Leesproblemen en dyslexie in het basisonderwijs. Handreiking voor
aankomende leerkrachten.
H1 Onderkenning van lees- en spellingproblemen en dyslexie
1.1 Inleiding
Er wordt in de samenleving bijna voortdurend een beroep gedaan op je lees- en schrijfvaardigheid.
1.2 Technisch lezen en spellen in een notendop
Technisch lezen = decoderen: vaardigheid om geschreven vorm van een woord om te zetten naar de
klankvorm van dat woord.
Spellen = coderen: klankvorm omzetten naar schrift. Fonemen = klanken.
De woordbetekenis wordt ook geactiveerd als iemand een woord leest.
Kernbegrippen
> Inzicht in het alfabetisch principe:
leerling beseft dat letters corresponderen met bepaalde klanken en andersom.
heeft de leerling dit niet, dan onthoudt hij woorden op basis van de volledig geschreven vorm (als
plaatje/beeld).
> Automatisering:
het koppelen van letters en klanken gaat zo snel, dat dit proces zonder bewuste aandacht verloopt. Dan
kan de lezer zijn aandacht richten op de betekenis.
Herhaling is nodig om automatisering te bevorderen.
Technisch lezen = aangeleerde vaardigheid. Moet op school gebeuren
1.3 Onderkenning van lees- en spellingproblemen
10% heeft moeite met lezen.
1.3.1 Signalen in groep 1 & 2
In groep 3 kan pas worden bepaald in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van problemen op het gebied
van lezen en spellen. In de kleuterperiode kan wel een voorspelling worden gedaan.
Hoe meer de taak
,lijkt op de lees- of spellingtaak, hoe beter de voorspelling voor latere leesvaardigheid is. Letterkennis en
fonologisch bewustzijn zijn daarom vaak de beste voorspellers. Vooral fonemisch bewustzijn is een goede
voorspeller: het bewustzijn dat woorden zijn opgebouwd uit heel kleine klankeenheden.
Andere kenmerken:
- niet begrijpen van complexe vragen, terwijl ze het antwoord wel weten
- moeite met onthouden of ophalen van namen uit het geheugen
- moeite met ophalen van dagen van de week
- problemen met het ordenen van objecten
- woordvindingsproblemen niet op het woord kunnen komen.
1.3.2 Signalen in groep 3
Problemen met het omzetten van geschreven letterreeks in corresponderende klankcode. Oorzaak = vaak
zwak fonemisch bewustzijn of geringe letterkennis.
Compensatiestrategieën:
> Spellend: letter voor letter verklanken van een woord. Leidt tot traag tempo
> Radend: leest niet precies wat er staat, maar probeert te gissen mbv
voorkennis/illustraties/context. leidt tot veel fouten.
Zwakke spellers
- zeggen hardop als ze schrijven
- fout/traag spellen
- schrijven vaak op wat ze horen. = fonetische strategie.
1.3.3 Signalen in groep 4-8
In deze groepen worden hogere eisen gesteld aan de lees- en schrijfvaardigheid.
Leesproblemen kunnen zorgen voor laag leestempo bij andere vakken en leidt tot verminderd leesbegrip.
Kan leiden tot vermijdingsgedrag.
Vaak is de oorzaak beperkte kennis van spellingsregels. Later is het vooral een gevolg van
automatiseringstekort.
Ze schrijven vaak onleesbaar.
, 1.4 Dyslexie
4% van de leerlingen wordt gezien als dyslectisch. ernstige lees-/spellingsachterstand
onvolledige/moeizame automatisering, ondanks goed onderwijs.
Neurologische basis.
NL = relatief transparant. Engels niet. Dat betekent dat er bij een bepaalde letter maar één klank hoort.
Het moet met herhaalde testafnames aangetoond worden.
Didactische resistentie moet worden aangetoond. Dyslexie heb je voor het leven. De mate waarin een
kind daar last van heeft hangt af van leeftijd, onderwijsaanbod en intellectuele mogelijkheden om te
compenseren.
1.4.1 Oorzaken van dyslexie
Komt voor binnen alle vormen van onderwijs en binnen allerlei SES-achtergronden.
Precieze oorzaak is niet wetenschappelijk aangetoond. Er is een erfelijke component.
1.4.2 Mogelijke gevolgen van dyslexie
> Problemen met begrijpend lezen en schrijven laag leestempo leerling leest minder
leesontwikkeling vertraagd.
> Problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling: dyslexie heeft invloed op het hele cognitieve
functioneren. Frustraties bij de leerling kunnen leiden tot gedragsproblemen. Impact op gevoel van
eigenwaarde.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Araaanka. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,18. Je zit daarna nergens aan vast.
