Samenvatting boek: Jeugdrecht in de praktijk
Inleiding
Vier algemene principes:
1. Dat alle kinderen recht hebben op alle rechten en vrijheden die in het verdrag worden
genoemd zonder discriminatie van welk aard ook
2. Dat bij alle maatregelen betreffende kinderen de belangen van het kind een eerste
overweging vormen
3. Dat alle kinderen recht hebben op leven, overleven en ontwikkeling
4. Dat alle kinderen het recht hebben om hun mening te geven en te participeren in
beslissingen die hen betreffen in overeenstemming met hun leeftijd en rijpheid.
Hoofdstuk 1: Familierecht
Het familierecht heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen op het terrein van
families en relaties.
Verticale relaties: afstamming en ouderlijk gedrag
Horizontale relaties: zoals huwelijk en geregistreerd partnerschap
Twee artikelen moet je kennen uit IRVK:
Artikel 3: Het belang van het kind moet voorop staan bij alle maatregelen die kinderen aangaan.
Artikel 8: De overheid moet het recht op identiteit van ieder kind eerbiedigen.
Het afstammingsrecht regelt de afstamming tussen ouders en kinderen. Het geeft antwoord op de
vraag wie volgens de wet familie van elkaar zijn. Het afstammingsrecht geeft het kind een
rechtsbetrekking tot zijn ouders, broers en zussen etc.
Het afstammingsrecht is dwingend recht, dat wil zeggen dat er geen ruimte is om dingen op dit
gebied zelf alternatief, naar eigen inzicht te regelen.
- Er wordt vaak moeilijk gedaan over de ‘biologische ouders’; bij moederschap door geboorte
geldt biologische ouderschap nog steeds als pijler van juridisch ouderschap ten aanzien van
donoren wort ook nog steeds veel belang aan de biologische afstamming toegekend.
EVRM: Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens: dit verdrag heeft in Nederland rechtstreekse
werking. Dat wil zeggen dat de rechterlijke macht alle wetgeving en bestuur direct aan het EVRM
moet toetsen en dat personen in Nederland bij de rechter tegen beslissingen van de overheid
bepalingen uit het EVRM kunnen inroepen.
Varianten van juridisch ouderschap:
- Moederschap door geboorte
- Ouderschap van rechtswege
- Ouderschap door erkenning
- Ouderschap door gerechtelijke vaststelling
- Ouderschap door adoptie
Moeder door geboorte
- De vrouw uit wie het kind is geboren, is voor de Nederlandse wet de juridische moeder met
alle rechten en plichten die daarbij horen.
- Dit geldt ook wanneer de bevruchting heeft plaatsgevonden met genetisch materiaal van een
andere eicel van een vrouw. De vrouw die het kind ter wereld brengt is juridisch gezien de
moeder
- Onderlinge afspraken, bijvoorbeeld bij een draagmoeder, hebben geen rechtsgeldigheid als
ze over de afstamming gaan. Een draagmoeder wordt beschouwd als de juridische moeder
,Ouder van rechtswege
- Huwelijksvaderschap: de vader van een kind is de man die op het moment van de geboorte
van het kind gehuwd is met de vrouw uit wie het kind is geboren
- De man die een formele relatie heeft met de moeder op het moment van de geboorte is van
rechtswege altijd de vader.
- Wanneer het kind wordt geboren voordat beide partners getrouwd zijn of een geregistreerd
partnerschap hebben gesloten, ontstaat geen vaderschap van rechtswege maar zal de man
het kind moeten erkennen
- Moederschap van rechtswege voor de tweede moeder heeft twee voorwaarden:
1. Er moet sprake zijn van een formele relatie van de ‘meemoeder’ of ‘duomoeder’ met de
geboortemoeder op het moment van de geboorte van het kind
2. Het kind moet zijn verwekt door kunstmatige inseminatie met behulp van een
onbekende donor.
- De wet sluit uit dat, als twee vrouwen samen een kind hebben gekregen met een bekende
donor, de vrouw die is getrouwd met de geboortemoeder van rechtswege moederschap
krijgt toegekend. (de meemoeder kan wel een juridische moeder worden)
Ouder door erkenning
- Erkenning schept een juridische relatie tussen de man die het kind erkent en het kind.
Erkenning komt tot stand wanneer de man bij de burgerlijke stand van de gemeente
verklaart dat hij het kind erkent. Dit kan voor de geboorte, meteen na de geboorte en (veel)
later
- Het verschil tussen rechtswege en erkenning, dat voor erkenning toestemming van de
moeder is vereist
- Een man die kan aantonen dat hij de verwekker is van het kind, kan de rechter namelijk om
vervangende toestemming voor de erkenning vragen (dit kan alleen voor een kind jonger dan
16 jaar)
- Wanneer een spermadonor erkenning wil opvragen, moet er dus eerst toestemming worden
gegeven door moeder
- Erkenning is uitgesloten wanneer:
1. Als de jeugdige al twee ouders heeft
2. Als een man vanwege te nauwe verwantschap geen huwelijk met de moeder mag
sluiten, zoals een broer, vader of oom
3. Als de man nog geen 16 jaar is
- Erkenning van het kind door de duomoeder (vrouwenpaar) vereist, net als bij een man die
een kind wil erkennen, de instemming van de geboortemoeder. Wanneer de duomoeder het
er niet mee eens is, kan zij naar de rechter stappen. De route van de erkenning van een kind
is voor vrouwenparen die ouderschap van een kind willen delen met name in twee gevallen
van belang:
1. Als ze samen een kind krijgen met een bekende donor die geen ouderschap claimt
2. Als er sprake is van een onbekende donor maar beide vrouwen (nog) geen formele
relatie hadden op het moment van de geboorte van het kind.
Ouder via gerechtelijke vaststelling
- Dit betreft het omgekeerde van de erkenning, omdat het hierbij gaat om partners die geen
juridisch ouder willen zijn.
- Dit geldt ook voor een man die overlijdt voordat hij het kind heeft erkend.
- ‘Het ouderschap van een persoon kan, ook indien deze is overleden, op de grond dat deze e
verwekker is van het kind of op de grond dat deze als levensgezel van de moeder ingestemd
heeft met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad, door de
rechtbank worden vastgesteld op verzoek van de moeder, tenzij het kind de leeftijd van
zestien jaar heeft bereikt’.
, Ouderschap via adoptie
- Je kan ook via adoptie juridisch ouder worden.
- Meer info komt later in de samenvatting
Gevolgen van het ouderschap
- Juridische ouders hebben meestal het gezag over hun kind of ze kunnen hierom vragen. Dat
wil zeggen dat zij hun kind mogen opvoeden en verzorgen en zeggenschap over hem hebben.
- Juridisch ouderschap garandeert een recht op omgang met het kind. Ook na scheiding van de
ouders, mogen ouder en kind elkaar regelmatig blijven zien.
- Juridisch ouderschap brengt een onderhoudsplicht richting het kind met zich mee. De ouders
zijn verplicht om de kosten te dragen van de verzorging en opvoeding van hun kind tot het
einde van zijn/haar minderjarigheid.
- Rechtsgevolgen wat betreft de familienaam, de nationaliteit, in fiscaal opzicht, op het gebied
van de sociale zekerheid en op verse procesrechtelijke gebieden.
Verschillende soorten adoptie:
- Adoptie van kinderen binnen de Nederlandse grenzen, dus een Nederlands kind dat in
Nederland geadopteerd wordt.
- Adoptie waarbij een kind uit het buitenland door ouders uit Nederland geadopteerd wordt.
Nederlandse adopties moeten aan verschillende voorwaarden voldoen
- Adoptie moet in het kennelijk belang van de jeugdige zijn
- Het kind moet niets meer van zijn biologische ouders in de rol van ouder verwachten
- Kind moet jonger dan 18 jaar zijn
- Kind van 12 moet zelf aangeven hoe hij over de adoptie denkt
- Het is niet toegestaan dat grootouders hun kleinkind adopteren
- De biologische ouders moeten toestemming geven en als zij hun kind hebben mishandeld of
verwaarloosd hebben, kan de rechter tegen hun wens besluiten de adoptie toch te laten
doorgaan. Ook moet de biologische moeder op het moment van de adoptie tenminste 16
jaar zijn.
- De adoptiefouders moeten tenminste 18 jaar ouder zijn dan het kind dat ze willen
adopteren. Ten tweede moeten de ouders minstens 3 jaar samenwonen en het kind moet
voordat tot adoptie kan worden overgegaan al tenminste en jaar bij hen thuis wonen en door
hen worden verzorgd en opgevoed.
Adoptie over landsgrenzen
De belangrijkste regels over adoptie zijn vastgelegd in het Haags Adoptieverdrag voor interlandelijke
adoptie.
Wanneer ouders willen adopteren moeten zij als eerst een verzoek indienen bij het ministerie van
Justitie en Veiligheid. Hierna volgt een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming naar de
geschiktheid van de ouders voor adoptie. Daarna volgt een verplichte voorlichtingscursus over de
gevolgen van adoptie, waarna de minister de adoptiefouders beginseltoestemming verleent. Hierna
kunnen ze via de overheid op zoek gaan naar een adoptiekind in het buitenland. Een
bemiddelingsbureau informeert naar afkomst en achtergrond van het adoptiekind. Adoptie is pas
mogelijk na een jaar (2 ouders) of na drie jaar (1 ouder).
Adoptie is in Nederland mogelijk voor iedereen. Nederland behoort daardoor met acht andere
landen in Europa en dertien andere landen in de wereld tot de kleine voorhoede waar homostellen
niet allen mogen trouwen, maar ook kinderen mogen adopteren.
- Omdat veel landen hun voorkeur geven aan gehuwde heterostellen, kan er niet veel adoptie
over landgrenzen plaatsvinden.
