Aantekeningen van de hoorcolleges 1-8
ONDERSTEUNING AAN PERSONEN MET
BEPERKINGEN
,Hoorcollege 1 16-11-2022
Ondersteuning en opvoeding van mensen met een (zeer ernstige) verstandelijke (en
meervoudige) beperking
Tentamen
- Visie (ontwikkelingen)
- Gezondheidsproblemen (onder diagnostiek)
Theorie/visie
1. Zelfdeterminatietheorie (Ryan & Deci)
Drie basisbehoeften: autonomie, verbondenheid, competentie
2. Capability benadering (Pelleboer-Gunnik)
Individueel welbevinden, eigen invulling van bestaan/wat vindt iemand waardevol
Er wordt gekeken naar de persoon in zijn context/omgeving. Ook de vraag van het gezin staat
centraal.
Visie (veranderingen) hoe je kijkt naar deze mensen is bepalend voor de taal die je gebruikt, idee
over de plek in de maatschappij en idee over wat goede ondersteuning is.
Defectvisie (1e helft 19e eeuw)
- Medisch model
- Status: patiënt/zwakzinnige
- Wonen: speciale instituten
- Doel: goed verzorgen
- Middel: verzorgen en verplegen
Ontwikkelingsvisie (2e helft 19e eeuw)
- Ontwikkelingsmodel
- Status: leerling/mens met mogelijkheden
- Wonen: speciale voorziening in de samenleving
- Maatschappelijk: normalisatie?
- Doel: zelfstandig/normaal leven
- Middel: ontwikkelingsplan
Ondersteuningsvisie (huidig)
- Burgerschapsparadigma, nadruk op beperkingen in de omgeving
- Status: medemens/burger
- Wonen: gewone voorziening in de samenleving (deïnstitutionalisatie)
- Maatschappelijk: inclusie, integratie
- Doel: kwaliteit van bestaan, zelfbepaling
- Middel: ondersteuningsplan
Definitie van een beperking
• Beperking in intellectueel functioneren
IQ < 70-75
• Beperking in adaptief gedrag
Afwijking op basis van gestandaardiseerde instrumenten voor adaptief gedrag
(conceptuele/communicatieve vaardigheden, sociaal-emotionele vaardigheden,
praktische vaardigheden (ADL)
• Bovenstaande moet voor het 22e levensjaar tot uiting komen
,Assumpties
- In de context
- Assessment houdt rekening met cultuur, context en (on)mogelijkheden
- Sterktes en zwaktes van persoon
- Beschrijving persoon moet leiden tot profiel
- voor ondersteuning
- Ondersteuning moet leiden tot verbetering functioneren
Classificatie – subgroepen
1. Mate van beperkingen
2. Mate van ondersteuningsbehoeften
Het belang van subgroepen is onder andere dat de interventies gerichter kunnen worden ingezet,
welke specialistische zorg er nodig is voor bepaalde groepen, beleidsmatig.
Definitie Verstandelijke Beperking
Mensen met (Z)EVMB
- Meerdere termen
- Moeilijk af te bakenen groep
* IQ < 25
* Motorische beperkingen
* Veelal bijkomende problemen
- Heterogeniteit
- Totaal afhankelijk van de omgeving (maximale gespecialiseerde ondersteuning)
Prevalentie
- Schattingen rond 0.85% in NL (2013: 142.000)
- ±74.000 (licht), 68.000 (ernstig); 10.000+3.000 (ZEVMB)
- 2,2 miljoen mensen zwakbegaafd (IQ 70-85), waarvan ongeveer 1,4 miljoen ernstige
problemen in sociale redzaamheid (licht verstandelijke beperking) en dus langdurige zorg
Oorzaken van een verstandelijke beperking
• Genetisch bepaald
• Geboortetrauma
• Verdrinking (veel kinderen met meervoudige problematiek)
• Vergiftiging tijdens de zwangerschap (Cytomegalovirus, Toxoplasmose, Syfilis, Rubella
virus)
• Loodvergiftiging
• FAS
• Oorzaken rondom de bevalling
• Congenitale aandoening van centraal zenuwstelsel
• De oorzaken zijn heel vaak ook onbekend
• Metabole ziekten, erfelijke stofwisselingsziekte (PKU)
Mensen met een verstandelijke beperkingen hebben vaak ook gezondheids(problemen)
(epilepsie, problemen met de luchtwegen, veel zondevoeding, auditieve/visuele beperkingen,
gebit, spasme/vergroeiingen, over/ondergevoeligheid).
, Waarom is het belangrijk om over de gezondheidsproblemen iets te weten?
• Risico van niet ontdekken dus niet behandelen
• Gevolgen voor andere domeinen van bestaan/functioneren
• Gedragsveranderingen
• Vroege detectie is van belang
De levensverwachting van mensen met een verstandelijke beperking is
gemiddeld 6-20 jaar lager. Hoe ernstiger de mate van verstandelijke
beperking, hoe lager de levensverwachting.
Stereotype gedrag (zoals wiebelen, met een sleutelbos rammelen) kan voor
isolatie zorgen. Belangrijk om iemand bijvoorbeeld meer stimulatie te geven.
Comorbiditeit verhoogt sterfte, verminderd fysiek en psychisch functioneren en beïnvloed de
kwaliteit van bestaan negatief.
Taak orthopedagoog
• Is er sprake van pijn? Observatielijsten voor pijn afnemen
• Is er sprake van dementie? Dementievragenlijsten afnemen
• Is er sprake van psychische stoornis? Diagnostiek
› Signalerende functie, maar ‘wij’ onderzoeken somatische problematiek niet zelf
› Wie dan wel?
• Huisarts
• Ziekenhuis
• Arts voor Verstandelijk Gehandicapten (AVG)
• Zelfstandig specialisme vanuit geneeskunde
• Specifieke expertise mensen met VB
Modellen
Waarom gebruik maken van modellen?
• Kadering van de problematiek (stappenplan om de complexe werkelijkheid te kunnen
begrijpen)
AAIDD-model: Het menselijk functioneren wordt bepaald door vijf dingen (verstandelijke
mogelijkheden, adaptief gedrag, participatie, gezondheid, context). Het menselijk
functioneren wordt mede bepaald door de ondersteuning (kennis, vaardigheden,
interventies) die worden gegeven.
Goede ondersteuning moet voldoen aan (vier bouwstenen):
1. Aandacht persoonsgerichte zorg
2. Onderzoek naar client ervaringen
3. Zelfreflectie in zorgteams
4. Rapportage en evaluatie
