Moderne Geschiedenis
(1815-1918)
Hoorcollege 1: The Challenge of Nationalism
Hoe historici de 19e eeuw hebben geïnterpreteerd:
- Het heeft idealen die nog steeds heel bekend zijn in de moderne tijd op het gebied
van socialisme, liberalisme en conservatisme, environmentalisme
- de 19e eeuw was een eeuw van ontwikkeling,
Historische benaderingen van de negentiende eeuw:
- liberale, nationalistische, socialistische, conservatieve historici, die het erover eens waren
dat die periode 'modern' was
- Poging om het denken achter de moderniteit te historiseren (Reinhart Koselleck) → wat
betekent het om modern te zijn? Wat soort denken zit er achter moderniteit?
- 'Persistentie van het oude regime', invloed van monarchie, adel, kerk (Arno Mayer) → het
was niet zo modern, kijk maar naar de monarchieën, de kerk, de adel, dat is allemaal niet zo
modern en is hetzelfde als het oude regime
- Kritiek op moderniteit als disciplinair en homogeniserend (Alltagsgeschichte, Michel
Foucault, geleerden van klasse, geslacht, ras) → kritiek over het wetenschappelijk denken in
de 19e eeuw, het zorgde voor racisme en geaardheid-discriminatie, hierdoor werden
mensen veel van elkaar afgescheidden.
→ De uitdaging van nationalisme → wie of wat wordt er uitgedaagd en hoe precies?
- Habsburgse Rijk, Oostenrijk, Pruisische Rijk→ waren multi etnische landen en die
moeten verenigd worden, dat is een uitdaging
- homogeniteit: working class met een marxistische gedachte waarop het nationalisme
wordt opgelegd
- kleinere staten die graag onafhankelijk wilde blijven, maar dat niet konden door het
nationalisme
- ook de kerken worden uitgedaagd: nationalisten definiëren zich als protestanten
(bijvoorbeeld in de Republiek) en dat werkt niet goed samen met de sterke
katholieken minderheden, die zich achtergesteld gaan voelen (alsof ze niet bij het
volk horen) en gaan zich meer verenigd voelen met Rome of het pausdom, ipv het
eigen land en dat werkt dus niet goed voor het nationalisme
- De paus werd ook uitgedaagd, omdat er stukken van de vaticaanse staat van hem
werd weggenomen
Europa in 1815 → na het Congres van Wenen
De uitdaging van nationalisme:
- Hoe werd nationalisme, vanuit een structureel zwakke positie, een succes?
- Waarom sprak het nationalisme zoveel mensen aan? Wat maakte het speciaal?
, - Onder welke omstandigheden bereikten nationalistische bewegingen natiestaten?
- Waarom radicaliseerde het nationalisme, inclusief stevig gevestigde natiestaten?
Hoe werd nationalisme, vanuit een structureel zwakke positie, een succes?
nationalisme had een structurele zwakte maar ook een grote symbolische macht → Een
dynastiek principe maakt een koning gerechtvaardigd en dat kan je ook niet zomaar
omverwerpen en dat was heel erg machtig → maar de Verenigde Staten was ook een
krachtig voorbeeld, en de Amerikaanse Revolutie, omdat zij wel onafhankelijk waren → en
ook was er de herinnering van de oppositie tegen Napoleons macht en de herinnering aan
de Franse Revolutie → deze opstanden waren vaak niet gemotiveerd door het nationalisme,
maar meer uit eigenbelang → maar het was wel een krachtig verhaal, maar het nationalisme
heeft meer nodig dan alleen verhalen (want anders wordt het nostalgie)
Waarom sprak het nationalisme zoveel mensen aan? Wat maakte het speciaal?
- Al deze zaken zijn interessant voor het nationalisme en worden onderdeel van een
model over het organiseren van de staat, en dat model was interessant voor veel
professoren, studenten, geleerden, mensen in de politiek
- Imagined Communities: het idee dat samenlevingen een sociale constructie is die in
mensen hun hoofd zitten. Dit creeër je via verhalen over de toekomst, het heden en
het verleden en dat voeg je samen tot één narratief → krachtige verhalen over
opoffering, prestatie, glorie die burgers samenbracht
- Emotioneel, religieus, terugkijkend en rationeel, praktisch, toekomstgericht
- Aantrekkelijk voor de groeiende middenklasse van leraren, academici, journalisten,
advocaten, zakenmannen etc
Onder welke omstandigheden worden nationalistische factoren een natie?
- Het verleden waren vaak verhalen over onderdrukking, het lijden van het volk,
en het zijn van een slachtoffer.Dit belichaamde het beeld van lijden en strijd
- Voorbeeld: de Poolse Opstand tegen de Russische overheersing
(1863)
- De toekomst: het idee dat een samenleving georganiseerd gaat worden op
een bepaalde manier en dat er verandering mogelijk is om de samenleving
beter en met nationalistisch te maken
- Bijvoorbeeld dat het noorden en het zuiden van Frankrijk elkaar niet
kunnen verstaan door dialecten, maar dit kan veranderen!
- De handel in je eigen land verbeteren, markt-intergretatie
- Heden: experience community → dat je het land rondreist en dat je overal wel
de mensen kan verstaan (het idee van het moederland) door deze ervaring
dat je het land rondreist en met iedereen kan praten, deze goede
communicatie, zorgt voor een nationaal gevoel
- Het verleden: in de 19e eeuw werd naar verhalen uit het verleden gekeken,
bijvoorbeeld de Nederlandse Opstand wat de Nederlanders verenigde →
schoolboeken verspreidden deze verhalen, maar ook monumenten, folklore
en feestdagen
- Inventive traditions: tradities die eigenlijk niet echt zijn
- voorbeeld hiervan: Monumenten, ‘Victory Monument’ in Berlijn
werd anderhalve kilometer verplaatst, en had eerst een hele
andere betekenis en symbolisme maar dit werd later
aangepast
, - ander voorbeeld: Kyffhäuser monument → een monument
bouwen om bepaalde associaties naar boven te halen?
Waarom wordt nationalisme gebruikt in de 19e eeuw en werd het zo’n succes
- Omdat er heel veel veranderingen plaatsvinden na het Congres van Wenen. Er
ontstaan meer nieuwe staten en de landen zoeken naar nationalisme. Het vloeit
voort uit de Franse Revolutie. Nationalisme is de makkelijkste manier om mensen te
mobiliseren.
- natie: idee dat er een groep mensen is die een gezamenlijke identiteit is die ze uit
hun land halen. Ze delen: geschiedenis, taal, religie etc
De kracht van nationalisme: hit more buttons at once
- beroep doen op emotie: romantische helden en opstanden
- Ook beroep gedaan op de rede: academische discipline, technologie, plannen
- Het was modern en op weg naar moderniteit: onderwijs, infrastructuur, dynamische
progressie, technische verbeteringen
- Het was ook traditioneel: (ook inventive vaak) omdat er naar oude verhalen werd
gekeken
- Het verbreedt de horizon: het maakte de wereld groter, maar het gaf ook een gevoel
van bekendheid
- intellectueel: professors waren erg geïnteresseerd
- Het was ook praktisch - je kon het ervaren door te reizen en te vechten in een oorlog
- Het nationalisme opende ook deuren voor vrouwen → vrouwen raakten steeds meer
betrokken bij het lesgeven op de basisschool en de basisschool was heel belangrijk,
omdat de meeste kinderen maar les volgde tot 14 jaar → vrouwen worden belangrijk
voor het doorgeven van nationale identiteit via lesgeven + vrouwen waren veel aan
het koken en daarmee verspreidde ze ook culturele identiteit
Hoe konden nationalistische bewegingen een echte natiestaat oprichten?
Waarom slaagden ze in sommige gevallen (Griekenland, Italië, Duitsland) en in andere niet
(Ierland, Polen, Tsjechië, Catalonië)
- Het ligt eraan of je wel of niet een krachtige monarchische staat aan je kant heb
staan, dit is belangrijk want bijv Griekenland had een sterke monarchie en kreeg
hierdoor steun van andere grote mogendheden en hierdoor konden ze makkelijke
nationaliseren → zonder deze steun was het waarschijnlijk niet gelukt
- Toen het nationalisme opkwam in Pruisen, stond het Pruisische leger ook aan de
kant van het nationalisme
- Bij Ierland was er niet echt een monarchie die het opnamen voor het Ierse
nationalisme, waardoor het veel moeilijker is om een land nationalistisch te maken
→ dus meest voorname verklaring:
- De monarchie aan je kant hebben in het proces van nationalisering
- de kracht van de nationalistische beweging zelf
verschillende ‘types’ van nationalisme
- Nieuwe staat binnen bestaande (imperiale) staat (bijvoorbeeld Griekenland wordt
een nieuwe staat binnen het Ottomaanse Rijk)
- Eenmaking (bijv. Italië en Duitsland)
, - Van bovenaf (onderdanen ‘nationaliseren’) → bijvoorbeeld nationaal onderwijs, maar
ook inventive traditions, volkslied etc
Voorbeeld van een tegenwoordiger van een nationalistische beweging, gebeurde op Sicilië,
een man genaamd Garibaldi vocht tegen het koninkrijk van de Twee Siciliën → hij was een
romantieke held die altijd bij opstanden betrokken was zijn innerlijke overtuiging en missie
volgde en zich bereid was om zich op te offeren, dus hij was heel erg succesvol en populair
bij het volk met veel bewonderaars uit de middenklasse en ook bij vrouwen. Hij ging tegen
de koning in en streed voor de vrijheid van Italië
- Willem I en Bismarck houden niet van nationalisme want dan gaat het niet meer om
dynastie en gaat de legitimatie naar de natie. Maar ze wisten ook dat als ze niet
gingen samenwerken met deze bewegingen, dat zouden deze nationalistische
bewegingen zich tegen hen richten en ze gingen dus met de moderne tijd mee om
het nationalisme soort van de controleren.
Italiaanse eenwording, 1859-1870
- De Beweging (Risorgimento)was in samenwerking met leiderschap door
Piemonte-Sardinië en werd ondersteund door Frankrijk van Napoleon III
- In 1848-49 mislukking, maar militaire overwinning tegen het Habsburgse rijk met
Franse steun (1859) en succesvolle opstand tegen het Koninkrijk van twee Siciliën
(1860)
- Het Italiaanse koninkrijk voerde een verdere oorlog tegen het Habsburgse rijk,
voegde Venetië toe (1866) en veroverde de pauselijke staat (1870) -> Paus raakte
meeste van zijn bezittingen kwijt (hij werd uitgedaagd door het nationalisme)
Duitse eenwording 1864-1871
- Nationalistische bewegingen, op gespannen voet met Pruisen, maar uiteindelijk
gingen Bismarck en Wilhelm I samenwerken met de nationalisten
- Overwinning van Pruisen en Oostenrijk tegen Denemarken voegt territoria toe (1864)
- Pruisen won de oorlog tegen Australië (1866), wat leidde tot annexaties en de
Noord-Duitse Federatie
- Overwinning op Frankrijk (1870-71 → Frans Duitse oorlog) bracht Zuid-Duitse staten
binnen om een verenigd leger te vormen en leidde tot het Duitse rijk, aanvankelijk
een federatie van vorsten
Waarom radicaliseerde het nationalisme, inclusief stevig gevestigde natiestaten?
Waarom heb je een radicaal nationalisme? Waarom zijn zij niet gewoon blij met wat ze
hebben
- Bijvoorbeeld bij Rusland (russificeren) waarop ze soort van met dwang de russische
taal oplegde in Polen en Balkanlanden waar ze andere taal spraken (radicaliseren).
Maar je hebt ook turkificeren (Ottomaanse Rijk), duitsificeren in de Duitse Staten →
radicaliseren
- logica van nationalisme is om nooit te blijven staan, altijd vooruit kijken, het moet nog
verder gaan, je moet nooit tevreden zijn en altijd verder kijken dan wat er al is → een
grotere ambitie, maar hierdoor was het ook onrustig altijd → Nationalisme moet
alleen maar sterker worden, mag niet afzwakken
