Het palet van de psychologie (college 1)
Wat is psychologie: de wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van gedrag en mentale
processen.
Psyche= ziel
Logos= wetenschap
Psychologen proberen gedrag en mentale processen te:
Beschrijven
Verklaren
Voorspellen
Beïnvloeden
Dualisme, veel van ons zijn dualisten
Dualisme: geloven in een scheiding tussen lichaam en geest
Kritiek op dualisme als lichaam en geest 2 aparte dingen zijn, hoe communiceren lichaam en geest
dan?
Als ons mentale leven dan losstaat van ons lichaam, hoe verklaar je de hersenactiviteit in MRI of PET-
scans die 1 op 1 zijn te herleiden naar mentale processen?
Inzicht vanuit de biologische psychologie
Wij zijn ons brein: ‘zoals de nieren urine produceren, is het brein het orgaan dat ons bewustzijn
produceert’ (Dick Swaab)
Descartes: uitvinder van het dualisme. ‘bewijs’ dat mensen een geest c.q. een bewustzijn hebben:
1. Mensen hebben een vrije wil (kunnen eigen keuzes maken)
2. Ik denk dus ik ben. Van veel zaken die je ervaart, gelooft kun je je afvragen of het wel ECHT is
BEHALVE het feit dat je kunt DENKEN
Dus: mensen zijn meer dan alleen hun (fysieke) lichaam. Bijna iedereen denkt op deze manier over
zichzelf
Non-dualiteit
Onderzoek: vrije wil bestaat niet echt
Ons verstand komt pas iets te weten als alle beslissingen al zijn genomen…
Gaandeweg meerdere psychologische stromingen ontstaan die hebben gezorgd dat op verschillende
manieren naar mensen kan kijken. Allemaal eigen visie op de psychologie van de mens, soms
tegenstrijdig, soms met elkaar eens. Ondanks alle tegenstrijdigheden hebben allemaal kern van
waarheid.
De erfelijkheid van psychologische eigenschappen
Hoeveel bepaalt ‘nature t.o.v. ‘nurture’? wat betekent dit voor de HBO-Pedagoog
2 visies: organistische visie biologische processen maken het gedrag mede mogelijk. De mens past
zich aan, aan zijn omgeving
Mechanistische visie mensen worden gereduceerd tot cellen zoals een speelgoedauto tot radertjes
,De vormende invloed van erfelijkheid:
Jim springer & Jim Lewis: identieke tweeling. Uit elkaar van geboorte tot 40 e jaar. Erg veel
overeenkomsten in intelligentie, persoonlijkheid en zelfs in attituden.
Interactie tussen genotype (wat in lijf zelf zit, genen) en fenotype (wat je er zelf aan doet, haar
blonder door de zon)
Kritische perioden: als je iets niet leert, dan leer je het nooit. Bijvoorbeeld taal.
De vormende invloed van de omgeving
Is een soort aanpassingsproces, dat wordt gevormd door omgeving, genetische aanleg wordt steeds
minder van invloed.
Welke omgeving? School, ouders, leeftijdsgenoten
Naarmate student ouder wordt, nemen erfelijke factoren af en nemen omgeving invloed toe.
Een derde factor is de vormende invloed van rijping, naast de invloed van genetische aanleg of
socialisatie
Hersenen zijn in de groei tot tenminste begin 20 e jaar.
Cognitieve vermogens hangen hier nauw mee samen.
Aanleg en omgeving mogelijk wel invloed op rijping
Onderzoek geeft aan dat mensen een (sociale) omgeving gaan uitzoeken die hen (qua aanleg) het
beste past: hoeveel invloed heeft de psycholoog, schooljuf of pedagoog dan eigenlijk??
Neuronen en neurotransmissie
Het neuron (zenuwcel)
Axon kan hele lichaam doorgaan. Omheen zit soort beschermhuls
(myeline) dat is nodig want binnen neuronen is
informatieoverdracht elektrisch. Als jij zeer doet heb je dat door,
die signalen gaan onder andere met neuronen. Dus: Binnen de cel
is er informatieoverdracht die elektrisch is en eenrichtingsverkeer
richting synaps.
Wat gebeurt er tijdens de rijping (epigenese)?
Synaptogenese aanmaken van vertakkingen neuronen
Pruning wegsnoeien van onnodige verbindingen die je niet gebruikt
Myelinisatie isoleren rondom de zenuw, waardoor deze zenuw ‘sneller’ wordt
Neurotransmitters (tussen de cel)
Na afloop: neurotransmitters worden weer opgenomen in het axon of afgebroken door enzymen
Informatieoverdracht: chemische informatie overdracht
Als de snoei is afgerond en de snelle verbindingen zijn aangelegd, is de prefrontale cortex klaar. Het
zal je niet verbazen dat dit zo rond de 18 a 19 jaar is. In het dagelijks leven blijken jongeren dan weer
wat ‘aanspreekbaar’ te zijn volgens hun ouders.
, Samenvatting neuronen en neurotransmissie
Specifieke eigenschappen neuron: dendrieten, axon, axonuiteinden
Info overdracht binnen neuronen: elektrisch
Info overdracht tussen neuronen: chemisch (neurotransmissie)
Neurotransmissie is betrokken bij ziektes en bij de werking van medicatie en drugs
Dopamine: bevorderendbeweging, aandacht, leren
Serotonine: remmend stemming, emoties, dromen
Noradrenaline: bevorderend bloeddruk verhoogt energie, hartslag
Samenhang met ziektes:
Depressie (te weinig serotonine)
Parkinson ( te weinig dopamine)
Schizofrenie (teveel dopamine)
ADHD zou naar schatting voorkomen bij 1 op de 20 kinderen.
Men gaat er vanuit dat het een gedragsstoornis is die veroorzaakt wordt door een onevenwicht in de
aanmaak van bepaalde neurotransmitters in de hersenen zoals catecholamine. Onderzoek van de
hersenen toont aan dat de frontale hersenschors, de basale hersenkernen en de parallelle
verbindingsbanen daartussen bij ADHD 8-11% kleiner zijn dan bij normale.
Erfelijke factoren spelen een dominante rol in het ontstaan van ADHD. Rond de 80% van de variatie
tussen kinderen in hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratiezwakte berust op erfelijke factoren.
Het risico op ADHD bij broertjes of zusjes van een kind met ADHD is 3 tot 5 maal verhoogd ten
opzicht van de gewone populatie.
Medicatie ADHD: ritalin, concerta en dexamfetamine
Reactie op het drinken van koffie, gebruiken van drugs zoals speed reageert anders bij mensen met
ADHD
Phinaes gage pijp door zijn hoofd. Hij leefde nog en bleef functies houden. Deed wel heel anders
Onderdelen van de hersenen
Vitale functies
Medulla oblongata, wordt ook wel hindbrain genoemd
Functies: ademhalen, temperatuur, spijsvertering
Overgangsgebied van ruggenmerg naar hersenen
Cerebellum (kleine hersenen) ook wel hindbrain genoemd
Belangrijk voor beweging, evenwicht en alertheid.
Wanneer beschadigd is, beweegt persoon alsof hij/zij dronken is
Limbic system gaat over reguleren van emoties
Thalamus (forebrain), schakelstation van zintuigelijke informatie
Hypothalamus (forebrain), gaat over arousal, is soort thermostaat, motivatie, slaap-waak ritme.
