Ik heb alle colleges van het vak Retorica en Overtuiging bijgehouden. Deze samenvatting van alle colleges is geschreven in . De samenvatting geeft je handvaten die erg handig zijn bij het leren voor het vak. Het vak behandelt dingen zoals het toulmin model, hoe je moet speechen, welke dingen in een...
Aantekeningen Retorica & Overtuiging 2022
Hoorcollege 1
We hebben het interview van Jackson geanalyseerd. In dit interview is veel gebruik gemaakt
van herhalingen en vergelijkingen. Zijn centrale aansporing is; registreer je als kiezer en ga
stemmen.
Hoe steunt Jackson zijn centrale stelling? Hij heeft verschillende argumenten hiervoor
gegeven. Hij heeft de statistieken van de afgelopen jaren erbij genomen om er zo naar te
kijken en vergelijkingen te kunnen maken.
“Reagan won eight southern states by 182,000 votes when there were three million
unregistered blacks in those same eight states”
Hoe hier gebruik gemaakt wordt van de statistieken wordt ook wel logos genoemd. Het doet
een beroep op het oordelend vermogen, de ‘cognitie’ van het publiek. En niet te vergeten het
vermogen ‘aan te vullen’ wat er eigenlijk niet wordt gezegd; dat al die 3 miljoen mensen in
1980 anders niet voor Reagan hadden gestemd.
Verder steunt hij zijn eigen stelling door zijn eigen geschiktheid en betrouwbaarheid te
benadrukken. Dit wordt ook wel ethos genoemd.
Het laten slagen van een speech houdt in dat:
De spreker erin slaagt het publiek van de haar/zijn centrale stelling te overtuigen.
De allesbepalende factoren hier zijn:
Neemt het publiek aan dat de spreker de waarheid spreekt?
Denkt het publiek dat de spreker meent wat hij/zij zegt?
Aanvaart het publiek wat de spreker claimt?
Er is sprake van geloofwaardigheid wanneer mensen je als betrouwbaar, deskundig,
onafhankelijk zien en vinden dat je “karakter” hebt.
Tot slot steunt Jackson zijn stelling door emoties op te roepen bij het publiek en responses uit
te lokken. Dit kan door bijvoorbeeld stijlfiguren als een vergelijking of herhaling. Op deze
wijze mensen overtuigen heet pathos.
Primair-instrumentele doel van Jackson met zijn speech:
1. Publiek moet de speech begrijpen
2. Publiek moet de spreker geloven
3. Publiek moet inhoud op strekking beoordelen
Dit lukt wanneer de spreker de speech navoelt
Op deze wijze kan je empathie en affectieve reacties ontlokken bij het publiek
1
,Retorica = het vermogen […] met betrekking tot elk onderwerp te zien wat
overtuigingskracht heeft.
Overtuigingsmiddelen
Middelen gelegen in het karakter van de spreker – ETHOS
Middelen gelegen in het in een bepaalde gemoedstoestand brengen van de toehoorder
– PATHOS
Middelen die erop berusten dat ze iets aantonen of schijnen aan te tonen – LOGOS
Retorica is ontstaan uit praktische behoeften:
Radicale democratie
Jury-rechtspraak
Gelegenheidsredevoeringen
Verder is retorica zowel een systeem als een filosofie:
Systeem: richtlijnen voor bedenken, structureren, verwoorden, memoriseren en
uitspreken van overtuigende redevoeringen
Filosofie: de vorming van de omvattende en moreel onkreukbare persoonlijkheid
Het gebruik van retorica veronderstelt: innerlijke beschaving, gematigdheid, eerbare intenties,
deugdzaamheid (integriteit …)
1. Volledige vrijheid van meningsuiting (betreft: de spreker)
2. Volledige vrijheid van beoordeling (betref: het publiek)
3. Ware en volledige inhoud (betreft: de speech)
Mocht er niet aan bovenstaande voorwaarden worden voldaan dan verandert retorica in
propaganda en demagogie
Werkterrein: overheid, rechtspraak en ceremonies
Kwesties die niet wetenschappelijk ‘bewijsbaar’ zijn, maar waarvoor een antwoord
gevonden moet worden door ‘beraadslaging’.
Een te verdedigen standpunt betreft niet de waarheid of een waarheid, maar het
waarschijnlijke, het aannemelijke of het wenselijke
2
, Ten aanzien van zulke zaken moet een keuze gemaakt worden, niet zozeer de
waarheid gevonden kan worden.
Aristoteles omschrijft een keuze als een denkend verlangen.
Juridische rede (judiciale): beschuldiging of verdediging
1. Is de daad begaan?
2. Is de daad begaan door de beschuldigde?
3. Is de daad als misdaad aan te merken?
4. Is de misdaad de beschuldigde aan te rekenen?
5. Is de aanklager/rechter tot aanklagen/rechtspreken bevoegd in deze situatie?
Politieke rede
1. Hoe is de huidige toestand?
2. Gedragslijn/maatregel X verandert die toestand (het feitelijke beleidsvoorstel)
3. Waarom is X beter dan alternatief a, b, c, …?
4. Tegenwoordig wordt dit ook beleidsteksten genoemd
Ceremoniële rede
1. Aan het graf, bij een huwelijk, een herdenking, het afscheid van een collega, een
preek in de kerk
2. De spreker moet zeggen wat iedereen voelt, troosten, loven, prijzen
3. De onderwerpen en gelegenheden zijn talloos
Hoorcollege 2
Aristoteles, Retorica – de inhoudsopgave
1. De beginselen van Retorica
a. Beginselen
b. Drie genres (Statusleer)
2. Middelen om te overtuigen (inventio)
c. Gevoelens (Pathos)
d. Karakter (Ethos)
e. Het betoog (Logos)
3
, 3. De vorm
f. Taalgebruik (elocutio)
g. Ordening (dispositio)
Retorica: beginselen
= Redenaarskunst: de kunst van het spreken in het openbaar
Het vermogen met betrekking tot elk onderwerp in te zien wat overtuigingskracht
heeft
Retorica is een vaardigheid en hulpdiscipline
Te zien wat overtuigingskracht heeft…
Publiek (wat weten ze? Wat vinden ze? Wat voelen ze?)
Context (waar? Bij welke gelegenheid? Welk doel?)
De rede (structuur? Verwoording?)
De spreker (hoe zien ze mij? Wat vinden ze van mij? Denken ze dat ik verstand van
zaken heb?)
Het voordragen (Hoe in te prenten? Hoe te brengen?)
Voor al deze zaken biedt retorica een toolkit
De drie genres waarin je een speech kan schrijven:
Deliberativum
1. De kwestie: de politieke spreker is het te doen om het voor- en nadeel
2. Voorbeeld:
Wilders: we moeten stoppen met die eindeloze stroom vluchtelingen toe te laten
ook moeten we af van dat belachelijke stikstofnormenbeleid
Rutte: beide situaties kunnen niet omdat het simpelweg niet haalbaar is
3. Het klassieke conflict in dit genus is dus heel vaak: het (on)wenselijke versus het
(on)mogelijke nut versus norm
4. Het genus deliberativum adviseert op basis van nut.
Welbevinden houdt in: een welzijn dat gepaard gaat met voortreffelijkheid van karakter, of
een leven onafhankelijk van anderen, of in het aangenaamste leven dat verenigbaar is met
zekerheid
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberfontaine. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,83. Je zit daarna nergens aan vast.
