecdp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.