Deze gedetailleerde samenvatting behandelt alles wat aan bod is gekomen tijdens de hoorcolleges en werkcolleges tijdens week 1 t/m 3 (membranen, signaaltransductie en onderzoeksmethoden) van de cursus Moleculaire Biologie van de Cel aan de Universiteit Utrecht (BMW33416). Daarnaast zijn de correspo...
,Membraanarchitectuur
Membranen
Goedwerkende membranen zijn essentieel voor gezonde cellen en hebben een aantal kenmerken:
• Permeabiliteitsbarrière en vorming microcompartimenten
• Selectief transport
• Communicatie tussen binnen en buiten de cel
• Energielevering / opslag (met behulp van gradiënten)
• Dynamisch
Daarnaast vormen ze een belangrijke barrière voor:
• Medicijnen
• Toxische stoffen
• Virussen
Membranen in evolutie
Zeepbellen ontstaan door zelf-assemblage van amfipatische moleculen in lucht met water.
Amfipatische moleculen bevatten zowel een hydrofiele als hydrofobe groep. Bij de zeepbellen
zullen de hydrofiele groepen zich naar het water richten en de hydrofobe groepen naar de lucht.
Figuur 1 Schematische weergave van de zelf-assemblage van zeepbellen in lucht en water.
Op het moment dat er geen lucht aanwezig is in de omgeving, maar alleen water, zal de oriëntatie
precies andersom zijn. Dit is het geval bij membranen, hierbij richten de hydrofiele kopgroepen van
de vetzuren zich naar het water en de hydrofobe staarten zich naar elkaar, waardoor er een lipide
bilaag ontstaat. Hierbij is het hydrofobe effect de belangrijkste drijvende kracht voor de vorming van
lipide bilagen. Daarnaast bevorderen de vanderWaals krachten, tussen de koolwaterstofstaarten, de
dichte pakking van de staarten.
Figuur 2 Schematische weergave van de zelf-assemblage van membranen in water.
4
, Naast bovengenoemde manieren van assemblage zijn er ook nog andere manieren van assemblage,
waaronder micellen en liposomen. Hierbij geldt dat de vorm van de moleculen bepalend is voor de
organisatie.
Micellen
Bij micellen zijn de kopgroepen dikker dan de vetzuurstaarten (kegelvorm). Hierdoor kunnen ze niet
recht naast elkaar gestapeld worden en ontstaat er een bol. Bij membraanlipiden zijn de kopgroepen
even dik als de vetzuurstaarten (cilindrische vorm) en kunnen ze dus lineair gestapeld worden:
• Micel → Kegelvorm en waterig milieu
• Lipide bilaag → Cilindrische vorm en waterig milieu
Figuur 3 Schematische weergave van de verschillen in vorm tussen een micel en een lipide bilaag.
Omgekeerde kegelvorm
Er zijn echter ook lipiden met een omgekeerde kegelvorm. Hierbij is de kopgroep erg klein en bevat
het twee vetzuurstaarten. Fosfatidylethanolamine is hier een voorbeeld van, de verschillen zijn
hieronder geïllustreerd. Op het moment dat er veel lipiden met een omgekeerde kegelvorm in een
waterig milieu zitten, zullen deze lipiden assembleren tot een hexagonale fase. Hierbij richten de
hydrofiele kopgroepen zich naar het water toe, waardoor de buizen als het ware gevuld zijn met
water. Daarnaast richten de apolaire staarten zich naar elkaar toe, waardoor elke 'buis' omringd
wordt door zes andere buizen.
Figuur 4 Schematische weergave van de verschillen in de vorm van lipiden.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xnicolevdz. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,19. Je zit daarna nergens aan vast.
