Overzicht Ziekteleer Voortplantingsorganen
10.1 - Het Vrouwelijk Geslachtsapparaat
10.1.1 - Ovarium
Ziekte Voorkomen Verschijnselen Pathogenese Diagnostiek Therapie Prognose
Geen/niet tijdige “Ware anoestrus” → geen Rectaal onderzoek Ware anoestrus -
Abnormale Rund oestrusverschijnselen enkele activiteit op de ovaria - Ware anoestrus → ovaria Zorgen voor betere
anoestrus - Anatomische afwijking zijn klein en hard, geen CL lichamelijke conditie
- Endocrinologische - Suboestrus → CL Wachten tot het dier volwassen
afwijking aanwezig is
- Voeding, leeftijd,
productie, omgeving Hormonale behandeling →
progestagenen toedienen →
Suboestrus→ enige ovariële nabootsen luteale fase
activiteit
Suboestrus
PGF2⍺ toedienen → luteolyse
induceren
“Anafrodisie” - Als zeug berigheid -
Varken (vooral onvoldoende/niet toont →
eersteworps Geringe voedselopname in afvoeren
kraamstal → NEB
zeugen) Zoötechnische factoren → Management optimaliseren
onvoldoende licht, weinig Hormonale therapie → eCG +
beercontact, te lage hCG
omgevingstemperatuur in
dekstal
Kan fysiologisch zijn bij Rectaal onderzoek → Kleine, Verkorten van -
Paard juveniele merrie en in de winter harde ovaria, geen CL anoestrusperiode →
(langdurig) verlengd
Problemen met hypofyse lichtregime tijdens
(syndroom van Cushing) anoestrusseizoen
Afwijkend chromosoompatroon
Analogen van GnRH of
progestagenen toedienen
Primaire anoestrus: een teef Algemeen lichamelijk en Afhankelijk van de -
Hond
, die nog nooit loops is geweest gynaecologisch onderzoek → onderliggende oorzaak
op een leeftijd van 18 aanvullend onderzoek kan
maanden nodig zijn
(hormoonbepalingen,
Abnormale anoestrus: als een hormoontesten)
teef al wel loops geweest is,
maar het interval 12 maanden
is
Hypothyreoïdie, stille
loopsheid, iatrogeen, slechte
waarneming van de eigenaar,
syndroom van Cushing
(Pseudo)hermafroditisme →
primaire anoestrus
Interoestrus interval neemt toe
met leeftijd
Na 25 dagen (pro-)oestrus nog Ovulatiestoornis, cysteuze - GnRH-preparaten → -
Persisterende Hond (vooral jong) geen verschijnselen van follikels, ovarium-tumoren, luteïnisatie verkrijgen
(pro-)oestrus oestrogeen-invloed (bloederige iatrogeen, leverafwijking
uitvloeiing, aantrekkelijkheid Geen succes →
voor reuen) Vooral bij 1e/2e loopsheid pre-oestrussymptomen
stoppen met progestagenen.
Evt. ovariëctomie
Verlengde oestrus Niet gedekt → loopsheid blijft - Oestrus voorkomen -
Persisterende Fret
oestrus Beenmergsuppressie →
pancytopenie
Anoestrus tot nymfomanie Endocriene stoornis → Rectaal onderzoek → geen Suppletietherapie Gunstig
Cysteuze ovariële Rund (frequent, lang, onregelmatig hypothalamus, hypofyse, CL, 1+ met vocht gevulde - LH-suppletie door
follikels (COF) tochtig) ovaria, endometrium en cysten toediening van GnRH
bijnieren zijn betrokken of hCG
Cyste: follikel met een - Progesteronsuppletie door
Invloed van verschillende diameter van >2,5 cm, die >10 onvoldoende luteïnisatie
factoren dagen aanwezig blijft
Cyste transvaginaal
aanprikken en leegzuigen →
luteïnisatie → behandeling met
prostaglandinen
Spontaan herstel mogelijk
(vooral kort postpartum)
Geen hengstigheid Persisterend corpus luteum → - Toediening van exogeen -
Persisterende Paard ↑progesteronconcentratie → PGF2⍺
di-oestrus geen hengstigheid
, Persisterende anovulatoire
follikel / hemorragische follikel
- Structuur van 5-10 cm op
het ovarium met
spinnenwebachtige
doorsnede
Productie van progesteron → Primaire tumor → komt weinig - Totale ovariohysterectomie Goed als er geen metastasen
Ovariumtumor Hond, kat persisterende (pro-)oestrus voor zijn
verschijnselen Als eigenaar nog wil fokken →
Oorsprong eenzijdige ovariëctomie
Verkorte interoestrusintervallen - Epitheel:
adenoom/cystadenoom of
Beenmerghypoplasie -carcinoom
(oestrogeen), cysteuze - Stromacellen:
endometrium-hyperplasie/endo granulosaceltumor,
metritis, toename van thecaceltumor, luteale
mammaweefsel (progesteron) celtumor →
hormoonproducerend
Symmetrisch haarverlies tgv - Kiemcellen:
folliculaire atrofie en dysgerminoom
telogenisatie (ongedifferentieerde
kiemcellen), teratoom
Epitheliale oorsprong (ectoderm, mesoderm,
Ascites, toename van endoderm → weefsels hier
buikomvang, gewichtsverlies, niet horen)
anorexie
Normale oestrische cyclus
Infertiliteit Granulosacel-thecaceltumor → - Unilaterale ovariëctomie -
Paard hormoonproducerend (vooral
Nymfomaan, anoestrisch, inhibine) → atrofie van
agressief gedrag contralaterale ovarium door
neg. feedback op FSH
productie
Altijd unilateraal, nauwelijks
metastase
Teratomen en carcinomen →
vaak aanwezig vanaf geboorte
→ toevalsbevinding
Nymfomaan (oestrogeen) Granulosaceltumor → - Ovariëctomie bij waardevolle -
Rund hormoonproducerend dieren
Anoestrus (progesteron, Fibroom
androgenen)
Nauwelijks metastase
Hennen vertonen uitwendige Infectie met Marekvirus → - - Ziekte van Marek → infaust
Pluimvee kenmerken van leggende tumor in eerste levensweek
hennen, maar leggen geen
, eieren Granulosa-thecaceltumor →
hormoonproducerend
Testosteron → sporen, grote
kam, hanenstaart → kunnen Rudimentair aangelegde
zelfs fertiel worden rechter ovarium kan zich tot
testis ontwikkelen →
testosteronproductie
10.1.2 - Uterus en Cervix
Endometritis: ontsteking van het endometrium van de uterus
Metritis: ontsteking van het endometrium en myometrium van de uterus
Pyometra: als de cervix gesloten is bij een endometritis en de uterus overvuld is met purulent exsudaat
Ziekte Voorkomen Verschijnselen Pathogenese Diagnostiek Therapie Prognose
Grootte + vorm van afwijkende Endometritis post oestrum → Palpatie/echografie van Ovariohysterectomie Ovariohysterectomie → goed
Cysteuze Hond, kat uteri → variatie voorafgegaan door cysteuze vergrote uterus
endometrium- - Geringe CEH → weinig in veranderingen van Medicamenteus bij jonge teef Nierbeschadiging → matig tot
omvang toegenomen + uterusklieren + proliferatie van Röntgenfoto → pyometra in goed conditie waar nog mee slecht
hyperplasie (CEH)/ kurkentrekker achtig endometrium zichtbaar gefokt wordt
endometritis- aspect - Progesteronreceptor- Fertiliteit bij medicamenteuze
Zelden primair door bacteriële Echografie → dracht uitsluiten blokkers + PGF2⍺ therapie (hond) →
complex infectie toedienen gereserveerd
Vaginoscopie +vaginaal
Oestrogenen periode → toucheren → neoplasie Antibiotica Houdt rekening met recidief
progesteron periode uitsluiten
- ↑progesteronreceptoren → Medicamenteuze therapie
↑gevoeligheid van Bacteriologisch onderzoek (poes) → goed
endometrium
- Mucosa Laboratorium onderzoek →
diffuus/haardvormig Oudere teven hebben veel leukocytose, hyperproteïnemie,
bedekt met blaasjes cycli oiv progesteron gestaan anemie
(gevuld met vocht) 1. Luteale (progesteron) fase
- Cysteuze hyperplasie → wordt voorafgegaan door de
uterus door vocht in folliculaire (oestrogeen) fase,
omvang toegenomen → waarbij bacteriën de uterus in
mucometra kunnen
- Dikke uterusinhoud → 2. Cysteuze ontaarding van
matig vergrote uterus klierbuizen + verandering in
- Pyometra stroma
3. Immuunsysteem schiet
tekort
Ongecompliceerde CEH (geen 4. Micro-organismen niet tijdig
ontsteking) → geen geëlimineerd
verschijnselen van 5. Tijdens luteale fase is uterus
systemische aandoening weinig resistent
6. Bacteriën vermeerderen
