~1~
Hoofdstuk 1
Ondernemingsvormen
De rechtsvorm is een hulpmiddel om een onderneming in rechte te kunnen laten functioneren; de
onderneming en haar functioneren zijn het doel -> facilitair
Drie hoofdthema’s
De juridische organisatie; de inrichting
De vertegenwoordiging
De aansprakelijkheid
Besloten Vennootschap Art 2:175 BW
In één of meer overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal. Men kan slechts in een bv participeren via
een aandeel in haar kapitaal (kapitaalassociaties/kapitaalvennootschappen). Bij oprichting dient er in
ieder geval één aandeel worden uitgegeven. Meerdere aandelen mogen in handen zijn van één
aandeelhouder. De eenpersoons-bv is legaal.
Functies aandeel
Een middel om vermogen aan te trekken
Zeggenschapsfunctie (stemrecht in aandeelhoudersvergadering art 2:228 BW)
Winstverdelingsfunctie (in beginsel geeft ieder aandeel recht op een gedeelte van de winst
(2:216 BW) -> dividend
Een vermogensobject voor de aandeelhouder (het is voor overdracht vatbaar)
Bv is besloten; uitgegeven aandelen staan op naam en overdracht daarvan kan in beginsel niet
vrijelijk plaatsvinden (blokkeringsregelingen). Overdracht tevens alleen bij notariële akte. Alle
houders van aandelen dienen opgenomen te worden in een register dat het bestuur moet bijhouden
(art 2:194 BW). De aandeelhouders en bestuurders zijn in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in
naam van de bv is verricht (bv art 2:175 BW) -> gunstig aansprakelijkheidsregime.
Speciale bepalingen bv: art 2:175-274 BW
Algemene bepalingen Boek 2 BW: art 2:1-25 BW, 2:308-333l BW (juridische fusie), 2:334a-334ii BW
(juridische splitsing), art 2:335-359 BW (geschillenregeling & recht van enquête), art 2:360-446 BW
(jaarrekening en bestuursverslag). De bv wordt geregeerd door haar statuten (art 2:177BW) en de
inrichting is openbaar (art 2:180 lid 1 BW).
Naamloze Vennootschap
Minimum kapitaal: €45.000 (art 2:67 lid 2 BW). De nv kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk
kapitaal (art 2:64 BW) (Dit is anders bij de bv, daar is het maatschappelijke kapitaal facultatief, voor
de bv kan bovendien volstaan worden met de uitgifte van één enkel aandeel). Overeenkomsten met
de bv:
Kapitaalassociatie, aantrekken vermogen (2:80 BW), winstverdeling (art 2:105 BW) en stemrecht
(2:118).
Bij een nv hoeven aandelen niet op naam te luiden. Een nv mag ook aandelen in toonder uitgeven.
Als een nv aandelen op naam uitgeeft, moet het bestuur een register bij houden met de namen van
de aandeelhouders op naam (art 2:85 BW).
Specifieke nv-bepalingen: art 2:64-164 BW (tevens gelden de meeste genoemde toepasselijke art
voor de bv ook voor de nv).
, ~2~
Maatschap en de vennootschap onder firma Titel 9 boek 7A (art 1655-1688) BW
De maatschap: obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van twee of meer
personen. Sluiting van de overeenkomst is in beginsel vormvrij. Gericht op het door middel van
samenwerking behalen van vermogensrechtelijk voordeel -> winstverdelingsdoel. Samenwerken
voor gemeenschappelijke rekening tot een gemeenschappelijk doel. Ieder der vennoten is gehouden
iets in te brengen (kan ook gebouw of arbeid zijn). De maten / vennoten zijn voor gelijke delen
aansprakelijk voor de verbintenissen van de maatschap. Meestal beroepsuitoefening; volgens
verkeersopvattingen wijst dit op persoonlijke dienstverrichting. De persoonlijke kwaliteiten van de
dienstverrichter staan voorop. Een beroepsbeoefenaar wordt geacht het welzijn van zijn cliënt te
behartigen, vaak ook beroepsgeheim.
Stille maatschap; naar buiten toe blijkt doorgaans niets van gezamenlijke beroeps- of
bedrijfsuitoefening.
Als een maatschap onder gemeenschappelijke naam een onderneming of bedrijf uitoefent, gelden
(naast de eerdere art) ook 16-34 K (Wetboek van Koophandel). De maatschap wordt dan een
vennootschap onder firma genoemd (vof). De vof kent hoofdelijke verbondenheid van de vennoten
voor de verbintenissen van de vof. Meestal bedrijfsuitoefening, dienstverlening in het kader van
bedrijven. De vof is in de gedachte van de wetgever meer extern gericht.
Bij beiden dienen de vennoten op voet van gelijkheid samen te werken. Omdat bij een maatschap of
vof de vennoten doorgaans op lange termijn moeten samenwerken, is de persoon van de vennoot
voor de andere vennoot van groot belang (een maatschap wordt intuitu personae aangegaan /
omwille van de persoon) -> personenassociaties/personenvennootschappen.
Bepalingen uit boek 6 over verbintenissen van toepassing, ook bepalingen uit boek 3 (meerzijdige
rechtshandeling). Wet op de ondernemingsraden, de Handelsregisterwet is van toepassing.
Verschillen maatschap en vof
Vof: iedere vennoot ontleent aan de wet (art 17 lid1 K) vertegenwoordigingsbevoegdheid.
Het is mogelijk in de vennootschapsovereenkomst deze bevoegdheid te beperken.
Maatschap: een vennoot mag in beginsel slechts namens de andere vennoten optreden
indien deze hem daartoe een volmacht hebben gegeven (art 7A:1679 BW).
Vof: voor schulden zijn alle vennoten hoofdelijk verbonden (18 K).
Maatschap: in beginsel slechts voor gelijke dele verbonden voor vennootschapsschulden (art
7A:1679 en 1680 BW).
Verschillen Maatschap/vof en bv/nv
bv/nv:
o aandeelhouders in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van de nv of de
bv is verricht (art 2:64/2:175 BW).
o nv/bv moeten jaarrekening opmaken/vaststellen en openbaar maken (titel 9 boek 2
BW).
o bv/nv dienen steeds twee organen te hebben (aandeelhoudersvergadering &
bestuur).
Een aandeelhouder kan de kapitaalvennootschap niet opzeggen; een vennoot van een
personenvennootschap heeft wel de mogelijkheid de vennootschap te verlaten. Een
aandeelhouder kan alleen van zijn aandeel af door het over te dragen aan een ander die
daarin geïnteresseerd is.
, ~3~
Bij een maatschap/vof gaat de wetgever ervan uit dat de vennoten ook besturen, dus geldt
hier niet het uitgangspunt van een duale organisatiestructuur.
Commanditaire vennootschap en coöperatie (tussen bv/nv en maatschap/vof)
De cv (art 19-21 K) is een samenwerkingsovereenkomst tussen een of meer gewone vennoten en
een of meer commanditaire vennoten. Een commanditaire vennoot (stille vennoot) is tot niet meer
gehouden dan het bedrag van zijn inbreng (art 20 lid 3 K). De cv kent een combinatie van
hoofdelijke, strenge aansprakelijkheid voor de gewone vennoot en beperkte, meer soepele
aansprakelijkheid voor de commanditaire vennoot. Zij zijn beiden partij in de cv, maar de
commanditaire vennoot mag geen bestuurs- of beheershandelingen verrichten.
De coöperatie (art 2:53-63j BW) is opgezet als vereniging, maar één van de belangrijkste bepalingen
uit het verenigingsrecht geldt niet voor de coöperatie: een vereniging mag geen winst aan haar
leden uitkeren (2:26 lid 3 BW), de coöperatie mag dat wel (art 2:53a BW). Een coöperatie dient zich
ten doel te stellen te voorzien in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden. De statuten mogen
bepalen dat ovk als die welke zij met haar leden sluiten, ook met anderen mogen worden
aangegaan, maar de ovk met de leden mogen niet van ondergeschikt belang zijn. Een coöperatie
heeft een mild aansprakelijkheidsregime.
Combinatievormen: Concern
Het concern of de groep vormt één onderneming.
Rechtspersoon
De bv/nv/coöperatie zijn rechtspersonen (art 2:3 BW), personenvennootschappen zijn geen
rechtspersonen, maar bijzondere typen van overeenkomsten. Wij kennen een gesloten systeem van
rechtspersonen. De rechtspersoon is zelf drager van rechten en plichten, zij is een rechtssubject (art
2:5 BW).
Eenmanszaak
Natuurlijk persoon drijft de zaak zonder dat hij gebruik maakt van een ondernemingsvorm. Hij is
aansprakelijk voor de schulden die namens of door hem zijn aangegaan. Er is geen onderscheid
tussen privéschulden en zakelijke schulden. Een eenmanszaak dient in het handelsregister te worden
ingeschreven.
Vereniging en stichting
Minder geschikt als ondernemingsvorm, omdat ze geen winstuitkeringen mogen doen aan de
leden/oprichters en personen die van hun organen deel uitmaken (art 2:26 lid 3 & 2: 285 lid 3 BW).
Een stichting mag slechts uitkeringen doen aan anderen dan haar oprichters en degenen die deel
uitmaken van haar organen, voor zover deze uitkering een ideële strekking hebben.
De opbrengsten die met behulp van een onderneming worden behaald, dienen te worden
aangewend ten behoeve van het in de statuten omschreven doel dat de vereniging of stichting
nastreeft.
De stichting kent geen leden en dus ook geen ledenvergadering (ledenverbod art 2:285 lid 1 BW). De
vereniging kent een ledenvergadering.
Handelsregister
, ~4~
Het handelsregister is een soort burgerlijk stand voor ondernemingen en wordt gehouden door de
Kamer van Koophandel. Gegevens over ondernemingen dienen in het Handelsregister te worden
opgenomen: Van een onderneming is sprake indien een voldoende zelfstandig optredende
organisatorische eenheid van één of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng van
arbeid of middelen, ten behoeve van derden diensten of goederen worden geleverd of werken tot
stand worden gebracht met het oogmerk daarmee materieel voordeel te behalen. In de kern moet
het gaan om een bedrijf waarmee winst wordt beoogd (HR Coöperatieve Flatexploitatievereniging
‘Mariahoeve’ en HR Hirschmann).
Het Handelregister is ook een burgerlijke stand voor rechtspersonen (art 6 Hrgw 2007). Voor een
ieder ter inzage (art 21 en 22 Hrgw 2007). Art 25 Hrgw 2007: Iemand mag afgaan op hetgeen er in
het Handelsregister te vinden is (als die persoon onkundig is van een onvolledigheid of onjuistheid)
en als een bepaald feit ingeschreven had moeten worden, maar niet is gebeurd, kan degenen aan
wie een onderneming toebehoort of de rechtspersoon die zich op dit ten onrechte niet-ingeschreven
feit niet beroepen jegens iemand die dit feit niet kende.
HR Damen/Geho (art 25 Hrgw): Mag iemand zich (achteraf) beroepen op een feit dat in het
handelsregister is ingeschreven, ook al had hij op het moment van het verrichten van een transactie
het handelsregister niet geraadpleegd -> Ja, een partij moet kunnen vertrouwen op de gegevens van
in het handelsregister, ook in de gevallen dat dit register niet werd geraadpleegd.
Wet op de ondernemingsraden
Iedere ondernemer die 50 of meer werknemers in dienst heeft, moet een ondernemingsraad
instellen (art 2 lid 1 Wet op de ondernemingsraden/WOR). Begrip onderneming is ruimer dan in de
Hrgw. Een ondernemer kan verschillende ondernemingen in stand houden.
Verschillende typen nv’s en bv’s
Wanneer een nv/bv aan bepaalde grootte-criteria voldoet (geplaatst kapitaal plus reserves van ten
minsten €16 miljoen; meer dan 100 werknemers; een verplicht ingestelde ondernemingsraad) geldt
bij de vervulling van een aantal nadere voorwaarden een bijzonder regime voor de organisatie van
de nv/bv -> structuurregime (sommige nv/bv zijn hiervan vrijgesteld). De raad van commissarissen is
dan een verplicht orgaan.
Eenpersoons-nv of bv; een nv/bv waarin één persoon alle aandelen houdt (of in
huwelijksgemeenschap). De naam en de woonplaats van de enig aandeelhouder moet in het
handelsregister worden opgenomen. Transacties tussen de nv/bv en de enige aandeelhouder
moeten op straffe van vernietigbaarheid schriftelijk worden vastgelegd (hoeft niet als dit tot de
gewone bedrijfsvoering behoort).
Belangenpluralisme
Een nv/bv moet bij haar handelen het belang van alle bij de vennootschap betrokkenen in
aanmerking nemen. Er kunnen conflicten over het te volgen beleid ontstaan door verschillende
belangen.
Lunchroom De Katterug
Damen Geho
UWV/X
