Dit document bevat alle leerstof van het vak reflectie op gezondheidswetenschappen aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Het tentamen is onderverdeeld in 2 aparte delen, namelijk wetenschapsfilosofie en wetenschapsgeschiedenis. De samenvatting bestaat daarom ook uit deze twee verschillende delen.
Tentamen Reflectie op gezondheidswetenschappen: Wetenschapsgeschiedenis
HC1: Reflectie op gezondheidswetenschappen; Wetenschapsgeschiedenis
Intellectueel eigendom en de aard van wetenschappelijke ontdekkingen
Intellectueel eigendom; rechten op uitvindingen
- Aanzien erg belangrijk voor wetenschappers
- Essentieel voor beloningssysteem wetenschappelijke wereld
Belangrijkste soort kapitaal voor wetenschapper
Reputaties en carrières hangen ervan af
- Ook problematisch
Vaak aangevochten door anderen
Geen patensysteem voor intellectuele goederen
Intellectueel eigendom
- Meest directe claim op kennis; ontdekking
Criteria nobelprijzen natuurkunde, geneeskunde, scheikunde
- Geschiedenis gevuld met bekende ontdekkingen
- Zwaar bevochten in het verleden
Bijv. Newton
- 1952: Selman Waksman nobelprijs ontdekking geneesmiddelen tegen tbc;
streptomycine
Proces Albert Schatz: recht op royale vergoeding
Ontdekkingen HIV
- Mei 1983; isoleren van retrovirus (LAV) verkregen uit aidspatiënt
- Mei 1984; aantoning dat retrovirus de oorzaak is van AIDS
- Beiden claimen ontdekking AIDS-virus
Prioriteitsconflict gepaard met rechtszaken over toekenning patent bloedtest
Ontdekking HIV
- 1987; regeling presidenten Frankrijk en VS
Montagnier en Gallo beide co-ontdekkers
Royalties patenten AIDS-test 50-50 verdeeld
- 1993; Gallo verdacht en vrijgepleit van integriteitsschending
- 2008; nobelprijs Montagnier maar niet Gallo
Beeld van ontdekkingen
- Gebeurtenissen gekoppeld aan
Een specifieke wetenschapper, de ontdekker
Specifieke plaats en tijd
Nieuw inzicht of waarneming, eurekamoment
,Ontdekking Uranus
- Engelse muzikant; William Herschel in 1781
- 17 en 19 maart; neemt verplaatsing waar
Dus komeet, maakt ontdekking bekend
- Is waarneming voldoende voor de ontdekking
- Object tussen 1690 en 1781 al 17 keer waargenomen en als ster geregistreerd
- Opgave; reconstructie baan komeet
Wiskundigen, pogingen falen
- Nevil Maskelyne; vermoeden planeet
- Anders Lexell; reconstructie planetenbaan
Ontdekking vitamine B1
- Pekelharing was eerste man die stelde dat beri beri mogelijk werd veroorzaakt door
bacterie. Hij zat hierbij in commissie met onder andere Eijkman. Eijkman ging
vervolgens verder met het onderzoek.
- Christiaan Eijkman, nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde 1929
- Voor de ontdekking van antineuritisch vitamine die helpt om beriberi te voorkomen
- 1889 Eijkman signaleert uitbraak van zenuwaandoening onder kippen
- Kippen worden gevoed met restanten van geslepen rijst
- Eijkman stelt verband vast tussen pluimvee Polyneuritis en dieet geslepen rijst
- Rol zilvervlies, bevat beschermende werking, verwijderd door machinaal slijpproces
- Suggestie Eijkman; zilvervlies bevat tegengif tegen zenuwbeschadiging gif,
geproduceerd door micro-organismen.
- Onderzoek werd voortgezet door Gerrit Grijns
- 1901 niet alleen zilvervlies, ook veel peulen en bonen bieden bescherming
- Gerrit Grijns denkt aan voedingsdeficiëntie
- 1909; sluit bacteriologische ziekteverwekker uit
- 1910; beriberi wordt veroorzaakt door gebrek aan zenuwvoedsel
Verzet Eijkman
- Hij heeft voorkeur aan bacteriologische oorzaak -> tot 1916 verzet Eijkman zich tegen
idee dat Beri Beri veroorzaakt werd door tekort aan voedingsstof
Hij bleef volhouden dat het om mogelijke bacteriële ziekteverwekker ging.
- 1913; bacteriologisch vergif niet uitgesloten; als infectietheorie al zak staat, geldt dat
ook voor voedingstheorie
- 1918; neemt vitamineterminologie over
- 1929; in Nobel-overdracht reconstructie ontdekking vanuit vitamineperspectief
Ontdekking vitamine B1
- 1912; Poolse biochemicus Casimir Funk noemt anti-beriberi factor ‘vitamine’
- 1926; Jansen isoleert antiberiberi vitamine, introduceert term thyamine -> dit is de
benaming voor een vitamine B1 tekort
- 1936; Robert Williams stelt chemische structuur vast, slaagt erin vitamine B1 te
synthetiseren
,Beriberi
- Probleem ontstaat in Nederlandse koloniën (Nederlands-Indië)
- Veelal fatale ziekten, aantasting zenuwstelsel
- Snelle opkomst eind 19e eeuw
- In politieke gevoelige periode van herhaalde opstanden tegen koloniale regime
- Komt veel voor in gevangenissen en het leger
Beriberi
- Nederlandse regering geeft Pekelharing opdracht de oorzaak hiervan te onderzoeken
- Voorzien van bescheiden laboratorium in militair hospitaal Batavia
- Conclusie; bacteriële ziekteverwekker, adviseert ontsmetting, terug naar Nederland
Wat is nodig om van ontdekking te kunnen spreken
- Waarnemen?
- Als iets nieuws herkennen?
- Inzicht in aard van het ontdekte?
- Overtuigende argumenten?
- Brede erkenning van ontdekking?
Ontdekking is proces
Stap 1. Nieuw verschijnsel als nieuw herkennen
Stap 2: Authenticiteit vaststellen
Stap 3: Interpretatie
Vaak eerst in bekende categorieën; ster, komeet, bacterie
Ontwikkeling nieuw begrippenapparaat
Stap 4: Ondersteuning zoeken voor interpretatie
Stap 5: Acceptatie door wetenschappelijke gemeenschap
Betrokkenheid door meerdere wetenschappers
- Omdat ontdekking vaak veel kleine stappen vergt, kan ontdekking meestal niet aan 1
iemand worden toegeschreven
- Dat gebeurt in de regel echter wel (hetzelfde geldt voor uitvindingen)
- Waarom: behalve beloningsstructuur
Waarom Eureka-beeld
- Hindsight bias
Neiging om achteraf gebeurtenissen te zien als meer specifiek, logisch en
voorspelbaar
Mattheus-effect (Robert Merton)
Wetenschappelijke credits sneller gegeven aan bekende wetenschappers
Zij die al veel hebben krijgen meer, en zij die weinig hebben wordt ontnomen
wat ze verdienen.
Probleem
- Fundamentele mismatch tussen productie van kennis
Collectief, teamwork, schatplichtig aan anderen
- En belonging van kennisproductie
, Individueel, carriere, reputatie, prijzen
Uitvindingen
- Hiervoor geldt in grote lijnen hetzelfde als voor ontdekkingen
Processen met complexe interne structuur
Bijdragen van meerdere betrokkenen
- Echter eigendom beschermd via patenten
- In de regel andere iets interne structuur
Wetenschappelijke inhoud veelal klein onderdeel van succesvolle uitvinding
Penicilline
- Alexander Fleming
- 10 jaar na toevallige ontdekking werd er iets mee gedaan
- 1945 Florey, Chain en Fleming kregen nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde.
- Onderzoek naar stafylokokken; op een van voedingsbodems de schimmel penicillum
notatum aantrof -> hij merkte dat hieromheen alle bacteriën waren verdwenen.
De schimmel was in staat om bacteriedodende stof af te scheiden
HC4: wetenschapsgeschiedenis; Oudheid en middeleeuwen 14-04-2022
Ziekte en gezondheid in historisch perspectief; oudheid tot renaissance-> de klassieke
erfenis
3000 jaar gezondheid
- Verandering
Doorbraken in 19e en vooral 20e eeuw
Zowel in denken over ziekten en oorzaken
Als in behandelmogelijkheden, preventie
- Constante; moeizame relatie tussen
Theorie en medische praktijk
Religie en seculiere visies
Preventie en genezing
Paradox
- Duizenden jaren lang konden artsen vrijwel niets en was geneeskunde tamelijk
onproblematisch
- Tegenwoordig kunnen medici veel, en wemelt het van de problemen in
gezondheidszorg
Ebers Papyrus
- 1500 v christus
- 20 m lange papyrusrol met medische informatie waarin kwalen worden uitgelegd
- 700 behandelingen
Geneesmiddelen
Geen onderscheid somatische en psychische aandoeningen
Bezweringen, spreuken, magische rituelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NynkeStudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
