Aantekeningen sociologisch perspectief op criminaliteit
Docent: Lieselotte Blommaert & Paul Boekhoorn
Leerdoelen:
1. Gerenommeerde theorieën over criminaliteit herkennen, beschrijven, vergelijken en
toepassen
2. Toepassingen van theorieën binnen de criminologie in recent onderzoek naar criminaliteit
herkennen, toelichten en vergelijken
3. Recente ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit en actuele discussies over beleid
en praktijk op het gebied van criminaliteit herkennen en beschrijven
Focus punten van de cursus:
Thema criminaliteit vanuit sociologisch perspectief bespreken
Het verschaffen van gerenommeerde theorieën die verklaringen bieden voor
criminaliteit.
Inzicht in toepassingen van deze theorieën.
We gaan in op trends en recente ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit.
In Sociologisch Perspectief op Criminaliteit maak je in bredere zin en diepgaander kennis
met het deelgebied van de sociologie dat zich bezighoudt met criminaliteit, met de theorieën
en het empirisch onderzoek binnen dit veld en met toepassingen daarvan (bijvoorbeeld in
beleid en praktijk).
Inhoud
Table of Contents
Hoorcollege 1 – Inleiding: criminologie, criminaliteit & sociologisch perspectief daarop......................2
Hoorcollege 2 – Aard & omvang van criminaliteit & onveiligheid........................................................11
Online vragenuur – Stof week 1...........................................................................................................22
Hoorcollege 3 – Verklaringen gericht op individuele kenmerken: Economische benaderingen &
Biologische benaderingen....................................................................................................................24
Hoorcollege 4 – Verklaringen: Sociale leertheorieën...........................................................................36
Hoorcollege 5 – Verklaringen: Sociale controletheorieën....................................................................49
Hoorcollege 6 – Verklaringen: Labelling theorie, Sociaal ecologische & culturele theorieën...............61
Hoorcollege 7 – Verklaringen: Anomie- & spanningstheorieën............................................................74
Hoorcollege 8 – Verklaringen: Conflict- & radicale theorieën..............................................................86
Hoorcollege 9 – Verklaringen: Kritische en radicale theorieën & Victimologie....................................95
DIGITAAL Gastcollege 1 – Ruimtelijke benaderingen van criminaliteit door Stijn Ruiter....................104
Gastcollege 2 – Levensloopeffecten & intergenerationele overdracht van criminaliteit door Steve van
de Weijer............................................................................................................................................113
Gastcollege 3 – Environmental crime door Jessica Hill.......................................................................116
Gastcollege 4 – Criminele families door Hans Moors.........................................................................120
Hoorcollege 10 – Tentamenvoorbereiding & responsie.....................................................................124
,Hoorcollege 1 – Inleiding: criminologie, criminaliteit &
sociologisch perspectief daarop.
Zelfstudie: hoofdstuk 1 en 2 behalve p27-34.
De cursus:
• Thematisch: We ‘duiken’ in het thema ‘Criminaliteit’
• Theoretisch: Focus op verklaringen voor criminaliteit, theorieën ter verklaring van
criminaliteit
• Sociologisch perspectief = Nadruk op ‘sociologische theorieën’
SPOC in het kort: “Is crime caused by individuals - criminals? Is it caused by the way society
is organised? By rule makers? By poverty? By drugs? Is it simply some people expressing
power over others? All of the above? Something else?”
Dit is een theoretische cursus en dat betekent dat we stil staan bij de verklaringen voor
criminaliteit. We willen een bepaald sociaal fenomeen verklaren. Dus de waarom-vraag
beantwoorden.
We besteden aandacht: in hoeverre is dit nu een volledige of een goede verklaring voor
criminaliteit? Voor elke theorie die we behandelen staan we daarbij stil. Vooral als we het
hebben over het toepassen van theorieën tijdens onderzoek.
Wat bedoelen we met sociologisch perspectief?
We focussen dus op sociologische theorieën.
Volgens Frank van Tubergen: “What does it mean when you want to use a sociological
perspective to study human behavior? It means that you consider the role social contexts
play in shaping behavior rather than focusing on invididual characteristics like personality”
M.a.w.: “The sociological perspective explains human behavior with social
contexts that individuals share and thereby differs from the individual perspective”
Dat betekent dat we de nadruk leggen op sociologische theorieën ter verklaring van
criminaliteit.
Een sociologisch perspectief verklaart menselijk gedrag door te kijken naar de sociale
contexten die individuen delen/deel van uit maken. Dat is anders dan een individueel
perspectief.
We focussen ons in deze cursus op theorieën die zich verklaren op criminaliteit die te
maken hebben met de rol van sociale contexten: je vrienden, familie, vrienden, het
land of dorp waarin je woont, je klasgenoten, etc.
We kijken NIET naar individuele factoren zoals genen of persoonlijkheid.
En dit doen we bij het verklaren van crimineel gedrag.
Wat is criminaliteit? Hier zijn verschillende definities op.
Verschillende definities: wat & waarom?
We bestuderen criminaliteit, dat wil zeggen crimineel gedrag. Maar hoe kun je dat
definiëren?
Waarom deze vraag: het bepaalt wat we wel of niet moeten bestuderen als we
geïnteresseerd zijn in criminaliteit en de verklaringen daarvoor.
, Er zijn verschillende definities en benaderingen die door de tijd heen zijn bedacht,
deze geven dus ook andere antwoorden op wat wel en niet tot criminaliteit behoort.
Je hebt verschillende benaderingen:
o Wettelijke definitie
o Consensus-benadering
o Conflict-benaderingen
o Hedendaagse benaderingen: sociale constructie, post-modernisme
o Integratieve benaderingen: pyramide van criminaliteit, prisma van criminaliteit.
We gaan in op 1 t/m 3 en 5.
Wettelijke definitie
Tappan’s (1947) klassieke definitie van criminaliteit: schending van de strafwet.
Dit gaat over de schending van de strafwet. Criminaliteit is dus schending van het strafrecht.
Dat betekent dat criminaliteit alleen hetgeen is wat strafbaar is en iemand is alleen crimineel
als een rechter die persoon zijn straf heeft vastgesteld.
Dus alleen die personen en hun gedragingen moeten bestudeerd worden.
Dit wordt nog steeds gebruikt door sommige criminologen.
Kritiek globaal: dit is te beperkte manier van het bekijken van criminaliteit. Het is een
zeer beperkte visie.
Kritiek:
1. Strafwet omvat niet alle soorten crimineel gedrag. Je sluit dus sommige soorten van
criminaliteit uit zoals wittenboordencriminaliteit (dit beschadigt mensen uit winstbejag) OF
dictatorschap OF toeslagenaffaire.
2. Houdt geen rekening met culturele en historische context van wetgeving. Dus wat door het
strafrecht verboden is kan verschillen tussen landen (denk aan abortus, homohuwelijk,
wapens). Criminaliteit veranderd ook door de tijd heen, denk bijvoorbeeld aan apartheid en
slavernij.
3. Houdt geen rekening met wie wetgeving bepaalt (machtsverschillen). Wetgever maakt de
wet maar je kunt je afvragen op wiens visie deze wet is gebaseerd. Wie hebben meer
invloed? Kritische criminologen stellen dat de wetgever beïnvloedt wordt door donateurs,
lobbyisten. De verdeling van het vermogen om de wetgeving te beïnvloeden is niet gelijk in
de maatschappij. Hierdoor worden sommige gedragingen (zoals bijvoorbeeld
wittenboordencriminaliteit) minder snel strafbaar gesteld.
, Consensus-benadering
Als reactie op dit soort kritiekpunten kwam er een andere benadering op, de consensus-
benadering. En deze biedt een oplossing voor de kritiekpunten die we zojuist hebben
behandeld. Dit is een definitie die gaat over overeenstemming. De leden van de samenleving
zijn het dus eens – binnen deze stroming – over wat criminaliteit zijn.
De ideen zijn gebasseerd op de klassieke socioloog Emile Durkheim. Mensen worden bij
elkaar gehouden door gedeelde overtuigingen zoals tradities (gelijke wereldbeelden) en deze
gemeenschappelijkheid in sociale normen, dit houdt mensen bij elkaar.
Criminaliteit is dus ‘Gedragingen die collectieve moraal ‘shockeren’ & leiden tot intense
morele verontwaardiging onder het collectief’.
Kritiek:
1. Consensus is afhankelijk van de sociale en historische context. Bijvoorbeeld
verkrachting: het is belangrijk hoe oud de betrokken persoon is en in welke context het plaats
vindt; bijvoorbeeld binnen het huwelijk? Ook doden: dit hoort bij oorlog voering waardoor het
meer geaccepteerd is. In oorlogssituaties is het geaccepteerd / niet verboden.
2. Om wiens moraliteit en wiens morele verontwaardiging gaat het dan precies?
“Wie is dat collectief dan van wie de morele verontwaardiging wordt gewekt?”
Of er sprake is van morle verontwaardiging onder ‘het collectief’ hangt af van:
a) Mogelijkheden groep om private zaken publiek te maken (Mills, 1959).
b) Moreel ondernemerschap (Becker, 1973)
• Bijvoorbeeld: als gedragingen tegen minderheden in een samenleving geen
massale verontwaardiging oproepen, zijn ze dan per definitie niet crimineel?
Je moet je bedenken of er sprake is van morele verontwaardiging binnen het
collectief. Dit hangt af van de mogelijkheden van de groep: dus hoe goed lukt het de
groep om meer mensen bij hun zaak te vertrekken om die verontwaardiging uit te
drukken. AKA mogelijkheden groep om private zaken publieke zaken te maken.
Moreel ondernemerschap = je behoort tot een minderheid dat iets heeft meegemaakt wat
niet oke is, dat je dan de straten op zult moeten om dit aan andere mensen duidelijk moet
maken, het feit wat daar gebeurt is moet aandacht krijgen want dat is niet pluis.
Ter illustratie als er minderheden zijn in de samenleving en er wordt iets hen aangedaan,
en stel er komt geen massale verontwaardiging van de groep, zijn ze dan per definitie niet
crimineel?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudwigink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
