Jeugdcriminologie En Jeugdbeschermingsrecht (C01A7A)
Instelling
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht academiejaar . Beide vakken samengevoegd in één document, bevat alle informatie uit powerpoints en relevante aanvullingen van de proffen. Bij deel jeugd(beschermings)recht ook belangrijke wetgeving toegevoegd en duidelijk aangegeven. Vak ge...
- 2-delig vak : jeugdcriminologie & jeugdrecht
- 1 examen, in principe duidelijk wat de vragen jeugdcrimi / jeugdrecht zijn
- Totaalcijfer
- Lessen en powerpoints zijn leidraad, teksten zijn achtergrondinformatie
Cursusmateriaal (via cursusdienst)
- J. PUT, Handboek Jeugdbeschermingsrecht, die Keure (editie 2021)
- J. PUT, Wetboek Jeugdrecht, Intersentia (editie 2021)
- S. PLEYSIER, Reader Jeugdcriminologie
Deel jeugdcriminologie : opbouw
- Introductie jeugdcriminologie
- De jeugd van tegenwoordig: Jongeren in Vlaanderen
- Jongeren in en jongeren met problemen in cijfers
- Verklaringen voor jeugdcriminaliteit: micro-meso-macro
- Jongeren en slachtofferschap
- Jeugdrechtmodellen
- Themales: het Good Lives Model
- Interventies bij jeugdcriminaliteit
- Besluitvorming en beslissingspraktijk
- Preventie van jeugdcriminaliteit
Jeugdcriminaliteit als actueel en brandend vraagstuk (tekst in reader)
Enkele voorbeelden :
1. Foto pleintje Amsterdam
Je ziet pleintje met enkele jongeren. Aan de muur hangt een bord met ‘camera observatie’.
Daaronder staat ‘doelloos rondhangen is niet toegestaan’:
- art. 2.18 Hinderlijk gedrag in of bij gebouwen (zie pwp voor heel artikel)
- Dualiteit in samenleving: aan ene kant weten we dat jongeren de toekomst zijn, maar
gedrag moet toch gecontroleerd worden.
- Ter preventie, maar toch enorm regressief/negatief
2. Journalist vraagt waarom jeugdcriminaliteitscijfers sterk stijgen in een jaar.
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 3
, - 4.950 in 2008
- 8.800 in 2009
Wat valt op? Als dit
absolute cijfers zijn, dan
zijn jongeren heel braaf
o Jaarlijks bij politie
minstens 1.000.000
aangiften
o Ging over 2
categorieën : wet op leerplicht & wet op jeugdbescherming (felle stijging: rechter
legt minderjarige voorwaarden op met controle door politie, gaat dus om inbreuk
van deze voorwaarden)
Willen we dit benoemen als jeugdcriminaliteit? Of gaat het gewoon over afspraken,
regels?
3. Foto ‘hangende’ jongeren
- “Kun jij duidelijk maken (aan deze jongeren) dat niets doen ook overlast kan geven?”
- Reclame Nederlandse politie
- Jongeren geviseerd voelen door affiches als deze
- Mogelijks contraproductief effect op jeugdcriminaliteit
4. Het fenomeen ‘overlast’
- Begin academiejaar meer
aandacht voor ‘overlast’
door jongeren
- Indruk aan burger dat het
vroeger niet zo was, vroeger
bravere studenten
- ‘De jeugd van tegenwoordig’
is niet iets van deze tijd, is
van alle tijden
CONCLUSIE: Kapstok – criminaliteit en onveiligheid in onze samenleving :
- Onrust is van alle tijden
- ‘Chronocentrisme’: denken dat waarmee we geconfronteerd worden iets nieuw is,
terwijl dit vaak altijd al zo is (vb: ‘jeugd van tegenwoordig’).
o Tom Daems heeft opiniestuk hierover: ‘Een hete zomer vol morele paniek’
o Denk ook aan ‘moral panics’ en ‘folk devils’ ivm jeugd (bv Blankenberge)
- Breedmaatschappelijke observaties
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 4
,- (Laat-)moderne risicomaatschappij (Beck, 1992):
o Onvoorwaardelijke geloof in wetenschap en kennis
o Productie van welvaart < productie van risico’s (bv. kernramp Tsjernobyl)
o Toenemend risicobewustzijn, dalende risicoacceptatie door samenleving
o ’Voorzorgspricipe’: beter voorkomen dan genezen
▪ “Dat is de succesparadox: hoe veiliger, welvarender en gezonder we
worden, hoe panischer we reageren op het laatste stukje tekort dat er nog
is.” (Marc Schuilenburg)
▪ Bv bordje ‘doelloos rondhangen verboden’ in Amsterdam
- Paradigmawissel in ons domein
o Van verzorgingsstaat naar een veiligheidsstaat : op het moment dat feiten aan het
licht komen wordt er gereageerd en wordt er gestraft
o Van post-crime naar een pre-crime samenleving (denk terug aan voorbeelden)
- Pre-crime samenleving
o Strafrechtelijke inbreuk < reductie veiligheidsrisico’s
o Vaak repressieve vorm van preventie
o Discussies over overlast, leefbaarheid, regulering van gedrag, normen en waarden,
fatsoen, ….
~ Opiniestukken Pleysier : gasboetes zijn er voor materiele orde. In Knokke en
Blankenberge gasboetes voor zwemkledij op dijk of binnenstad,
samenscholingsverbod voor jongeren (>3 mensen)
- We leven in een..
o Controlecultuur
o Incidentencultuur
- Gevoel van urgentie en morele paniek
- ‘Populaire mythen’ over (jeugd)criminaliteit:
o ‘Jeugddelinquentie stijgt spectaculair’
o ‘Jeugddelinquenten beginnen steeds jonger’
o ‘Jeugd wordt gewelddadiger’
o ‘Jeugdcriminaliteit is etnisch gekleurd’
Men spreekt van mythen omdat het hardnekkige ideeën zijn zonder nuances
Beeld is niet eenduidig
Meerderheid is relatief ‘braaf’
Typische jeugdcriminaliteit en ernstige (gedrags)problematiek
- Voorbeeld: ‘Gevaarlijk Jong: Kind in gevaar vs Kind als gevaar’, tentoonstelling Dr.
Guislain museum Gent (Youth at risk <-> Youth as risk)
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 5
,Jeugdcriminologie als wetenschappelijke discipline
1. Jeugdcriminologie = jeugdgerichte specialisatie in de criminologie
- Definitieprobleem in de criminologie:
o Studiedomein is breder geworden
o Criminologie zit tussen wetenschap en beleid
- Nieuwe identiteit voor de criminologen?
o Nieuwe veiligheidsvraagstukken
o Interdisciplinariteit is geen evidentie, moeilijke evenwichtsoefening
o Eigen begrippenkader en theorieën ontwikkeld
Criminologie is een kruispuntwetenschap:
o Dialectiek tussen normatieve- en gedragswetenschappen
o Bewaken van fundamenteel democratische principes (bv doelloos rondhangen
moet beteugeld worden = gek idee, of bv preventief opsluiten blijkt zeer effectief
te werken maar slecht idee om dit in praktijk toe te passen)
2. Jeugdcriminologie = verzelfstandiging van subdiscipline criminolgie
- Evolutie in het leven van adolescenten:
o Langer (financieel) afhankelijk: bv door langer te studeren pas later werken
o Vroeger ‘volwassen’
o ‘Moratorium van de jeugd’: levenstraject minder duidelijk uitgestippeld, meer
vrijheden gepaard met meer onzekerheden
o Denk aan age/crime curve
HOOFDSTUK 1: “DE JEUGD VAN TEGENWOORDIG” (Vlaanderen)
Inhoud
1. Jongeren en ‘de jeugd’ in historisch perspectief
2. Jongeren en ‘de jeugd’ als sociologische realiteit
3. Jeugdonderzoek in Vlaanderen
1.1. Jongeren en ‘de jeugd’ in historisch perspectief (sociologische aanvulling)
• ‘De jeugd van tegenwoordig’… heeft altijd bestaan :
“De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en
veracht de autoriteit. Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de
tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen,
legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders...”
(Socrates, 469 v.C. – 399 v.C.)
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 6
, “I would there were no age between sixteen and three-and-twenty, or that youth would
sleep out the rest; for there is nothing in the between but getting wenches with child,
wronging the ancientry, stealing, fighting…”
(Shakespeare, A Winter’s Tale, 1611)
• Tegelijkertijd zijn ‘jeugd’, ‘kindzijn’… :
Social constructions in particular historical contexts (Muncie, 2009, 64)
Geschiedenis construct ‘jeugd’:
• Premoderniteit:
- Erkenning eigenheid kinderen en jongeren
- Perceptie van puberteit als moeilijke en turbulente periode
- Geen ruimte voor aparte levensfase
• Opkomst moderniteit (18-19e eeuw):
- Industrialisering => kinderarbeid (geen ruimte om aparte levensfase voor de jeugd te
maken, behoren rechtstreeks tot “volwassenen”)
- Langzaam verandering houding t.a.v. kinderen (naar school gaan, …)
Ontwikkeling apart ‘jeugdland’ door maatschappelijke evoluties (verstedelijking,
onderwijs, afschaffing kinderarbeid, …)
• Eind 19de – begin 20e eeuw:
- Adolescentie als afgebakende levensperiode tussen kindertijd en volwassenheid
- Is dus vrij recent fenomeen in de Westerse samenleving
• 20e eeuw (vooral na WOII):
- Institutionalisering jeugdfase door :
o Verlenging schooltijd/leerplicht, democratisering onderwijs
o Individualisering, detraditionalisering → opkomst jeugdsubculturen
o Ontdekking ‘jonge consument’
- Groei in besteedbare vrije tijd, belangrijke rol peergroup
- Adolescentie/jeugd ontwikkelt zich steeds meer tot zelfstandige en duidelijk
afgebakende levensfase
Echter :
“as the concept of childhood expanded, it became possible to define
certain behaviours as new and unique social problems” (Muncie, 2009,
50)
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 7
,20e eeuw : start wetenschappelijk onderzoek naar ‘jeugd’:
• Twee benaderingen:
- Adolescentiepsychologie (focus op persoonlijkheidsontwikkeling)
- Jeugdsociologie (focus op jeugd als maatschappelijke categorie)
Bij beide benaderingen :
- Jeugd als periode van ‘storm & stress’
- Bezorgdheid over jeugd als sociale groep centraal
• Dominant medisch/sociaal-psychologische kijk (door dominantie eerste benadering):
- Focus op ‘normale kind’
- Preoccupatie met transagressie van norm/normale
- Cf. ‘Het afwijkende kind’
Dualiteit stond opnieuw centraal
• Ellen Key (1900):
- Consolidatie van kind
- Start van onderzoekstraditie
- 20ste eeuw als
o … eeuw van het kind
o … ‘Century of the child professionals’ : allerhande beroepen die ontstaan rond
aparte levensfase
• Granville Stanley Hall (1905)
- Evolutie-theoretische kijk in opvoeding
- 3 grote fasen :
1. Fase van ‘animal-like primitivism’ (kindzijn)
2. Fase van ‘savagery’ (adolescentie)
3. Fase van ‘civilization’ (volwassenheid)
• Gebrek aan aandacht voor context:
- Veranderende omstandigheden
- Perspectief van jongeren zelf : werd amper gesproken met jongeren bij onderzoek over
jongeren
• Probleemgerichte benadering domineert maatschappelijke, politieke, en
wetenschappelijke discours:
- Maatschappelijke tendensen hebben grote invloed en zouden dus ook
meegenomen moeten worden in onderzoek (zie introductieles)
- Youth as risk
- Evolutie van ‘eeuw van het kind’ (20ste ) naar ‘eeuw van het risicokind’ (21e)
• Belang van criminologische bril in jeugdonderzoek
- Interdisciplinair karakter
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 8
, - Kritische ‘kruispuntwetenschap’ : we kunnen niet alleen het dominante
ontwikkelingsperspectief in beeld brengen, maar ook dat context een rol speelt (meso,
macro)
- Sociaal-ethische en juridische grenzen
• Verschillende benaderingen van ‘de jeugd’ als afzonderlijke fase
- Biologisch – psychologisch – sociologisch
- Juridisch:
o Toekenning rechten & verantwoordelijkheden (o.a. WatWat platform)
o Kinderrechtenkader (o.a. Kinderrechtencommissariaat, zie hieronder)
o …
Rechten en plichten van jongeren.. (niet volledig doorgenomen in les)
• Geboorte :
- Geboorteakte
- Inschrijving in het bevolkingsregister = rechtssubject (recht op naam,…)
• 5 jaar :
- start leerplicht (geen schoolplicht)
- T.e.m. 15 jaar (deeltijds) en 18 jaar (voltijds)
• 12 jaar :
- Identiteitskaart, zichtrekening
- Verplichte oproeping door rechter in zaken over omgangsrecht, voogdij
- Vermoeden van maturiteit in het kader van integrale jeugdhulp, van
verantwoordelijkheid in het jeugddelinquentierecht
- Recht om dossier CLB in te kijken
• 14 jaar :
- Je mag rijdier berijden op openbare weg
- Plaatsing in gesloten instelling bij jeugddelict mogelijk (uitzonderlijk 12 jaar)
- GAS-boete en stadionverbod mogelijk (voetbalwet)
- Toegangsverbod openbaar vervoer mogelijk
- Plaatsverbod
• 16 jaar :
- Bromfiets, landbouwvoertuig, KNT films…
- Zelf kindergeld ontvangen mits toestemming ouders
- Alcoholhoudende dranken en seksuele omgang toegelaten (? Discussie)
- Uithandengeving door jeugdrechter mogelijk
• 18 jaar :
- Volwassen → in principe overal alleen over beslissen, stemmen, verkozen worden,
rijbewijs halen, voltijds werken, huis kopen,…
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 9
, - !! Onderhoudsplicht ouders voor studenten blijft van kracht op voorwaarde dat de
studies ernstig worden opgevat
- Strafrechtelijk volwassen: strafrecht wordt van toepassing
• Juridische vs sociologische realiteit:
- Minder harde afbakening van jeugd
- Minder duidelijke grenzen
- Geleidelijke overgang van jeugd naar volwassenheid via doorlopen van aantal sociale
transities:
o Van studie naar werk
o Van afhankelijkheid van de ouders naar financiële onafhankelijkheid
o Van wonen bij ouders naar een eigen woonst
o Relaties, huwen en kinderen
1.2. ‘De jeugd’ als sociologische realiteit
• Jongeren in 21e eeuw: tendens tot uitstel van transities:
- ‘Moratorium van de jeugd’ = jeugdperiode die zich uitrekt:
o ‘post- of laatadolescentie’
o ‘emerging adulthood’
- Maatschappelijke trends/omstandigheden:
o individualisering, detraditionalisering, emancipatie…
o democratisering hoger onderwijs
o verlaten van de leeftijd van trouwen & kinderen krijgen
o jobinstabiliteit in begin professionele carrière
o ‘hotel mama’: gevolg van socio-economische en culturele veranderingen
1.3. Jeugdonderzoek in Vlaanderen
• Zeer divers (zowel que thema als methode) en sterk verspreid:
- Diverse domeinen : onderwijs, werk, gezin, vrije tijd, sport, welzijn, delinquentie, …
- Occasioneel onderzoek: éénmalig, klein bereik, …
- Tendens tot aandacht voor specifieke subgroepen van jongeren: maatschappelijke
kwetsbare jeugd, etnische minderheden, jongeren in instellingen, …
Moeilijk coherent beeld te schetsen van levensomstandigheden, attitudes en
gedragingen van Vlaamse jongeren én van veranderingen
Nood aan zicht op jongeren in Vlaanderen: aanleiding tot oprichting van het Jeugdonder-
zoeksplatform (JOP)
- Inventariseren van bestaand onderzoek
- Uitvoeren van eigen onderzoek:
o Piloot ‘Jongeren in Vlaanderen: gemeten en geteld’ (1999)
Jeugdcriminologie en Jeugdbeschermingsrecht (C01A7a), prof. Pleysier en Put 10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CrimiStudentKUL. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,79. Je zit daarna nergens aan vast.
