Deze samenvatting bevat de hoofdstukken 10 ( coaching) en 11 (sportteams) + de besproken en behandelden losse documenten tijdens de lessen.
Samenvatting voor o.a. Sportkunde - leerroute SM&O aan de HvA.
Gegeven in leerjaar 1, blok 1 als "Sportpsyschologie 1"
10.1 de coach als geboren leider?
Functie athlete leaders:
Taakfuncties Sociale functies Externe functies Motiverende functies
• Helpen bij het focussen • Bijdragen aan de • Promoten van het team • Motiveren teamgenoten
op de gestelde doelen harmonie binnen het in de gemeenschap op het veld
team
• Helpen bij het • Ervoor zorgen dat • Representeren van het • Aanmoedigen
verhelderen van de ploeggenoten worden team in bijeenkomsten teamgenoten om tot het
verschillende rollen en betrokken bij teamzaken met de coaching staf of gaatje te gaan
verantwoordelijkheden andere partijen
binnen een team
• Assisteren bij het nemen • Helpen bij • Proberen zorg te • Opbeuren teleurgestelde
van beslissingen interpersoonlijke dragen voor voldoende teamgenoten
conflicten in het team middelen, steun en
erkenning voor het team
• Daar waar nodig • Geven van steun aan • Als buffer fungeren • Emoties op het veld in de
instructies geven aan en hebben van tussen teamleden en juiste richting sturen om
ploeggenoten vertrouwen van externe afleidingen optimale prestatie mogelijk
ploeggenoten te maken
De great man-theorie van leiderschap: effectieve leiders hebben een speciale persoonlijkheid. De
verklaring wordt gezocht in de persoonlijkheidsfactoren bij de leider.
Succesvolle coaches onderscheiden zich niet onder minder succesvolle coaches. Afhankelijk van het
werkterrein zal de expertise van de coach zich ontwikkelen.
10.2 taken en rollen van een coach
Galluci: Het gaat bij coaching en leiderschap om het beïnvloeden van andere om individuele en
gezamenlijke doelen te bereiken.
Jowett: Coaches proberen sporters op verschillende manieren te beïnvloeden.
Oorsprong van het woord coach:
De oorsprong is van de 16e eeuw, in het plaatsje Kocs in Noordoost-Hongarije. Hier werden karren en
koetsen gemaakt om producten van A naar B te vervoeren. Door de Hongaarse, Franse en Duitse taal is
de term coach ontstaan. De letterlijke betekenis van to coach: “Het vervoeren van een gewaardeerd of
waardevol persoon van waar hij is naar waar hij wil zijn.” Kortom: de coach als degene die een sporter
of sportploeg helpt om figuurlijk van A naar B te komen.
Lyle werkt de taken van de coach verder uit. Hij onderscheidt vier niveaus van taken en rollen van de
coach: directe interventie, taken die de interventie ondersteunen, taken die verband houden met het
organiseren van de randvoorwaarden en taken die te maken hebben met strategische coördinatie.
Niveau van coachrol Competentie Subprocessen (voorbeelden)
Directe interventie • trainingsmanagement ontwikkeling trainingen / geven van
• wedstrijdmanagement wedstrijdvoorbereiding / selectie
Interventieondersteuning • planning trainings- / wedstrijdprogrammas
• monitoring communicatie en feedback
• personeelsmanagement managen coaching en staf
• ondersteuning sporter counseling en doelen stellen
, 2
Niveau van coachrol Competentie Subprocessen (voorbeelden)
Omgaan met randvoor- • personeel selecteren en aantrekken spelers
waarden • materiaal managen financiën en materiaal
• uitgebreide rol promotieactiviteiten
Strategische coördinatie • strategische planning doelen stellen, planning en prioriteiten
• contingency management inspelen onverwachte gebeurtenissen
Samenvattend: coaching is een complexe set activiteiten die niet eenvoudig te typeren is zonder dat
afbreuk wordt gedaan aan de complexiteit ervan, in de kern: sporters helpen met het behalen van
doelen.
10.3 Modellen van coaching
Als coachen niet of minder effectief is, kunnen negatieve psychologische reacties het gevolg zijn. Het
is belangrijk om inzicht te krijgen op de mogelijke invloeden van coachgedrag op de cognities,
gevoelens en gedragingen van de sporter. Er trad na de great man-theorie een verschuiving op in het
onderzoek van de persoonlijkheid van coaches naar het gedrag van coaches. In de modellen van
coaching werd het gedrag van de coach centraal gesteld en werd aangegeven hoe dat gedrag was
gerelateerd aan de kenmerken van:
- de situatie (type sport)
- de coach zelf (visie & persoonlijke doelen)
- de sporter (motivatie)
De twee meest invloedrijke modellen over coaching in de sportpsychologie zijn: het
multidimensionale model van leiderschap van Chelladurai, en het meditatiemodel van leiderschap
van Smith en Smoll.
10.3.1 Het multidimensionale model van leiderschap van Chelladurai
Het actuele of feitelijke, het vereiste en gewenste coachgedrag staat centraal.
Blok 1: het gedrag wat gewild is wordt bepaald door kenmerken.
Blok 4: het coachgedrag voor die situatie
Blok 5: wat de coach feitelijk doet
Blok 6: het gedrag dat de sporter het liefst ziet
Blok 7: bepaalt de tevredenheid van de sporter
LeiderschapSchaal voor Sport (LSS):
Om elementen uit het model te kunnen meten was er een vragenlijst uit 40 items die vijf dimensies
van gedrag bedekken: training en instructie, democratisch gedrag, autocratisch gedrag, sociale steun
en positieve feedback/beloningsgedrag. Zo wordt bepaald hoe vaak het voorkomt: altijd, vaak (75%
van de tijd), soms (50% van de tijd), zelden (25% van de tijd) en nooit.
, 3
Dimensies van coachgedrag in sport (Chelladurai):
Dimensie Beschrijving
1. Training en instructie Gedrag gericht op het verbeteren van de prestaties van de sporter door zware en
serieuze trainingen te benadrukken en te faciliteren; geven van instructies met
betrekking tot vaardigheden, technieken en tactiek; verhelderen van relaties
tussen teamleden; structuren en coördineren van activiteiten van de sporters.
2. Democratisch gedrag Gedrag dat de sporters betrekt in het nemen van beslissingen over groepsdoelen,
trainingsmethoden, en wedstrijdtactiek en -strategieën.
3. Autocratisch gedrag Gedrag waarbij de coach onafhankelijk van de sporters beslissingen neemt en
waarbij persoonlijk gezag centraal staat.
4. Sociale steun Gedrag dat wordt gekenmerkt door het tonen van betrokkenheid bij het
welbevinden van de sporters, het creëren van een positieve groepsatmosfeer, en
warme persoonlijke relaties met de sporters.
5. Positieve feedback Gedrag dat de sporters stimuleert door goede prestaties te erkennen en te
belonen.
10.3.2 Mediatiemodel van leiderschap van Smith & Smoll
In het model wordt ervan uitgegaan dat coachgedrag door sporters en hun daaropvolgende evaluatie
van het gedrag. Hiermee wordt gedoeld op de uiteindelijke betekenis die de sporters aan het gedrag
van de coach toekennen. De relatie tussen het gedrag van de coach en de uiteindelijke effecten van
dat gedrag wordt gemedieerd door waarneming en evaluatie van het gedrag door de sporter.
Het mediatiemodel van leiderschap van Smith & Smoll
EIGENSCHAPPEN VAN DE COACH: EIGENSCHAPPEN VAN DE SPELER:
• doelen/motieven • leeftijd
• gedragsintenties • geslacht
• normen en opvattingen over coachen • waargenomen coachnormen
• ideeën over motivatie van spelers • waarde van coachgedrag
• zelfmonitoring • prestatiemotieven
• geslacht • wedstrijdangst
•algemene zelfwaardering
• sport specifieke zelfwaardering
evaluatieve
coach waarneming en
reacties van
gedrag herinnering speler
spelers
waarneming door
coach van reacties SITUATIONELE FACTOREN:
speler • type sport
• niveau van competitie
• training VS wedstrijd
• eerder succes/falen
• huidige uitkomst wedstrijd/training
• aantrekking binnen het team
In 1989 breidden Smoll & Smith het model uit door invloeden van situationele factoren en
eigenschappen van de coach en de sporter in op te nemen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maravnk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
