Met deze samenvatting een 8 gehaald voor het tentamen!! Een duidelijke samenvatting van alle hoorcolleges en een duidelijke uitleg van de belangrijke onderwerpen die gegarandeerd terugkomen op je tentamen
De periodesering.
1e periode: Koninkrijk, vroege republiek, agrarisch recht
2e periode: late republiek, voorklassiek recht
3e periode: principaat, klassiek recht
4e periode: dominaat, naklassiek recht
1e periode: koninkrijk, vroege republiek, agrarisch recht
HOE HET RECHT TOT STAND KWAM
In de romeinse tijd hadden ze mores maiorum = gewoonterecht. Dat gewoonterecht bestond uit de
FAS en Ius
- FAS: goddelijk recht: misdraging jegens de goden of romeinse gemeenschap
- IUS: menselijk recht: misdraging jegens andere mensen (families onderling)
FAS: goddelijk recht = misdragingen jegens de goden of de Romeinse gemeenschap (verhouding
burgers tegenover de goden en gemeenschap)
- Overtreden van de regels van het FAS trof de gehele romeinse gemeenschap door de woede van
de goden. Bijvoorbeeld mislukte oogst
- De overheid moest de dader/overtreder van het FAS uitschakelen
- Nefas: verboden.
- Crimina publica
Dit was publiekrechtelijk: de vertegenwoordiger van de gemeenschap moest deze dader
uitschakelen. Het was een reactie door de overheid jegens de gemeenschap
IUS: menselijk recht = misdragingen jegens andere mensen (andere familie) (verhouding van burgers
onderling)
- Familie A doet iets tegenover familie B. de goden en gemeenschap hebben hier geen last van.
Families moeten dit zelf oplossen dus privaatrecht
- Reactie door de benadeelde partij
- Iniuria = onrecht
- Delicta privata
Het eerste probleem ontstond namelijk dat Gewoonterecht kon makkelijk beinvloed kan worden,
want wat is nou eigenlijk wel gewoon en wat niet? Daarom kwam de wet der 12 tafelen. Hierin
werden de rechtsgewoontes opgeschreven (gecodificeerd)
De wet der 12 tafelen was speciaal voor de romeinen gemaakt. Wanneer een romein een conflict had
met een andere romein dan moesten ze gaan procederen. Het leges actio proces kwam tot stand.
,LEGES ACTIO PROCES VROEGE REPUBLIEK
LEGIS ACTIO-PROCES (actie op grond van de wet (wet der 12 tafelen)
- Dit is een proces in twee fases
o Fase 1: priester
o Fase 2: rechter
- Formalistisch karakter
- Partijen kiezen samen een rechter; daarom kan je niet in hoger beroep gaan
Fase 1: Priester bekijkt de situatie en bekijkt of ze kunnen procederen. Dit kan als het conflict
geschoven kan worden onder een bepaling van de wet van 12 tafelen. Dan verleent de priester
rechtsingang = toestaan voor een proces. De partijen kiezen dan samen een rechter.
Fase 2: rechter staat toe om beide stellingen te onderbouwen door middel van bewijs + geeft een
uitspraak.
2e periode: late republiek, voorklassiek recht
Leges actio proces wordt meegenomen van vroege naar late republiek, maar wel 1 verschil. De
priester in fase 1 verdwijnt en in zijn plaats komt een praetor (= ambtenaar die is belast met de
rechtspreking).
Leges actio in de late republiek:
Nog steeds 2 fases maar;
- Fase 1: Priester wordt nu praetor die een nuttige en feitelijke actie mag uiotvoeren
- Fase 2; Rechter
Doordat het romeinse rijk is flink toegenomen had dit gevolgen voor de wet der 12 tafelen. Er
kwamen namelijk vreemdelingen (niet-romeinen) naar het romeinse rijk die wilde onderhandelen en
contracten sluiten met romeinen. Maar dat zorgde voor problemen want wanneer zij dan een
conflict kregen hadden ze geen recht op juridische voorzieningen omdat de wet 12 tafelen alleen
gemaakt is voor de romeinen zelf. Er moest een oplossing komen dus onstond de nuttige actie (actio
utilis) en feitelijke actie (actio in factum).
o Nuttige actie: dit soort gevallen interpreteerde de praetor de wet der twaalf tafelen zeer breed,
zodat meerdere geschillen en juridische verhoudingen beoordeeld konden worden in het legis-
actio proces.
o Feitelijke actie: een geschil dat niet aansloot bij een van de wetten uit de wet der 12 tafelen
de praeter kan dan alsnog, ondanks dat er geen juridische aanknopingspunten zijn die bij de wet
passen, een actie verlengen op basis van redelijkheid gezien de feiten.
Dus bij nuttige actie heb je een aanknopingspunt vanuit de wet der 12 tafelen bij de feitelijke actie
niet en doe je het op basis van redelijkheid gezien de feiten
Deze uitzonderingsgevallen kwamen steeds vaker voor er werden nieuwe vaste regels voor deze
gebeurtenissen opgesteld, maar niet in de wet der 12 tafelen.
,De preator schrijft deze regels in een praetorisch edict: een beleidsnotitie
Ius praetorium: de regels die de praetor naast de wet heeft opgesteld en die regels vind je in zijn
edict.
Dus je hebt ius civile = het recht van de romeinse burger vind je in de wet der 12 tafelen
ius praetorium = de regels die de praeter naast de wet der 12 tafelen heeft opgesteld die vind je
in praetorisch edict
Toen ontstond de vraag hoe moet er geprocedeerd worden?
Er kwam een nieuw type proces namelijk het formule proces NAAST het legis actio proces (dus niet
in plaats van; leges actio bleef bestaan)
HET FORMULA PROCES LATE REPUBLIEK
- Proces in 2 fases
o Fase 1: praetor
o Fase 2: rechter
- Flexibeler karakter
- Partijen kiezen samen een rechter; daarom kan je niet in hoger beroep gaan
Zelfde soort proces als het legis actio, maar dan voor geschillen die buiten de wet der 12 tafelen past
Fase 1: Praetor bekijkt de situatie en bekijkt of ze kunnen procederen. Dit kan als het conflict
geschoven kan worden onder een bepaling van het edict. Dan verleent de praetor rechtsingang =
toestaan voor een proces. De partijen kiezen dan samen een rechter
Fase 2: rechter staat toe om beide stellingen te onderbouwen door middel van bewijs + geeft een
uitspraak.
RECHTSBIJSTAND
Wanneer je ging procederen had je recht op rechtsbijstand:
1. Respondere (antwoorden) (belangrijkste): geeft antwoord op juridische vragen zoals kan ik
gaan procederen en welke actie kan ik instellen
2. Agere (handelen): hielp de praetor en partijen bij de keuze en inhoud van de actie in de 1e
fase
3. Cavare (regelen): schriftelijke stukken opstellen zoals bewijsstukken en testament tijdens
de 2e fase
De tweede vorm van rechtsbijstand was advocatuur:
- Tijdens 2e fase kan je een advocaat in de arm nemen die bij de rechter een pleidooi kan doen
- Erebaan
3e periode: principaat, vroege keizertijd, klassiek recht
Augustus gaat zich bemoeien met het recht en vind twee verschillende procesgangen onzin.
, - Alle gevallen die onder legis actio vallen kunnen ook met het formula proces worden
behandeld legis actio minder gebruikt
- Het edict van formula proces mag niet meer aangevuld worden er is een eeuwig edict
RESPONDERE is de belangrijkste bemoeienis van de rechtswetenschapper
- Juridische adviezen aan rechtszoekende. Deze adviezen worden opgetekend in digesten =
een verzameling van juridische adviezen
De keizer bemoeide zich weer met de procesgang. Er kwam weer een nieuwe
- Legus actio proces uitgedoofd
- Formula proces nog aan de orde
Nieuwe pocesgang: keizerlijke procedure
COGNITIE PROCES – keizerlijke procedure PRINCIPAAT
- Proces in EEN fase
- Hele proces is in handen van keizerlijke ambtenaren
- Je mag niet zelf een rechter kiezen; hierdoor kan je wel in hoger beroep
-
e
4 periode: dominaat, late keizertijd, naklassiek recht
Cognitie proces enige procesvorm
Er kwam een keizer aan de macht die de baas was.
- Bestuurlijke scheuring romeinse rijk; West en Oost
- Nieuwe keizer erkent het christendom romeinen worden christenen
West romeins rijk:
- Binnengevallen door germaanse volkeren en beginnen eigen stamkoninkrijken
o Hebben eigen wetten (leges barbarorum)
o Beetje romeinse wetten voor de romeinen die er nog zijn
Oost romeins rijk:
- CONSTITUTIE: Keizer mag alleen nog wetten maken
- Wetboeken
Augustus zegt dat alleen de beste juristen mogen spreken uit de naam van de keizer.
Er verschijnen geen verzamelingen van juridische adviezen meer alleen nog samenvattingen van
het werk van vroeger citeerwet ontstaat
Citeerwet = 5 juristen waarvan de alleen nog tekst mag citeren/gebruiken bij een rechtszaak
- Rechtswetenschap stelt niets meer voor.
- In de klassieke tijd wel belangrijke juristen; hij kiest er 5
- Van deze 5 juristen mogen alleen nog de teksten gebruikt worden bij een rechtszaak.
- 2 Namen die je moet onthouden van de 5 juristen: Gaius, Ulpianus
Keizer justinianus:
- Bewonderaar van het klassiek recht van vroeger
- Codificatie van romeins recht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jenna01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,48. Je zit daarna nergens aan vast.
