PSYCHOLOGIE BLOK 2
DEEL 1
INLEIDING & PERSOONLIJKHEID
Definitie psychologie aantekeningen
Letterlijk betekent psychologie: kennis van de ziel/geest. We zijn dus meer dan ons
lichaam. Het ‘ik’ is de waarneming van die psyche/geest.
Zimbardo: psychologie is de wetenschap van geestelijke processen en gedrag. Hierbij
wordt zowel het gedrag van mensen bestudeerd als de gedachten en gevoelens die mensen
hebben bij het ervaren van hun gedrag. Ook wordt er gekeken naar de omstandigheden
waarin bepaald gedrag plaatsvindt.
Perspectieven/stromingen PP
Benaderingen en theorieën helpen je om te kijken naar de wereld om je heen en het te
begrijpen. Dát is de toolbox die je mee krijgt tijdens je studie. Je hebt altijd een keuze.
Welke theorie/benadering jij gebruikt = professionele vrijheid
Persoonlijkheid aantekeningen, bijlage De oude Grieken (ITS), Pr.Ps. H6
Persoonlijkheid kan verschillende dingen betekenen. Dit zijn enkele voorbeelden:
- Op een duidelijke manier je overtuiging tonen, je staat ergens voor
- Beschrijving van de eigenschappen die karakteristiek zijn voor iemand (vakterm
psychologie). Daar zijn 3 niveaus in te onderscheiden:
1) Dat wat iemand met alle mensen gemeen heeft (behoeften)
2) Dat waarin je lijkt op sommige anderen (in een groep, Nederlander, vegetariër)
3) Dat wat je zo persoonlijk uniek maakt (voorkeur voor iets)
De oude Grieken
De oude Grieken hadden de temperamentenleer. De gezondheid van de mens hing
af van de balans tussen lichaamssappen. Onbalans zou ziekte veroorzaken. Een
overheersing van een van de vier lichaamssappen kon leiden tot een bepaald
karaktertype. De vier temperamenten:
1. De sanguinicus: het bloed overheerst. Zijn verbonden met lucht. Kenmerken:
opgewekt, vrolijk, oppervlakkig, passievol, snel afgeleid, veel interesses en altijd
tijd te kort.
2. De flegmaticus: het slijm overheerst. Zijn verbonden met water. Kenmerken:
rustig, kalm, reageren vaak onbewogen, laten niet veel mensen toe, dromerig en
hebben veel tijd nodig.
3. De cholericus: het gele gal overheerst. Zijn verbonden met vuur. Kenmerken: druk,
opvliegend, vasthoudend, actief, duidelijk doel, nemen de leiding en gefocust op
de toekomst.
4. De melancholicus: het zwarte gal overheerst. Zijn verbonden met de aarde.
Kenmerken: zwaarmoedig, somber, ernstig, zorgelijk, houden van overzicht,
onthouden goed en denken veel na.
Dit lijkt achterhaald, maar stoffen in je lichaam hebben grote invloed op je
persoonlijkheid/psyche.
Nature-nurture debat
Gaat over de vraag of persoonlijkheid (en probleemgedrag) is aangeboren of
aangeleerd.
, Temperament
Het aangeboren deel van iemands persoonlijkheid. Is dus nature. In Model van
Cloninger:
- Harm-avoidance (leedvermijdend)
- Novelty seeking (nieuwe dingen proberen)
- Reward dependence (afhankelijkheid van waardering)
- Persistence (doorzettingsvermogen)
Karakter (nurture)
Karakter ontstaat op basis van levenservaring. Vooral door opvoeding, maar ook
door eigen keuzes. Het is dus aangeleerd (nurture). In het Model van Cloninger:
- Sel-directedness (zelfsturing)
- Cooperativeness (samenwerkingsvermogen)
- Self-transcedence (zelfoverstijging)
Model van Cloninger: (Pr.Ps. H6)
Persoonlijkheid = temperament (nature) en
karakter (nurture) (= psycho-
biologisch model)
Testen aantekeningen, PP
Persoonlijkheid kun je meten in testen. Dit kan met:
1) Mechanistische tests (wordt gemeten, meer feitelijk dan gevoelens)
- leugendetectors, electroden, MRI-scan)
2) Intentionalistische tests (wat er vanbinnen afspeelt door middel van zelfrapportage
of projectie)
- Zelfrapportagetest: ik ben … mijn moeder is…
- Projectietests: bv vlekkentest en TAT
3) Persoonlijkheidstests (wat voor een type persoonlijkheid heb je)
- MMPI-2
- NEO-PI
- NPV
Stoornissen Pr.Ps. H6, PP
Een stoornis is iets buiten het normale én er is sprake van lijden/storend (voor zichzelf of
voor de omgeving). Bijvoorbeeld abnormaal intelligent is wel buiten het normale, maar er
is geen sprake van lijden dus geen stoornis.
Persoonlijkheidsstoornissen worden verdeeld in 3 groepen/clusters:
Type A: de paranoïde, schizotypische, schizoïde (belangrijkste symptoom is vreemd,
excentriek gedrag)
Type B: borderline, antisociale, narcistische, theatrale (moeite met
impulsbeheersingen en emoties)
Type C: afhankelijke, ontwijkende obsessief-compulsief (beheerst door angsten)
, DEEL 2
PSYCHOANALYSE / PSYCHODYNAMISCHE BENADERING (FREUD)
Plaats in de tijd PP, Pr.Ps. H20
Sigmund Freud was de vertegenwoordiger/grondlegger. Hij leefde van 1856 tot 1939.
Mensbeeld
Je ik (ego) wordt onbewust geleid door lusten als seks en agressie. Iedereen heeft
innerlijke conflicten waarbij je driften als seks en agressie moet onderdrukken.
Hij ontwikkelde verschillende modellen:
Topologische model PP
Er zijn drie bewustzijnsniveaus ontdekte Freud:
1) Bewuste
Je huidige staat van bewustzijn, wat je nu weet.
2) Voorbewuste
Informatie waar je nog niet van op de hoogte ben, maar wel kan ‘oproepen’.
3) Onbewuste
Informatie die altijd buiten je bereik is
Behandelingstechnieken hadden te maken met hypnose en dromen om het onbewuste naar
boven te brengen.
Structurele model / driftmodel PP
Superego
Een moreel geweten. De functie van het superego is om de impulsen van de id te
controleren (vooral die door de maatschappij worden verboden, zoals seks en agressie) en
het ego te overtuigen om zich te richten op moralistische doelen in plaats van alleen maar
op realistische doelen en te streven naar perfectie. Het superego is aanwezig in het
bewuste, voorbewuste en het onbewuste
Te veel: onzeker, angst
Te weinig: geen rem
Id
Het enige aspect van persoonlijkheid wat al aanwezig is bij de geboorte. Het is volledig
onbewust en omvat het instinctieve en primitieve gedrag. Het heeft geen begrip voor de
objectieve werkelijkheid en is egoïtisch. Het reageert direct op basisdriften, behoeften en
verlangens. Wanneer het id zijn eisen bereikt ervaar je plezier en wanneer het wordt
ontkend ervaar je spanning.
Te veel: doen wat je wil (positief)
Te weinig: te veel leiden door driften/geweten, niet doen wat je wil
Ego
‘Het deel van het id dat door de directe invloed van de buitenwereld verandert’ (Freud).
Het ego is verantwoordelijk voor het omgaan met de werkelijkheid. Het ontwikkelt zich
vanuit het id tijdens de kindertijd. Het doel van het ego is om op een veilige en sociaal
aanvaardbare manier te voldoen aan de eisen van het id. Het ego functioneert in de
bewuste, voorbewuste en onbewuste geest. Het bemiddelt eigenlijk tussen het
onrealistische id en de externe werkelijke wereld.
Te veel: agressie, driften laten gaan
