Taak 1 (definitie gezondheid)
1. Hoe is de definitie van gezondheid veranderd? – Wat is steeds de kritiek op de
voorganger?
1.a Vóór de WHO
‘het aanwezig of afwezig zijn van een ziekte’. Dit is door de ontwikkeling in
gezondheidszorg (pas sinds de 16e eeuw). (Volgens sommige filosofen had het te
maken met persoonlijke ontwikkeling.)
Voor de Grieken was gezondheid het streven naar balans en harmonie. Religie
speelde hierbij een grote rol (3)
1.b WHO
‘een toestand van compleet lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden en niet
alleen de afwezigheid van ziekte en gebrek’.
Vroeger werd er puur alleen gekeken naar een ziekte en niet hoe iemand zich voelde
en gedroeg, dat is er nu wel in meegenomen.
1.c Huber – extra aandacht naar salutogenesis en sense of coherence
‘het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren in het licht van de
lichamelijke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’.
Dit wordt ook wel ‘positieve’ gezondheid genoemd omdat het zich focust op het
bestuderen van het gezond zijn ook al heb je een ziekte ipv van de ziekte
(salutogenensis). De positieve gezondheid heeft volgens Huber 6 pijlers/dimensies
die een belangrijke rol spelen bij gezondheid;
1. Lichaamsfuncties
2. Mentaal welbevinden
3. Spirituele/existentiele dimensie
4. Kwaliteit van leven
5. Sociaal- maatschappelijk participeren
6. Dagelijks functioneren
Hierbij is de veerkracht (het zelf manage van je gezondheid, ook in moeilijk situaties)
van iemand ook in meegenomen, dit is namelijk vaak belangrijker voor hoe iemand
zich voelt dan alleen de aanwezigheid van een ziekte of niet volgens Huber. Ze
maakte gezondheid op deze manier ook een staties begrip.
Ook staat er in de oude definitie van de WHO ‘een toestand van compleet lichamelijk,
psychisch en sociaal welbevinden’, deze staat is eigenlijk nooit voor een lange tijd te
bereiken waardoor volledig gezond zijn dus niet mogelijk is volgens deze definitie.
Tenslotte is het niet te meten wanneer iemand in deze staat is dus kan gezondheid
op deze manier niet gemeten worden. (4)
Sense of cohorence; mensen die worden blootgesteld aan meerdere
stressfactoren/risicofactoren ontwikkelen toch een goede gezondheid door 3
persoonskenmerken;
1. Manageability; het begrijpen van de situatie in je eigen leven
2. Comprehensibility; de ervaring dat men deze situatie tot op zekere hoogte kan
beïnvloeden.
3. Meaningfulness experiencing; het ervaren van betekenis in het leven sterkste
factor
Dit begrip is ontwikkelt door Aaron Antonovsky en is voortgekomen uit de definitie
van gezondheid van Tarlov. Tarlov legt de nadruk op manageablility, meaningfulness
experiencing en de individuele relatie tot de sociale omgeving (Antonovsky
‘veranderd’ die laatst naar comprehensibility)
(blz 39 bron Huber)
, De 10 basis capabilities;
1. In staat om een normale levensduur te hebben
2. Goede gezondheid hebben
3. Integriteit van het lichaam bewaren
4. Gebruik kunnen maken van de zintuigen en denkvermogens
5. Emoties en hechting hebben
6. Kunnen beredeneren wat goed is
7. Zinvolle sociale relaties
8. Andere levende wezens aandacht kunnen geven
9. Kunnen spelen
10. Invloed hebben op materiële en politieke omgeving (Huber is heie sterk op
geïnspireerd met haar definitie van gezondheid)
Overeenkomst Huber en WHO; houden allebei rekening met de 3 aspecten uit de
gezondheidsdriehoek.
1.d Na Huber
Huber’s definitie was niet duidelijk genoeg en wekte veel verwarring, hierom moet het
begrip veel specifieker gedefinieerd worden. Gezondheid moet een aspect zijn van
qualiteit van leven, niet omgekeerd zoals bij Huber. Ook moet het wel rekening
houden met veel meer factoren dan puur de aanwezigheid of afwezigheid van een
ziekte. (6)
Door verschillende opleidingsniveaus, hoeveel geld je hebt of bv ziektes als dementie
kunnen mensen hun eigen gezondheid verschillend beoordelen (ontstaan sociaal-
economische gezonheidsverschillen). Omdat eigen regie zo belangrijk is in haar
definitie. Sommige mensen kunnen dit niet.
Berekening levensverwachting en gezonde levensverwachting weten hoe, niet
kunnen toepassen! (mackenbach)
2. Hoe is de gemiddelde gezondheid van de bevolking veranderd over de loop van
jaren?
a. Levensverwachting
De levensverwachting van mensen in Nederland is de afgelopen jaren sterk
gestegen. Dit is vooral te danken aan de verbeteringen in de zorg. Vrouwen hebben
een hogere levensverwachting dan mannen. (5)
b. Gezonde levensverwachting, wat wordt hiermee bedoeld?
Gezonde levensverwachting= De levensverwachting die mensen kunnen verwachten
nog in goede gezondheid door te brengen (2 en 5).
De gezonde levensverwachting is in de afgelopen jaren sterk gestegen. Dit is niet
alleen door het beter kunnen behandelen maar waarschijnlijk ook door het eerder
ontdekken van ziektes.
c. Welke verschillen zijn er tussen mannen en vrouwen?
Vrouwen hebben een hoger levensverwachting dan mannen, 83,9 vs 78,5 in 2019
(5). Vrouwen hebben een hogere ongezonde levensverwachting omdat ze vaak
langer leven en zwangerschap en bevalling extra risico’s meebrengen voor vrouwen
die mannen niet hebben. Vroeger was de gezonde levensverwachting van vrouwen
veel hoger dan die van mannen maar de laatste jaren trekt dit redelijke gelijk. Dit is
doordat vroeger alleen mannen werkte wat zwaar was en doordat vrouwen later
kinderen krijgen. Ook roken vrouwen de laatste tijd meer.
, 3. Hoe beïnvloeden gezondheidsapps de manier waarop we tegen gezondheid
aankijken?
De gezondheidsapps zorgen ervoor dat je je meer bewust bent van bepaalde zaken.
Door dit inzicht kunnen mensen hun gedrag hierop aanpassen en kan het zo de
gezondheid verbeteren.
Ook kan het gegevens van meerdere mensen snel verzamelen en ordenen waardoor
onderzoek mogelijk is en hiermee de gezondheid van een grotere groep verbeterd
kan worden. Dit kan alleen wel voor privacy problemen zorgen.
Als laatste kan het voor mensen met een ziekte voor meer autonomie zorgen dat ze
minder vaak naar de dokter hoeven bijvoorbeeld.
Het inzicht dat deze apps je geven kunnen ook voor stress, schuld of schaamte
zorgen. Dit kan er juist voor zorgen dat de gezondheid verslechterd.
Soms kan het moeilijk zijn om de gegevens in de app bij te houden voor patiënten
omdat het teveel tijd kost of mensen het niet willen doen omdat het pijnlijk of
confronterend is (bijvoorbeeld bij diabetes). (1)
In het kort per artikel waar het over gaat;
1. De Groot,M. ..(2014) ‘Quantified Self’= verzamelnaam voor mensen die zich
bezighouden met persoonlijk experimenten. In dit artikel worden de voordelen en
nadelen van het gebruik van een app om je gezondheid te meten uitgewerkt.
2. ‘Gezonde levensverwachting naar geslacht’ Op deze site vind je de gezonde
levensverwachting van verschillende grepen (in Nederland)
3. Huber, M. (2014) Dit artikel is door Huber geschreven. Het gaat heel uitgebreid
over de geschiedenis van gezondheid, Huber haar visie op gezondheid, haar kritiek
op de definitie van de WHO van gezondheid en haar nieuwe definitie.
4. Leonardi F. 2018 In dit artikel wordt heel uitgebreid commentaar gegeven op de
definitie van gezondheid van de WHO. Ook geeft het 9 kenmerken waar een goede
definitie aan moet voldoen. Als laatste legt het de nieuwe definitie van Huber uit en
geeft hier ook weer kritiek op.
Dit is een groot en belangrijk artikel
5. Mackenbach, J.P. ….(2016) Het artikel gaat over de ontwikkeling van de
algemene gezondheid van de bevolking en levensverwachting en gezonde
levensverwachting. ‘Overlevingstafel , Health-adjust life expectancy (HALE) , quality-
adjusted life years (QALY) , berekenen Disability-adjusted life years’.
6. Poiesz, T. … (2016) Dit artikel geeft veel en uitgebreid kritiek op Huber’s ‘nieuwe’
definitie. Op het laatste geeft het ‘tips’ voor het opstellen van een nieuwe definitie.
7. Tieleman, M. (2019) Dit artikel gaat over hoe een baby zich ontwikkeld van foetus
tot kind. In 1.3 gaat het in op ‘het bewustzijn’ wanneer dit is en verschillende visies
hierop.
8. Visser, J. (2014) In dit artikel wordt Huber’s definitie van gezondheid door haar
uitgelegd. Is in de vorm van een interview.
9. Volksgezondheidenzorg.nl Deze site geeft het verschil in levensverwachting aan
tussen mannen en vrouwen
College;
- Gezonde levensverwachting mannen en vrouwen kennen (mannen hoger dan van
vrouwen)
- Generatieverschuiving kennen en hoe dit globaal gemeten kan worden uit
voorbereidende taak 1.
- Levensverwachting en gezonde levensverwachting kennen; op website CBS;
zoektermen
, Taak 2 (prenatale ontwikkeling & voortplanten)
Belangrijke dingen uit deze taak;
- Bouman is belangrijk!
- Holtes tijdens gastrulaltie niet kennen , vorming van de 3 lagen wel kennen!
zie slides vragenuurtje 7 september.
- Tijdens prenatale fase eerste 3 weken de dagen ongeveer kennen. Daarna
redelijk globaal.
1. Hoe verloopt de hormonale regeling in een gezonde menstruatiecyclus.
a. Verschillende fases + hormonale regeling
In de eerste fase wordt er veel FSH geproduceerd, hierdoor gaan 5 tot 12
follikels de meiose hervatten en ontwikkelen tot eicellen (Zie 2b). Ook zorgt
FSH voor het groeien van het baarmoederslijmvlies waardoor er bij
bevruchting een eicel in kan gaan nestelen en zorgt het dat de FSH productie
geleidelijk afneemt (dus in begin menstruatiecyclus is veel FSH en dit neemt
geleidelijk af tot dag 13).
De tweede fase begint op dag 13 als er ineens heel veel FSH geproduceerd
wordt waardoor er ineens heel veel LH geproduceerd wordt. Hierdoor wordt
meiose I voltooid en ‘barst’ de eicel uit het follikel de eileider in. Hier kan een
zaadcel samen voegen met een eicel en kan er bevruchting plaatsvinden. Het
follikel dat achterblijft in de eierstok heet nu gele lichaam. Het gele lichaam
produceert progesteron (en een beperkte hoeveelheid oestrogeen) waardoor
de groei en ontwikkeling van het baarmoederslijmvlies door blijft gaan. Ook
remt het de productie van GnRH, FSH en LH waardoor er geen nieuwe
follikels gaan ontwikkelen. Na ongeveer 10 dagen sterft het gele lichaam af
waardoor de vorming van progesteron en oestrogeen stopt. Hierdoor laat het
baarmoederslijmvlies los (=menstruatie) en komt de FSH-productie weer op
gang waardoor de cyclus opnieuw kan beginnen.
Voor hormoonspiegel zie Binas 86
(bron; samenvatting 5vwo H6)
b. hoe verloopt de ontwikkeling van eicellen (oögonese)
1. Tijdens de foetale ontwikkeling ontstaan oögonia die zich verder delen
dmv mitose. Dit gaat door tot het maximum (ongeveer 5 miljoen) in beide
ovaria (eierstokken) bereikt is in ongeveer de vijfde maand.
2. Aan het eind van de derde maand liggen de oögonia in clusters en zijn
omringd door een laag van platte epitheelcellen, follikelcellen, afkomstig
uit de wand van het oppervlakte-epitheel.
3. Rond de derde maand van de foetale periode begint een deel van deze
oögonia aan de meiotische celdeling;.
1. In de profase worden de oögonia primaire oöcyten genoemd dit
worden omgeven door follikelcellen, dit geheel heet de primordiale
follikel. Deze wordt gevormd in de derde tot zevende maand van de
foetale ontwikkeling.
2. Bij de geboorte beschikken meisjes over 1-2 miljoen primordiale
follikels.
3. De rijping van de primaire oöcyt bestaat uit 6 stappen die elke maand
plaatsvindt vanaf de puberteit;
1. Ontwikkeling van de primaire follikel (onder invloed van FSH);
a. De follikelcellen van de primordiale follikel vermenigvuldigen
zich en veranderen van vorm (plat naar kubisch) en vormen een